जातीय पुनरुत्थानको सपना हातमा हात मिलाएर साकार तुल्याउने ---भारत विश्व मामिला समितिमा राष्ट्राध्यक्ष सी चिन फिङ्गको मन्तव्य

          नमस्ते, ता च्या हाउ। भारत विश्व मामिला समितिको निमन्त्रणामा म यहाँ तपाईंहरूसित भेट्न पाएकोमा एकदमै खुशी छु। सर्वप्रथम म चीन सरकार तथा चिनियाँ जनताको तर्फबाट साथै आफ्नो व्यक्तिगत तर्फबाट विशाल भारतीय जनताप्रति सदिच्छा हौसला तथा असल अभिलाषा व्यक्त गर्न चाहन्छु। साथै दीर्घकालसम्म चीन-भारत मैत्री सहयोगका लागि योग्दान गरेकाहरुप्रति उच्च कदर तथा हृदयदेखि नै कृतज्ञता ज्ञापन गर्न चाहन्छु।

         सन् 1997 मा मैले भारतको भ्रमण गरेको थिएँ। त्यसबेला मैले चीनको स्थानीय प्रान्तमा काम गरेको थिएँ। त्यस पटकको भारतीय भ्रमणले मेरो मनमा राम्रो छाप पारेको छ। सत्र वर्षपछि यो भूमि फेरी आएर मैले भारतीय जनताको ठूलो विकास उपलब्धी देख्नुका साथै भारतीय जनताको मेहनत र भावनालाई अनुभव गर्ने मौका पाएको छु। आज भारतको विकास मानिस जातिले भनेजस्तै छ। जुन सहजै विश्वास गर्न गाह्रो छ।

         भारत रमणीय मुलुक हो। यहाँ हजारौँ वर्षको पूरानो सभ्यता हुर्किएको छ। भारतले लामो स्वतन्त्रता मार्ग पार गरेर उत्थान प्रक्रियामा प्रवेश गर्ने आशिर्वाद पाएको छ। भारत आएर एउटा ऐतिहासिक करिडोरमा आएको जस्तो भावना जागेको छ। हिजो शान्दार भएको, आज उत्साहित भएको र भोली उज्ज्वल हुनेछ। प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको नेनृत्वमा भारतीय जनताले भविष्यप्रति विश्वस्तता देखाएको र अन्तर्राष्ट्रिय समाज भारतप्रति आशावादी पनि भएको छ।

         यस पटकको भ्रमणमा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसित द्बिपक्षीय सम्बन्ध तथा साझा अभिरुचीका महत्वपूर्ण विषयबारे बैचारिक आदानप्रदान गरेर विस्तृत मतैक्यता पनि हासिल भएको छ। हाम्रो धेरै धारणा एकदमै मिलेको छ। हामी बीचमा दुई मुलुकबीचको रणनैतिक सहयोगात्मक साझेदारी सम्बन्धको विषयलाई भरिपूर्ण बनाउन तथा अझ घनिष्ठ साझेदारी सम्बन्धको स्थापना गर्ने सहमति भएको छ।

          चीनका तत्कालीन नेता तङ्ग स्याउ फिङ्गले भन्नुभएजस्तो चीन तथा भारतको विकास भएपछि मात्रै साँचिक्कै "एशियाली शताव्दी" सुरु हुनसक्छ। भारतीय तत्कालीन नेता जवाहरलाल नेहरुले पनि यस्तै भन्नुभएको थियो "भारत तथा चीन सँगसँगै विकास मार्गमा लम्केमा समग्र एशियाका लागि आजसम्मको विश्वलाई एक ठूलो कुरा बन्नेछ।" एशियाका सबैभन्दा ठूला दुई मुलुक चीन तथा भारतले शान्ति तथा स्थीरताको संरक्षण गर्न र एशियाली समृद्धि तथा पुनरुत्थानका पक्षमा ऐतिहासिक जिम्मेवारी तथा युगीन दायित्व वहन गरेको छ।

         महिला तथा सज्जनवृन्द र साथीहरू！

         चिनियाँ जनता तथा भारतीय जनताले पारस्परिक छिमेकीको स्वरुपमा बसोबास गर्दै आएका छन्। पहिले चिनियाँ जनता तथा भारतीय जनता बीचमा पारस्परिक सिकाइको भावना छ, निकट भविष्यमा समस्याको सँयुक्त सामना गर्ने भावना छ र अहिले सँगसँगै उत्थान गर्ने अभिलाषा पनि छ। भारतीय महान नेता महात्मा गान्धीले भन्नुभएको थियोः " चीन तथा भारतले समस्याको सँगसँगै समाधान गर्नुपर्छ र सँगसँगै विकास गर्नुपर्छ ।"

