उत्पादनको डेढ सय वर्ष र अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा 'उच्च गुणस्तर'का रूपमा ख्याती कमाएको लामो समयपछि सरकारले नेपाली अर्गानिक अर्थोडक्स चियाको लोगोसम्बन्धी निर्देशिका जारी गरेको छ। कृषि मन्त्रालयले अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा चियाको लोगो प्रयोगका लागि 'नेपाली अर्थोडक्स चिया सर्टिफिकेसन ट्रेडमार्क कार्यान्वयन निर्देशिका–२०७४' जारी गरेको हो।
नेपाली चियाको अन्तर्राष्ट्रिय बजार प्रवर्द्धनका लागि आवश्यक ठहर भएपनि नेपाली चियाले लोगो पाउन सकेको थिएन। चिया उद्योगीको संस्था हिमालयन अर्थोडक्स टी प्रोड्युसर्स एसोसिएसन (होट्पा)ले 'नेपाल टी क्वालिटी फ्रम दि हिमालयन' लेखिएको लोगो तयार गरेर चिया तथा कफी विकास बोर्डमा पेस गरेको थियो।लोगो बनेर जारी भएपनि निर्देशिका अभावमा थन्किएको थियो।
होट्पाका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत तथा चियाविज्ञ चन्द्रभूषण सुब्बाले भन्नुभयो, अनिवार्य नभएपनि जसले नेपाली चियाको लोगो प्रयोग गर्छ, उसले निर्देशिका अक्षरशः पालना गर्नुपर्छ।' नेपाली चियाको लोगो बोर्डमा आबद्ध अन्तिम उत्पादकले प्रयोग गर्न पाउने छन्। प्याकेजर वा उत्पादकले चियामा तोकिएको गुणस्तर पुगेपछि बोर्डमा निवदेन दिनुपर्ने र बोर्डले आवश्यक परे स्थलगत अवलोकनसमेत गरेपछि मात्रै लोगो प्रयोग गर्न दिने व्यवस्था निर्देशिकामा छ।
'यो लोगो त्यसले मात्रै प्रयोग गर्न पाउँछ जसले प्रकृति जोगाउने, मानिसलाई आदर गर्ने, स्वच्छ तथा सबैले देख्नेगरी उत्पादन गर्न सक्ने र गुणस्तरमा ध्यान दिएको हुनुपर्ने गरी चार सर्त यसले बोकेको सुब्बाले बताउनुभयो।
निर्देशिकाले हरियोपत्ती उत्पादक, संकलन र ढुवानीकर्ता, प्रशोधनकर्ता, प्याकेजर, वितरकलगायत सामाजिक र वातावरणीय रूपमा सबैले पालना गर्नुपर्ने आचारसंहितासमेत व्यवस्था गरेको छ । उत्पादकले चियाको असर कृषि अभ्यास गर्नुपर्ने, आन्तरिक नियन्त्रण प्रणाली लागू गर्नुपर्ने, दुई पात एक सुइरो मात्र टिपेको हुनुपर्ने, नरम बाँझी पत्ती मात्र टिप्न पाइने, प्लास्टिकको जालीदार झोला वा डोकामा मात्र पत्ती टिप्न पाइने व्यवस्था निर्देशिकामा छ। त्यस्तै, उत्पादकले हरियो पत्ती राख्ने सामग्रीमा रासायनिक मलसमेत मिश्रण गर्न नहुने, टिपेको पत्ती ढुवानी गर्नुअघि सितल छहारीमा राख्नुपर्ने, खाँदेर वा थिचेर पत्ती राख्न नपाइने र पत्ती टिपेको बढीमा आठ घण्टाभित्र प्रशोधनस्थलसम्म पुर्याइसक्नुपर्ने लगायत व्यवस्था निर्देशिकाले गरेको छ।
पत्ती ढुवानीकर्ताले अन्य वस्तुसँग हरियोपत्ती भण्डारण गर्न नहुने, प्रदूषणमुक्त वातावरणमा मात्रै भण्डारण गर्नुपर्ने, चियापत्ती बोक्ने सवारी साधनसमेत प्रदूषणमुक्त हुनुपर्नेजस्ता व्यवस्थासमेत निर्देशिकामा छन्। प्रशोधनकर्ताले पनि चियाको असल प्रशोधन अभ्यास गर्नुपर्ने, उत्पादकलाई हरियोपत्तीको उचित मूल्य दिएको हुनुपर्ने, कारखानामा पत्ती आइपुग्नेबित्तिकै गुणस्तर जाँच गर्नुपर्ने, ल्याइएको पत्ती कहाँको हो भन्नेसम्म स्पष्ट विवरण राख्नुपर्ने व्यवस्था पनि यसमा छ।
चियाविज्ञ सुब्बाले यो लोगो नेपालको चिया बिक्री भइरहेका जर्मनी, स्विजरल्यान्ड, अमेरिका, रुस, चीन, ताइवानलगायत देशमा पनि नेपाली चियाको लोगो चिनाउने बताउनुभयो। उहाँले ६, ७ र ८ अप्रिल काठमाडौंमा अन्तर्राष्ट्रिय पत्रकार सम्मेलन आयोजना गरी नेपाली चियाको लोगो विश्वभर चिनाउन प्रचार गर्ने तयारी भइरहेको पनि जानकारी दिनुभयो।
