फन्ट डाउनलोड
सि.आर.आइको संक्षिप्त परिचयनेपाली सेवाको संक्षिप्त परिचयसम्पर्कका लागि

सात करोड रुपैयाँको लागतमा बौद्धनाथ स्तुपाको पुनर्निर्माण

(GMT+08:00) 2016-10-24 15:00:42

गत वर्षको भूकम्पले क्षति पुगेको बौद्धनाथ स्तुपाको लगभग डेढ वर्षमै पुनर्निर्माण सम्पन्न भएको छ। बौद्धनाथ क्षेत्र विकास समिति र सहयोगी दाताहरूको सहयोगमा पुनर्निर्माणको काम थालिएको एक वर्षभित्रै स्तुपा पुनर्निर्मित भएको कारोबार अनलाइनले लेखेको छ। बौद्धनाथ क्षेत्र विकास समितिका अध्यक्ष सम्पूर्णकुमार लामाले पुनर्निर्माण सम्पन्न भएकोले समितिको ध्यान पुनर्निमित स्तुपाको विधिवत् उद्घाटनमा केन्द्रित भएको बताउनुभयो। समितिले आगामी मंसिर 3, 4 र 5 गते बौद्ध धर्म परम्पराअनुसार पूजापाठ गर्ने र 7 गते प्रधानमन्त्रीबाट उद्घाटन गराउने कार्यक्रम तय गरेको छ।

भूकम्पअघिको भन्दा बलियो हुने गरी पुनर्निर्माण गरिएको लामा बताउनुहुन्छ। "भविष्यमा हुने प्राकृतिक प्रलयमा क्षति नहोस् भनि काम गरिएको छ," उहाँले भन्नुभयो, "समितिको प्रत्यक्ष रेखदेखमा अमानतमा पुनर्निर्माण गरिएको हो।" स्तुपामा भएका पुराना काठ प्रयोग नगरी नयाँ गरिएको छ भने सबै सामग्रीहरू परम्परागत र मौलिक छन्। पुनर्निमित स्तुपा विश्व सम्पदामा समेत सूचीकृत छ। बौद्धनाथ स्तुपा पुनर्निर्माणमा सरकारबाहेक अन्यबाट आर्थिक सहयोग प्राप्त भएको थियो। "फन्ड हामी नै जुटाउँछौं, प्राविधिक सहयोगचाहिँ गरिदिन सरकारलाई आग्रह गरेका थियौ," लामाले भन्नुभयो, "पुरातत्व विभागले प्राविधिक सहयोग गरेको हो।" स्तुपा पुनर्निर्माणमा 7 करोड रुपैयाँ खर्च भएको छ। "स्वदेशी र विदेशी दाताबाट गरी 14 करोड रुपैयाँ स्वेच्छिक आर्थिक सहयोग प्राप्त भएको थियो," उहाँले भन्नुभयो, "त्यसमध्ये 7 करोड रुपैयाँ खर्च भयो।" यस्तै 31 किलो सुन खर्च भएको छ। भारत काँगडा बस्ने बौद्ध धर्मगुरु ताई सितुपा रिन्पोछेले 30 किलो सुन सहयोग गरेका छन्। त्यस्तै, अन्य स्थानीय सहयोगदाताले पनि सुन सहयोग गरेको अध्यक्ष लामाले बताउनुभयो। खर्चिएर बाँकी रहेको रकमले बौद्धनाथ स्तुपामा धर्मशाला, संग्रहालय र पुस्तकालय निर्माणको लागि घर वा जग्गा खरिद गरिनेछ। बौद्धनाथ पुनर्निर्माणका लागि चिनियाँ बुद्धिस्ट एसोसिएसनले 3 करोड 10 लाख, हाइनान प्रान्तस्थित सियान फाउन्डेशनले 3 करोड 10 लाख, चिनियाँ दूतावासले 65 लाख 50 हजार, मकाउका विद्यार्थी र शिक्षकबाट 2 करोड 16 लाख, टेरकार फाउन्डेसन नेपालले 1 करोड, लुम्बिनीस्थित चिनियाँ मोनास्ट्रीले 50 लाख तथा बोधिवास्तु अमेरिकाले 20 लाख रुपैयाँ सहयोग गरेका छन्। विगतमा ङागछ्याङ शाक्य, साङ्पो, स्याक्कर राङडोल, शाक्य तोङदेत श्री, ह्योल्मो टुल्कुझबाट पटकपटक मर्मतसम्भार गरिएको बौद्धनाथ स्तुपाको गत वर्षको भूकम्पले डोम/गर्भ(अर्धगोलाकार भाग) चर्केको थियो। यसलाई मर्मतसम्भार गरिएको छ। डोमको क्षेत्रफल सय फिटको छ भने हर्मिका (आँखा कुँदिएको काठको झ्याल) देखि गजुरको दूरी 77 फिट छ। त्यस्तै, बेस (जमिन)देखि गजुरसम्मको दूरी 141 फिट 2 इन्च छ। यसैगरी गजुर र यसभन्दा माथि ठाउँठाउँमा ढुँगा, इँट्टा खसेको थियो भने गजुर ढल्केको थियो। यसलाई बनाइएको छ।

भित्री भागमा पनि औराख काठ राखिएको छ। यस्तै पाताभित्रको तामा र सुन लगाइएको पर्खाल चिरिएकोमा यसलाई बनाइएको छ। स्तुपा पुनर्निर्माणमा माआप्पा इँट्टा, चुना, सुर्की तथा बालुवाको प्रयोग गरिएको छ।

बोधिज्ञान प्राप्त शैलीमा बनाइएको यस चैत्य आठ किसिमका मध्ये दोस्रो किसिमको भएको लामाले बताए। सुमेरु पर्वतको प्रतीकको रूपमा रहेको गजुरमा 13 वटा तहहरू छन्। 13 भूमिहरू जनाउने ती तहहरूका अलगअलग नाम छन्, जसले सिद्धार्थ गौतम बुद्धले बुद्धत्व प्राप्त गर्नुअघिका भूमिहरूको प्रतिनिधित्व गर्छन्।

हर्मिकामा रहेका आँखा र टीकामध्ये आँखाले प्रज्ञा र उपाय जनाउँछन् भने टीकाले बुद्धको एकाग्रतालाई जनाउँछ। त्यस्तै, त्यहाँ अंक एक जनाउने चिन्ह छ, जुन महापरिनिर्वाणको प्रतीक हो।

गजुरमुनि कमलको फूलसमेत छ, जसले कोमलता र शुद्धताको व्याख्या गर्छ। स्तुपा देख्नु भनेको बुद्ध देखेसरह रहेको बौद्ध धर्मग्रन्थमा उल्लेख छ। बौद्धनाथ स्तुपा स्थापनामा एक महिला र राजाको भूमिका रहेको ग्रन्थहरूमा उल्लेख छ।

बौद्धनाथलाई त्रिकाल बुद्ध (भूत, वर्तमान र भविष्य)को स्वरूप मानिन्छ। शुद्ध चित्तले प्रार्थना गर्दा मनोकांक्षा पूरा हुन्छ भन्ने गुरु रिम्पोछेको तेर्मा (बौद्ध ग्रन्थ)मा उल्लेख छ।

जानकारी तथा लेखहरु