        प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले मलाई भन्नुभयोः चीन तथा भारत दुई शरीर एक मुटु जस्ता हुन्। यसबाट चीन र भारत यी दुईटा महान सभ्यताबीच शान्तिपूर्ण, मायालु साझा भावना तथा यिनीहरुको विचार मिसिएको भित्री सम्पर्क छर्लङ्ग देखिन्छ।

         हालसम्म प्राप्त लिखित रेकर्ड बमोजिम चीन र भारतबीचको आवत-जावतको इतिहास दुई हजार वर्षभन्दा बढी छ। "बौद्धशास्त्र पश्चिबाट पूर्वतिर फैलिएको" भन्ने कथन चीन र भारतका जनताबीच बौद्धिक आदान-प्रदानको भावनासँग मिल्दछ। सन 67 मा महाभिक्षु शाक्यमुनि मोल्टन दक्षिण एशियाबाट चीनको लो याङ्ग शहरमा पुगेर 42 भागको ग्रन्थ अनुवाद गर्नुभएको थियो। यो चीनको बौद्धिक इतिहासमा अनुवाद गरिएको सबैभन्दा पुरानो बौद्धिक ग्रन्थ हो। यसका साथै "सेतो घोडाद्वारा ग्रन्थ बोकिने" र "स्युचुङ्गको घोडा यात्रा" आदि कथाले भारतको संस्कृतिलाई चीनमा भित्र्याइएको छ। चीनका महान समुद्रीयात्री चङ्ग हले अघिपछि गरी सात पटक समुद्री यात्रा गर्नुभएको थियो। यस क्रममा उहाँले छ पटक भारतको भ्रमण गरी चीनको मैत्री छिमेकीपना त्यहाँ पुर्‍याउनुभएको थियो। यसका साथै उहाँले भारतको नाचगान, ज्योतिषशास्त्र, पात्रो, साहित्य, वास्तु र चिनीको उत्पादन आदि प्रविधि पनि चीनमा भित्र्याउनुभएको थियो। चीनको कागज उत्पादन, रेशमी, माटो कला, चिया र सङ्गीत आदि पनि भारतमा प्रवेश भएको थियो। यी चीन र भारतका जनताबीच प्राचीन कालदेखि शुरुभएको पारस्परिक आदान-प्रदान तथा एकले अर्काबाट सिक्ने इतिहासका प्रमाणहरु हुन।

         आधुनिक युग यता चीन र भारत यी दुई देशका जनताले राष्ट्रिय स्वाधीनता तथा मुक्तिमा एकले अर्काको सम्मान गरी पारस्परिक रुपमा समर्थन गरेर संयुक्त रुपमा एशियाको चेतना पुनर्स्थापना गरिएको छ। पहिलो अफिम युद्धमा भारतले चीनको समर्थन गरेको थियो भने भारतको स्वाधीन आन्दोलनमा चीनले पनि भारतलाई प्रेरणा दिएको छ। जापानको आतिक्रमण विरोधी युद्धमा भारतको चिकित्सा टोलीले चीनमा आएर सेवा गरेका जस्ता धेरै कुरा निकै महान देखिन्थे। तिनीहरुका वरिष्ठ प्रतिनिधि क्वार्कनाथ एस. कोट्नीको चीनमै स्वर्गवास भएको थियो। चिनियाँ जनताले उहाँको महान भावनाबारे सदा सर्वदा याद गर्दछन्।

         सन 1950 मा चीन र भारत बीचको दौत्य सम्बन्ध स्थापनाबाट यी दुई देश बीचको सम्बन्धमा नयाँ अध्याय थपिएको थियो। नयाँ चीनको मान्यता दिने मुलुकहरुमा भारत पनि एक हो। यसका साथै संयुक्त राष्ट्रसंघमा चीनको वैधानिक स्थानको पुनर्स्थापन गर्ने कुरा उठाउने मुलुकहरुमा भारत पनि एक हो। चीन, भारत र म्यान्मारले शान्तिपूर्ण सह-अस्तित्वबारे प्रस्ताव गरेका थिए। यो अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धमा रहने एक महान कार्य हो। विश्वको पूर्वी वर्गले आधुनिक सभ्यताका लागि पुर्‍याएको यो पनि एक महान योगदान हो।

          नयाँ शताव्दीमा प्रवेश भएदेखि चीन र भारतले शान्ति तथा समृद्धितिर उन्मुख रणनैतिक सहयोगात्मक साझेदारी सम्बन्धको स्थापना गरेका छन्। यसबाट द्बिपक्षीय सम्बन्ध तीव्र गतिले विकसित हुँदै आएको छ। गत दश वर्षभन्दा बढी समयमा चीन र भारतको द्बिपक्षीय व्यापारिक परिमाण बीस गुणा भन्दा बढी पुगेको छ भने मानव आवत-जावत पनि पहिलेको तुलनामा दुई गुणाले बृद्धि भएको छ। चीन र भारतबीचको आदान-प्रदान तथा सहयोगको व्यापकता तथा गहनता कहिल्यै पनि नभएको जस्तो गरी विकसित हुँदै आएको देखिन्छ। हामी दुई देशबीचको सम्बन्ध नयाँ ऐतिहासिक प्रारम्भमा पुगेको भन्न सकिन्छ।

