सन् 1900 मा मो काऊ गुफामा पुस्तक राखिने एउटा गोप्य कोठा पत्तो लगाइएको थियो। मानिसहरुले यस कोठालाई "गोप्य रुपमा शास्त्र सम्बन्धी पुस्तकहरु राखिने गुफा" भन्नेगरेका छन। तीन वर्गमीटर क्षेत्रफल भएको त्यो सानो गुफामा थुप्रै शास्त्रका किताबहरु, चित्र र लीपीकारका लिपी आदि झण्डै पाँच हजारभन्दा बढी मूल्यवान वस्तुहरु समावेश छन्। यी वस्तुहरु चौथो शताव्दीदेखि एघारौं शताव्दीसम्मका छन। तिनीहरुका विषयमध्ये चीन, मध्ये एशिया, दक्षिण एशिया र यूरोप आदि ठाउँको इतिहास, भूगोल, राजनीति, जाति, सैनिक, भाषा र शब्द, सँस्कृति र कला, धर्म, चिकित्सा, विज्ञान र प्रविधि आदि विषयहरु रहेका छन। मोटामोटी रुपमा भन्ने हो भने यसमा समाजका समस्त क्षेत्रहरु समावेश छन। यसैले यसलाई "प्राचीन चीनको महाविश्वकोष" मानिएको छ।
उक्त गुफा पत्ता लगाइएपछि केही विदेशीहरु त्यहाँ गएका थिए। बीस वर्षभन्दा कम समयमा उनीहरुले तुन ह्वांगबाट चालीस हजारजति शास्त्रका किताब र धेरै मूल्यवान भित्ते चित्र तथा मूर्तिहरु लुटपाट गरेका थिए। यसले गर्दा मो काऊ गुफालाई ठूलो नोक्सानी पुर्याइएको थियो। हाल बेलायत, फ्रान्स, रुस, भारत, जर्मनी, डेन्मार्क, स्वीडेन, गणतन्त्र कोरिया, फिन्ल्याण्ड र अमेरिका आदि मुलुकहरुमा मो काऊ गुफाका पूरातात्विक वस्तुहरु रहेका छन्। यी वस्तुहरुको संख्या त्यस शास्त्रहरु राखिने त्यस "गोप्य गुफा"का समग्र वस्तुहरुको दुइ तिहाइ छ।
"गोप्य रुपमा शास्त्र राखिने गुफा"लाई पत्तो लगाउने सिलसिलामा प्राचीन चीनका केही विद्बानहरुले तुन ह्वांग सम्बन्धी सँस्कृतिको अनुसन्धान थालेका थिए। सन् 1910मा तुन ह्वांगको सँस्कृतिको अनुसन्धान सम्बन्धी चीनको पहिलो खेपका विशेष किताब प्रकाशित गरिएको थियो। यसले गर्दा तथाकथित "विश्वको विशेष शास्त्र"भन्ने तुन ह्वांग शास्त्र स्थापित भएको थियो। त्यसपछिका वर्षहरुमा विश्वका विभिन्न मुलुकका विद्बानहरुले तुन ह्वांगप्रति चासो लिएर निरन्तर रुपमा त्यसको अध्ययन गरिरहेका छन। विशेष गरी, चिनियाँ विद्बानहरुले यसतर्फ उल्लेखनीय उपलब्धि हासिल गरेका छन्।
चीनको सँस्कृतिको मूल्यवान वस्तुको रुपमा रहेको मो काउ गुफाको संरक्षण-कार्यमा चीन सरकारले निकै ध्यान दिंदैआएको छ। हाल विश्वका विभिन्न ठाउँबाट आउने पर्यटकहरुको संख्या दिनप्रति दिन बढ्दैगएकाले मो काऊ गुफाको संरक्षणका लागि चीन सरकारले पहिलेको गुफा बमोजिम मो काऊ गुफा नजिकको "सान वै शान" पहाडमुनि तुन ह्वांग कला प्रदर्शन केन्द्रको स्थापना गरेको छ। पर्यटकहरु यस केन्द्रको निरीक्षण गर्नसक्छन्।
चीन सरकारले "डिजिटल मो काऊ गुफा"को स्थापनाका लागि बीस करोड चिनियाँ युआनको लगानी गरेको छ। प्राप्त जानकारी अनुसार, यस्तो "डिजिटल गुफा"मा पसेर दर्शकहरुलाई साँचो मो काऊ गुफा घुमेजस्तो लाग्नेछ। दर्शकहरुले यस्तो गुफामा वास्तु, रंगीन मूर्ति र रंगीचंगी भित्ते चित्रहरु देख्नसक्नेछन। विशेषज्ञहरुको ठहर अनुसार, यस्तो डिजिटल गुफाको स्थापनाले भित्ते चित्रको अझ राम्रोसँग संरक्षण हुनसक्ने मात्र नभई तुन ह्वांग सँस्कृतिको पनि राम्रोसँग संरक्षण हुनसक्छ। यसले गर्दा मो काऊ गुफामा रहेका पूरातात्विक वस्तु र सँस्कृतिहरु अझ लामो समयसम्म संरक्षित हुनसक्छन।
