माथिल्लो डोल्पामा खाद्यान्न ढुवानी गर्नका लागि छिमेकी मुलुक चीनको सहायता लिनुपर्ने बाध्यता छ। नेपालबाट खाद्यान्न ढुवानीका लागि बाटो नभएकोले चीनको सडक प्रयोग गर्नुपरेको हो। अर्को देशको भूभाग प्रयोग प्रयोग गरी खाद्यान्न ढुवानी गर्नुपर्ने भएकाले बर्सेनि खाद्यान्न अभाव हुने गरेको हो।
सदरमुकाम दुनैबाट चारदेखि सात दिनसम्म लाग्ने उपल्लो डोल्पाका विभिन्न वस्तीहरूमा प्रत्येक वर्ष खाद्यान्नको चरम संकट पर्ने गर्छ। उपल्लो डोल्पाका नागरिकहरू खाद्य संस्थानले उपलब्ध गराउने खाद्यान्नमा निर्भर हुनुपर्ने बाध्यता छ। कृषि ज्ञान केन्द्रको तथ्यांकअनुसार उपल्लो डोल्पामा पर्ने तीनवटै स्थानीय तह प्रत्येक वर्ष खाद्य संकटग्रस्त क्षेत्रको रूपमा घोषणा हुने गर्दछन्।
भौगोलिक रूपमा विकट उपल्लो भोटमा दैनिक उपभोग्य वस्तुहरू ढुवानी गर्न सहज छैन। हिमाली भेषभुषामा रमाउने शेर्पा, भोटे, लामा जातीको बसोबास रहेको उपल्लो डोल्पामा नेपाल खाद्य संस्थानले खाद्यान्न उपलब्ध गराउँछ। कारोबार अनलाइनका अनुसार प्रत्येक वर्ष हुने खाद्यान्न संकटलाई ध्यानमा राख्दै नेपाल खाद्य संस्थानले तिब्बत हुँदै खाद्यान्न पठाउने गर्दछ।
कोटेसनमार्फत छनोट गरिएको ठेकादारले एक आवको खाद्यान्न ढुवानी गर्ने जिम्मा पाउने गर्दछ । तल्लो डोल्पामा खाद्यान्न पुर्याउन भन्दा उपल्लो डोल्पामा लैजान समस्या हुने गरेको ठेकेदारहरू बताउँछन्। जोखिमयुक्त बाटो तथा ठुला पहाडहरू छिचोलेर लैजानुपर्ने भएकाले रुकुम, जाजरकोटबाट खच्चडमा ढुवानी गर्न नसकिने खाद्य संस्थान डोल्पाको भनाइ छ।
तल्लो क्षेत्रहुँदै खच्चडमा खाद्यान्न ढुवानी गर्दा ढुवानी गर्दा ढुवानी रकम तेब्बर महँगो पर्ने गर्दछ। डोल्पाको तल्लो क्षेत्रका जनताका लागि भने हवाई र खच्चडबाट खाद्यान्न ढुवानी गर्ने गरिन्छ। उपल्लो डोल्पाका लागि चाहिने खाद्यान्न काठमाडौबाट ढुवानी गर्ने गरिन्छ। काठमाडौबाट लगिएको चामल, नुन रसुवागढी भएर केरुङ नाका पुर्याइन्छ। तिब्बतको बाटो हुँदै नेपाल–तिब्बतको सीमाक्षेत्रमा पर्ने मोरिम्ला र क्याटो नाका पुर्याइन्छ।
उपल्लो डोल्पामा अत्याधिक चिसो हावापानी बलौटे माटोक कारण रैथाने अन्नबालीहरू उत्पादन नगन्य मात्रामाहुने गर्दछ। यहाँको मुख्य उत्पादन भनेको फापर,आलु,उवा हो। सर्वसाधारणको आम्दानीको मुख्य स्रोत भनेको जडिबुटी संकलन हो। यहाँका नागरिक उच्च हिमाली भेगमा पाइने बहुमुल्य जडीबुटी यार्सागुम्बा संकलनबाटै प्रत्येक वर्ष लाखौं आम्दानी गर्ने गर्दछन्। यसैपनि छ महिनामात्र स्थायी थातथलोमा बस्ने उनीहरूको एक वर्ष छ महिनामै सकिन्छ। कृषि ज्ञान केन्द्र डोल्पाका कर्मचारी सम्पत्ति बुढाका अनुसार उपल्लो भोट कला, संस्कृति, इतिहास र पर्यटनको धनी क्षेत्र भए पनि यहाँको मुख्य समस्या खाद्यान्न संकट पनि हो।