          महिला तथा सज्जनवृन्द र साथीहरू！

         हाम्रो यस युगमा अन्तर्राष्ट्रिय बनोट ऐतिहासिक रुपमा गहन तथा व्यवस्थित भइरहेको छ। तीमध्येको एक महत्वपूर्ण प्रवृत्ति भनेको एशियाले सारा विश्वमा लिएको स्थान झन् झन् बढी बढ्दै आउनु हो। विश्वको अन्तर्राष्ट्रियकरण प्रक्रियामा दुई महत्वपूर्ण शक्तिको रुपमा चीन र भारत विश्वको अर्थतन्त्रलाई प्रवर्द्धन गर्ने मुख्य शक्ति बनेका छन्। चीन र भारतबीचको सम्बन्ध द्बिपक्षीय सम्बन्ध मात्र नभई विश्वव्यापी प्रभावकारी सम्बन्ध पनि हो। चीन र भारतबीचको सहयोगले यी दुई मुलुक, एशिया र विश्वका लागि फाइदा ल्याउनेछ।

          त्यसैले मेरो सुझाव छ: चीन र भारत अझ घनिष्ट विकासका साझेदार, बृद्धिको निर्देशक सहयोगात्मक साझेदार र रणनैतिक सहयोगात्मक साझेदार बन्नुपर्छ।

         पहिलो, चीन र भारतले अझ घनिष्ठ विकास साझेदारी गरेर संयुक्त रुपमा राष्ट्रिय पुनरुत्थानलाई व्यवहारमा उतार्नुपर्छ। विकास चीन र भारतको सबैभन्दा ठूलो साझा रणनीतिक लक्ष्य हो। स्वदेशका जनतालाई अझै सुविधा, शान्ति र आनन्दमय जीवन दिनु दुई देशको सबैभन्दा महत्वपूर्ण जिम्मेवारी रहेको छ। हामीले संयुक्त विकासमार्फत् आपसी हितयुक्त सहयोगलाई गहन पारेर शान्तिपूर्ण विकास, सहयोगात्मक विकास र उदार विकासलाई व्यवहारमा उतार्न प्रयास गर्नुपर्छ।

           चीनलाई विश्वको कारखानाको रुपमा मानिन्छ, भारतलाई विश्व कार्यालयको रुपमा मानिन्छ। दुई पक्षले सहयोगलाई बढाएर पूरक फाइदालाई व्यवहारमा उत्तार्नुपर्छ। हामीले चीन पश्चिमतिर खुलापन हुने र भारत पूर्वतिर विकास हुने नीतिलाई एकीकृत प्रबर्द्धन गरी विश्वमा सबैभन्दा शक्तिशाली उत्पादन आधार, सबैभन्दा आकर्षक उपभोग बजार र सबैभन्दा बलियो इन्जिन बनाउनुपर्छ। साथै हामीले लगानी र बैङ्गिक आदि क्षेत्रको सहयोगलाई विस्तृत पारी द्वीपक्षीय व्यवहारिक सहयोगको चौतर्फी विकासलाई व्यवहारमा उतार्नुपर्छ।

           "जनता जनताबीचको मित्रता मुलुक मुलुकबीचको सम्बन्धका लागि धेरै नै महत्वपूर्ण छ"। चीनको थाइची र भारतको योगा, चीनको चिनियाँ चिकित्सा र भारतको आयुर्वेदबीच धेरै समानता छ। हजारौं वर्षदेखि यता दुई वटा मुलुकका जनताको जीवन दर्शन गहन रुपमा मिल्दो जुल्दो छ। यस पटकको भ्रमणको अवसरमा दुवै पक्षले चीन-भारत साँस्कृतिक आदान-प्रदान सम्बन्धित योजनालाई तर्जुमा गर्दै दुवै मुलुकको प्राचीन मानवतावादी आत्मालाई बढावा दिने, चीन र भारत यी दुई वटा प्राचीन सभ्यताले आपसी आदान-प्रदानलाई सबल पार्नेछ। दुवै पक्षले युवा, सँस्कृति, शिक्षा, पर्यटन, धर्म, मिडिया, रेडियो र टेलिभिजन, क्षेत्रीय शहर र प्रान्त आदि क्षेत्रमा सहयोगलाई सुदृढ पार्ने स्वीकार गरेको छ। भारतको तीर्थयात्रीहरुले झन् सुबिधाजनक रुपमा चीनको तिब्बतको पवित्र पहाडमा तीर्थयात्रा गर्नका लागि चीनले नाइत्वैला यामागुचीदेखि धर्मशालाबाट थप दिशा पहिल्याउनेछ।

