नेपाल राष्ट्र बैंकले मंगलबारका लागि एक अमेरिकी डलरको विक्रीदर १ सय १० रुपैयाँ ३८ पैसा तोकेपछि अमेरिकी डलरको भाउ अहिलेसम्मकै महँगो भएको छ।
पछिल्लो समय डलरसँग भारु कमजोर बन्दै गएकाले नेपालमा पनि त्यसको प्रत्यक्ष प्रभाव परेको हो। नेपालले भारतसँग स्थिर विनिमय कायम गरेकाले डलरसँग भारुको सन्तुलनले नेपाली रुपैयाँको डलरसँगको विनिमय कायम गर्छ। यस्तै, पछिल्लो समय अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा कच्चा तेलको मूल्य बढ्न थालेकोले पनि डलरमा चाप परेको हो। साथै, पछिल्लो समय भारतको निर्यात घटेर आयात बढ्दा डलर बाहिरिने हुँदा भारु कमजोर बनेको र मंगलबार डलरको तुलनामा नेपाली रुपैयाँ हालसम्मकै सबैभन्दा कमजोर बनेको कारोबार दैनिकले लेखेको छ।
डलरको मूल्य बढ्दा नेपाललाई धेरै घाटा भए पनि केही फाइदा भने हुन्छ। डलरको मूल्य वढ्दा विदेशमा काम गर्ने नेपालीले पठाउने रेमिट्यान्स आयमा भने वृद्धि हुन्छ र निर्यात व्यापारलाई राहत मिल्छ। यस्तै, वस्तु तथा सेवा विक्रीबाट हुने आम्दानीका साथै पर्यटन क्षेत्रको आयसमा समेत सुधार हुन्छ। पछिल्ला वर्षहरूमा नेपालको निर्यात खस्कदो रहेकोले नेपाललाई खासै फाइदा भने हुँदैन। तर, आयातित वस्तुको मूल्य बढी भइ झन् घाटा हुन्छ। नेपालको अर्थतन्त्र आयातमा निर्भर भएकोले डलरको मूल्यवृद्धिले नेपाली बजार डलर तिरेर विदेशबाट आउने सामानको मूल्य बढी पर्दछ। त्यसैले भारत तथा तेस्रो मुलुकबाट आउने मोटर, मोबाइल फोन, इलेक्ट्रोनिक्सका सामान, लत्ताकपडा लगायत सामान महँगो हुन्छ।
यस्तै, विदेशबाट कच्चा पदार्थ ल्याएर उत्पादन गर्ने उद्योगको लागतमा पनि वृद्धि हुने भएकाले उत्पादित बस्तुको लागत वृद्धि भएर बजारमा उपभोग्य वस्तुको मूल्य बढी पर्दछ। यसैगरी, डलर वढ्दा सरकारलाई विदेशी ऋण र साँवा भुक्तानीमा पनि अतिरिक्त भार पर्दछ।
नेपालमा नेपाली मुद्रा चलाउने उद्देश्यले नेपाल राष्ट्र बैक २०१३ सालमा स्थापना भएको थियो। राष्ट्र बैंक सञ्चालनको करिब ८ वर्षपछि डलरको विनिमयदर लिखत राख्न थालिएको हो। राष्ट्र बैंकले डलरको विनिमय दरको औपचारिक लिखत २०२१ सालबाट राख्न सुरुगरेको हो। पछिल्लो एक महिनायता डलरको भाउमा वृद्धि हुँदै आएको छ। यसअघि सन् २०१६ मा एक डलर बराबर १ सय १० रुपैयाँ २८ पैसा पुगेको थियो।