          भारतको सँस्कतिबारे मैले सानो उमेरदेखि नै धेरै चासो राख्दै आएको छु, मलाई भारतको इतिहासले गहन रुपमा आकर्षित गरेको छ। गंगा नदीको सभ्यता, वेद संस्कृति, मौर्य वंश, कुशान वंश, गुप्त वंश, मुगाल शासक आदि ऐतिहासिक पुस्तक बारे मैले पढेको छु। उपनिवेशकालीन समयमा भारतको इतिहास र भारतीय जनताले राष्ट्रिय स्वाधीनताका लागि अथक प्रयास गरेको इतिकासबारे मेरो विशेष चासो छ। यसका अतिरिक्त मोहनदास करमचन्द गान्धीको जीवनी र उहाँको विचारधारामा मैले धेरै महत्व दिने गरेको छु। यसबाट एक महादेशको विकास क्रम तथा भावनाबारे पूर्ण रुपमा जानकारी लिन सकिने मेरो ठहर छ। कवि रविन्द्रनाथ टैगोरको"गीताञ्जली, "स्ट्रे बर्डस्", "गार्डनर", र "द क्रिसेन्ट मुन" आदि कविता र किताब मैले पढेको छु। यसमा केही वाक्य मलाई अझै ताजा छ। उहाँले लेख्नुभयोः "सूर्य गुमाएकाले आँसु खसे भने ताराहरु पनि गुमाउने अवस्था आउँछ।" "हामी घमण्डी नहुने हो भने महानताको नजीक पुग्न सक्नेछौ।" "विफलताको परीक्षामा गल्तीलाई जित्नुहुन्न, तर सत्यले जित्नुपर्छ।" "हामीले गलत दृष्टिले विश्वलाई हेरेका छौं, त्यसैले विश्वले धोका दिएको सोचिरहेका छौ।"जीवन ग्रीष्मको फूल जस्तो प्रकाशपूर्ण छ, मृत्यु शरद्को पात जस्तो", इत्यादि। यी प्रतिभाशाली कविबाट मलाई ठूलो प्रेरणा दिइएको छ।

           दोस्रो कुरा, चीन र भारतले बृद्धि विकासका साझेदार बनेर एशियाको समृद्धि तथा पुनरुत्थानको संयुक्त प्रवर्द्धन गर्नुपर्छ। चीन र भारतले क्षेत्रीय विकासलाई हाँक्ने गाडी बनेर हाम्रो क्षेत्रका विभिन्न मुलुकको सँयुक्त विकासलाई अघि बढाउनुपर्छ। हामीले क्षेत्रीय सहयोगको एकतालाई केन्द्रित गर्नका लागि प्रयास गरी सम्बन्धित मुलुकहरुसँग क्षेत्रीय आर्थिक एकीकरण र पारस्परिक सम्पर्कलाई अघि बढाउनुपर्छ। यसका साथै हामीले बांगलादेश,चीन, भारत तथा म्यान्मार आर्थिक पथको निर्माणलाई छिटो पारी सर्वतोमुखी क्षेत्रीय आर्थिक साझेदारी सम्बन्ध बारेको सम्झौता वार्तालाई यथाशीघ्र पूर्णता दिनुपर्छ। क्षेत्रीय स्थिरताको ग्यारण्टी गरी एशिया तथा प्रशान्त महासागर क्षेत्रमा खुला, स्पष्ट, समान तथा सहनशील सुरक्षा तथा सहयोगको प्रारुपको स्थापनाका लागि हामीले प्रयास गरेर सँयुक्त, मिलीजुली, सहयोगात्मक तथा दिगो सुरक्षाको लक्ष्यलाई साकार तुल्याउनुपर्छ।

          तेस्रो कुरा, चीन र भारतले सारा विश्वको परिधिमा रणनैतिक सहयोगको साझेदार बनेर अन्तर्राष्ट्रिय परिपाटीलाई अझ उचित तथा निष्पक्ष ढंगले विकसित गर्नुपर्छ। हाल शान्ति, विकास, सहयोग तथा साझा फाइदाको युग प्रवाह अझ शक्तिशाली भएको देखिन्छ। तर अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धमा निष्पक्षता र अनुचित प्रवृत्ति अझ देखा परेको छ भने सारा विश्वमा समय समयमा चुनौती पनि देखा पर्ने गरेका छन्। विभिन्न क्षेत्रीय संघर्ष तथा क्षेत्रीय युद्ध एकपछि अर्का गरी देखा परेका छन्। विश्वको शान्तिको संरक्षण तथा सँयुक्त विकासको प्रवर्द्धन गर्ने बाटो अझै लामो छ। चीन भारतले अन्तर्राष्ट्रिय मामिलामा उस्तै चुनौतीको सामना गर्नुपर्छ। यसमा हामी दुई देशको साझा हित छ भने महत्वपूर्ण कर्तव्य पनि छ।

          चीन र भारतका कूल जनसंख्या पच्चीस अर्ब भन्दा बढी पुगेको छ। चीन र भारतले एकै स्वरमा बोलेको विश्वभरि एकैचोटी सुन्न सकिन्छ, चीन र भारतले हातमा हात मिलाएर सहयोग गरेकोप्रति विश्वले निकै ध्यान दिएको छ। चीन र भारतले विश्व मामिलामा रणनैतिक सहयोगलाई सबल पार्न आवश्यक छ, शान्तिपूर्ण सह अस्तित्व सिद्धान्तलाई उत्तराधिकार र अगाडि बढाउन जरुरी छ। दुवै मुलुकले सार्वभौमिकता समान, उचित र न्यायलाई कायम राख्ने, साझा विकास, सहयोग र साझा समृद्धि, समावेशी र आपसी हित अनुकूल दुवै मुलुक र विकासोन्मुख मुलुकको साझा हितलाई संयुक्त रुपमा संरक्षण गर्नेछन्।

         चीन र भारतले आआफ्ना मुलुकको विकासबाट विश्वको आर्थिक बृद्धि र विश्वको शासनमा झन् ठूलो योग्दान गर्नु, मौसम परिवर्तन, खाद्य सुरक्षा, ऊर्जा श्रोतको सुरक्षा, नेटवर्क सुरक्षा आदि विश्व समस्यामा विकासोन्मुख मुलुकका लागि फाइदा पुर्‍याउने खालका सम्झौताहरु अघि बढाउनु आवश्यक छ। चीन र भारतले चीन, रुस र भारत ब्रिक्स मुलुक, बीस वटा मुलुक संगठन, शाङहाइ सहयोग संगठन आदि बहुप्रणालीमा रणनैतिक सहयोगलाई सबल पार्नुपर्दछ। भारतद्बारा संयुक्त राष्ट्र संघ र सुरक्षा परिषदमा झन् ठूलो भूमिका निर्वाह गर्नुपर्दा चीनले समर्थन दिंदै आएको छ।

           छिमेकी मुलुकबीच केही मतभेद रहेको छ, चीन र भारतले सीमा क्षेत्रको ऐतिहासिक सवालहरुलाई संवोधन गर्न आवश्यक छ, शान्ति र मित्रता वार्तामार्फत उचित र व्यवहारिक उपायलाई छिटो भन्दा छिटो खोज्नुपर्दछ। यसका साथै दुवै मुलुकबीचको मतभेद पन्छाएर मित्रता र सहयोगलाई संरक्षण गर्नुपर्छ, दुवै मुलुकको विकास प्रक्रिया र दुवै मुलुकबीचको सम्बन्धलाई ध्वस्त पार्नु हुँदैन। दुई वटा प्राचीन साँस्कृतिक मुलुक चीन र भारतले छिमेकी ठूलो मुलुकद्बारा मैत्री सम्बन्ध कायम राखिराख्ने विश्वास छ।

          महिला तथा सज्जनवृन्द र साथीहरू！

          धेरै भारतीय साथीहरुले चीनको विकासलाई ध्यान दिनुभयो, उहाँहरुले चीनले झन् राम्रो विकासको गति लिने आशा व्यक्त गर्नुभयो। चीनको खुलापन र सुधार तीस वर्ष अघिदेखि चीनको आर्थिक समाजमा ठूलो उपलब्धी हासिल गरिएको छ, विभिन्न मुलुकले चीनको विकासबाट फाइदा पाएका छन्। तर अन्तर्राष्ट्रिय केही जनताले यदि चीनले धेरै विकास गरेमा अधिनायकत्व लाद्ने र अरु मुलुकका लागि त्रास बढ्ने आशंका गरेका छन्। मैले स्पष्ट रुपमा तपाईंहरुलाई भन्छु, चीनले शान्तिपूर्ण रुपमा विकासको बाटोलाई दृढताका साथ हिंड्नेछ।

           चीन राष्ट्रले शान्तिलाई आत्मसात गर्दै आएको छ। शान्ति तथा मेलमिलाप भन्ने विचार चीन राष्ट्रको मानसिक दुनियाँमा अडिग भएको कुरा हो। चीनले पहिले " बलियोले कमजोरमाथि अतिक्रमण नगर्ने तथा धनीले गरिबीलाई दुःख नदिने " भन्ने प्रस्ताव प्रस्तुत गरेको हो। यसले "मुलुक ठूलो भएतापनि सधैं युद्ध गरेमा विध्वंस हुने " कुरा सकारात्मकरुपमा देखाएको छ। शान्ति मूल्यवान हुनुका साथै शान्तिपूर्ण सह-अस्तित्वमा फरक विचार राख्न सकिएपनि युद्धको सट्टामा शान्ति रोज्नुपर्छ र मेलमिलापयुक्त समाज आदि विचारधारा चीनमा युगौँयुगदेखि चल्दैआएको कुरा हो। प्राचीन कालमा चीन विश्वमा विशाल मुलुक भएको थियो। चीनबाट रेशम, चिया तथा चाइना आदि बस्तु निर्यात भएको छ। चीन राष्ट्रले प्रस्तुत गरेको मेलमिलापयुक्त समाज र भारतीय जनताले खोजेको विश्व एक परिवार, चीन राष्ट्रले प्रचारप्रसार गरेको "माया" र भारतीय जनताले प्रचारप्रसार गरेको "अरुलाई दुःख नदिन" भन्ने भावना बराबर छ। हामीले सधैं विश्व शान्ति र जनताबीच मेलमिलापको आशा लिएका छौँ।

         चीन राष्ट्रले सिकाइलाई महत्व दिँदैआएको छ र "व्यापक रुपमा नियालेर मुख्य विषय निकाल्ने, ठूलो मात्राको संकलन गरेर विस्तारै निकाल्ने" तथा " तीन जनामध्ये एक जना मेरो गुरु हुनसक्छ। उहाँबाट राम्रो कुरा सिक्ने र नराम्रो बानी हटाउने" मा जोड दिँदैआएको छ। "व्यापक ज्ञान सिक्नुपर्छ, नबुझेको कुरा सोध्नुपर्छ, सोच्नुपर्छ, राम्रो कुरा तथा नराम्रो कुरा स्पष्टरुपमा थाहा हुनुपर्छ र सिकेको कुरा दृढताका साथ व्यवहारमा उतार्नुपर्छ" भन्ने धारणा प्रचारप्रसार गर्दैआएको छ। चीन राष्ट्र हजारौँ वर्षको इतिहासबाट उत्तीर्ण हुन सकेको कुरा यही सिकाइ भावनाबाट नैं लाभान्वित हुनुको परिणति हो। चीन सिकाइमा ठूलो मुलुक हुनुपर्छ, अभिमानी हुनुहुँदैन, बरु मेहनती निष्ठापूर्वक सिकेर विकास गर्नुपर्छ भन्ने कुरामा मैले सधैं जोड दिंदै आएको छु।

          चीन राष्ट्रले पहिलेदेखि नै छिमेकीसित मैत्री सम्बन्ध बनाउने कुरामा महत्व दिँदैआएको छ। आफूले बोलेको कुरा पालना गर्नुपर्छ र विभिन्न मुलुकसित शान्ति अह-अस्तित्व कायम हुनुपर्छ भन्ने कुरा चीनको कूटनैतिक विचारका रुपमा रहँदैआएको छ। चीनले छिमेकी मुलुकसितको सम्बन्धलाई महत्व दिँदैआएको छ। त्यसैलै हामीले छिमेकी मुलुकका लागि अझै मैत्री तथा अझ मायालु काम गर्ने, आफ्नो वचनबद्धता पालना गर्ने, छिमेकी मुलुकका लागि फाइदा उठाउने तथा अरु मुलुकको विकासप्रति आफ्नो मन खुलस्त गराउने कूटनैतिक विचारधारा प्रस्तुत गरेका छौँ। हामीले सदिच्छापूर्वक छिमेकी मुलुकसित बस्न खोज्ने, सँगसँगै विकास गर्नखोज्ने, हातमा हात मिलाएर सहयोगात्मक केकलाई ठूलो बनाउनखोज्ने र विकसित उपलब्धि सँयुक्त उपभोग गर्नखोज्ने दृष्टिकोण राख्दछौं।

          चिनियाँ जनसंख्या एक अर्ब तीस करोडभन्दा बढी छ। विकसित मुलुकले सयौँ वर्षको विकास चीनले दशौँ वर्षको अवधिमा गरेको छ। यो ऐतिहासिक उपलब्धि हो। साथै हामीलाई स्पष्ट थाहा छ：चीन विश्वको सबैभन्दा ठूलो विकासोन्मुख मुलुकमध्येको एक हो भने समाजवादको प्रारम्भिक अवस्थामा निरन्तर रुपमा रहिरहेको छ। चीनको कूल आर्थिक परिमाण ठूलो छ। तापनि एक अर्ब तीस करोडभन्दा बढी जनसंख्यामा आधारित भई सरदर प्रतिव्यक्ति कूल राष्ट्रिय गार्हस्थ उत्पादन मात्रा विश्वको असीऔं स्थानमा उत्तारचढावका रुपमा पर्दै आएको छ। यी एक अर्ब तीस करोडभन्दा बढी जनतालाई राम्रो जीवन प्रदान गर्नका लागि दीर्घकालीन कठीन प्रयास गर्नुपर्छ।

          केही लामो अवधिमा चीनको केन्द्रीय कार्यभार अर्थतन्त्रको निर्माण हो साथै आर्थिक विकासको आधारमा समाजको चौतर्फी प्रगतिलाई प्रवर्द्धन गर्नुपर्छ। चीनले आफ्नो विकास उद्देश्य सुनिश्चित गरेको छ： सन्2020सम्म कूल राष्ट्रिय गार्हस्थ्य उत्पादन मात्रा र शहरबस्ती तथा ग्रामीण क्षेत्रका बासिन्दाको सरदर प्रतिव्यक्ति आम्दानी सन्2010कोभन्दा एक गुणाले बढ्ने छ भने चौतर्फी रुपमा सम्पन्न समाज स्थापना गर्नेछ। यस शताब्दीको मध्यअवधिमा समृद्धि，प्रजातन्त्र，सभ्यता，मेलमिलापयुक्त आधुनिक मुलुक स्थापना गर्नुपर्छ। हामीले उक्त उद्देश्यलाई जनगणतन्त्र चीनको पुनरुत्थानलाई साकार पुर्‍याउने चिनियाँ सपना भन्ने नाम दिएका छौं।

            यस चिनियाँ सपनालाई पूरा गर्नका लागि चीनलाई दीर्घकालीन तथा स्थिर वैदेशिक वातावरण चाहिन्छ। चीनले शान्तिपूर्ण विकास बाटोमा मात्रै आफ्नो विकास उद्देश्यलाई साकार तुल्याउनसक्नेछ। चिनियाँहरुले आदि र आधुनिक युगदेखि एक सय वर्षसम्मको युद्ध दुःख कष्टले पार गरेको छ। त्यसैले कुनै पनि स्थलमा यस्तो दुःख कष्ट पुनः देखिनुहुँदैन। चीनले शान्तिलाई माया तथा खजाना सम्झँदै शान्तिको संरक्षण गर्ने अठोटलाई कुनै पनि सम्झौताद्वारा परिवर्तन गर्ने छैन।

        महिला तथा सज्जनवृन्द र साथीहरू！

          नेपालबाट माल्दिभ्ससम्म, अफगानिस्तानबाट बंग्लादेशसम्म दक्षिण एशियाका जनताले असल जीवनप्रतिको अपेक्षा, राष्ट्रको पुनरुत्थानप्रतिको खोजी गरेबाट दक्षिण एशियाको उज्यालो भविष्य अभिव्यक्त भएको छ। मेरो द्दढ विश्वास छ: दक्षिण एशियासँग अत्याधिक निहित शक्ति छ। दक्षिण एशिया, एशिया र सारा विश्वको नयाँ वृद्धि शक्ति बन्ने सम्भावना छ।

            एक शान्त स्थिर समृद्धि विकसित दक्षिण एशिया क्षेत्रीय मुलुक तथा जनताका हितसित अनुकूल हुनेछ साथै चीनको हितसित पनि मिल्नेछ। चीनको दक्षिण एशियाली मुलुकसँग मैत्रीपूर्ण अग्रगामी विकास गर्ने आशा लिएको छ। चीनले दक्षिण एशियाको विकासका लागि प्रयास गर्ने आशा छ। चीनले प्रस्तुत गरेको रेशमी मार्ग आर्थिक बेल्ट अर्थात् एक बेल्ट एक रोड भन्ने सुझावको लक्ष्य परम्परागत समुद्र तथा स्थल रेशमी मार्ग तटवर्ती मुलुकबीचको आदानप्रदानलाई मजबुत बनाउँदै अर्थतन्त्रको समृद्धि, व्यापारको पारस्परिक आपूर्ति, जनताबीचको सम्झना तथा आवतजावतको सपना पूरा गर्नु हो। चीनले यस एक पेटी एक बाटोलाई एक जोडा पंखको रुपमा लिई दक्षिण एशियाली मुलुकसम्म उड्ने आशा गरेको छ।

          चीन र दक्षिण एशियाका विभिन्न मुलुक महत्वपूर्ण सहयोगात्मक साझेदार हुन्। चीन र दक्षिण एशियाबीचको सहयोग उत्खननका लागि प्रतिक्षारत विशाल मुल्यवान धन जस्तै छ। चीनले दक्षिण एशियाली मुलुकसँग हातमा हात मिलाएर आउने पाँच वर्षमा द्बिपक्षीय व्यापारिक रकमलाई एक खर्ब पचास अर्ब अमेरिकी डलरसम्म बढाउनका लागि प्रयास गर्ने आशा छ। चीन दक्षिण एशियाका विभिन्न मुलुकका लागि महत्वपूर्ण सहयोगी साझेदार हो। चीन-दक्षिण एशिया सहयोग विकासका प्रतिक्षारत मूल्यवान धन जस्तै गरी मानिस आकर्षित हुने गर्दछ। चीनले दक्षिण एशियासँग मिलेर आगामी पाँच वर्षमा दुई पक्षबीचको व्यापार मात्रालाई एक खर्ब पचास अर्ब अमेरिकी डलरसम्म उकास्न, दक्षिण एशियालाई चीनले लगाउने रकमलाई तीस अर्ब अमेरिकी डलरसम्म उकास्न, दक्षिण एशियालाई बीस अर्ब अमेरिकी डलरको सुविधाजनक ऋण प्रदान गर्न प्रयास गर्ने चीन इच्छुक छ। चीनले दक्षिण एशियासँगको मानव आदान-प्रदानलाई विस्तार गर्नेछ। आगामी पाँच वर्षमा चीनले दक्षिण एशियालाई दश हजार वटा छात्रवृत्तिका अवसर, पाँच हजार वटा तालिमका अवसर, पाँच हजार युवा आदान-प्रदान र तालिमका अवसर, पाँच हजार चिनियाँ भाषा प्रशिक्षक प्रशिक्षणको अवसर प्रदान गर्नेछ। चीनले दक्षिण एशियाली मुलुकसँग मिलेर चीन-दक्षिण एशिया वैज्ञानिक तथा प्राविधिक सहयोग साझेदारी कार्यक्रमको तयारी गरी चीन-दक्षिण एशिया एक्स्पोको भूमिका सम्पूर्ण रुपमा निर्वाह गरी आपसी सहयोगको नयाँ मञ्च स्थापना गर्नेछ।

          चीन दक्षिण एशियाको सबैभन्दा घनिष्ठ छिमेकी मुलुक हो। भारत दक्षिण एशियाको सबैभन्दा ठूलो मुलुक हो। हिमालय पर्वतमालाका दुईतिर बस्ने तीन अर्ब जनतालाई शान्ति, मित्रता, स्थीर, समृद्धि दिनुपर्छ।

            महिला तथा सज्जनवृन्द र साथीहरू！

             नब्बे वर्षअगाडि चिनियाँ जनतालाई मन पर्ने भारतका महान कवि टेगोरले चीनको भ्रमण गर्नुभएको थियो र उहाँले चिनियाँ जनताको हार्दिक स्वागत पाउनुभएको थियो। चीन पुग्नेवित्तिकै टेगोरले भन्नुभएको थियो: के कारणले हो मलाई थाहा छैन, चीन पुग्दा जन्मथलो फर्केको जस्तो लागेको छ। चीन छोडेर फर्कनुपर्दा मन यहीँ छोडि हिंड्नुपर्दाको जस्तो नमीठो लागेको छ।

         आज चीन र भारतका युवा प्रतिनिधि जो हुनुहुन्छ, चीन-भारतको भविष्यका साथै एशिया तथा विश्वकै आशा पनि हुनुहुन्छ। युवामा यथार्थवादको सुखदुःख छ साथै आशा, विश्वास र समर्पण पनि छ। तपाईँहरुले चीन-भारत पुरानो सभ्यताबाट सिकेर सत्यको पिछा गरिरहने मेरो आशा छ। तपाईँहरुले आध्यात्मिक आदान-प्रदान बढाएर भविष्यको संयुक्त रुपमा विकास गर्ने पनि मेरो आशा रहेको छ।

          महिला तथा सज्जनवृन्द र साथीहरू！

           अन्तमा मैले भारत मित्रलाई भन्न खोजेको के हो भने आफू उभिन चाहेमा अरुलाई पनि उभिन दिनुपर्छ, आफूले विकास गर्न चाहेमा अरुलाई पनि विकास गर्न दिनुपर्छ भन्ने चिनियाँ उखान छ। चीनले आफ्नो विकास गर्नुका साथै भारत समृद्ध र विकास हुने आशालाई हार्दिकताका साथ लिएको छ। भारतसँग मिलेर विकासमा अघि बढ्न चीन इच्छुक छ। भारतका जनताले विकास र पुनरुत्थानको बाटोमा चिनियाँ जनताले भारतका जनतासँग हिडिरहने इच्छा लिएका छन्। मेरो विश्वास छ, मानव सभ्यतालाई गहिरो रुपमा प्रभाव पारेको चीन र भारतका जनताले अवश्य नै एशिया र विश्वको विकासलाई नयाँ र अझ ठूलो योगदान गर्न सक्नेछन्।

           धन्यवाद।

                                              (सन् 2014 सेप्टेम्बर अठार तारिख)