चार वर्षपछि तातोपानी नाकामा खुशी फर्किँदै

भूकम्पनले बन्द रहेको नेपाल र चीनबीचको मुख्य व्यापारिक नाका तातोपानीको पुननिर्माण कार्यले तीब्रता दिएपछि पछिल्लो समय यस क्षेत्रको चहलपहल विस्तारै बढ्न थालेको छ। बन्द सटर र पसलका ढोकाहरु खुल्न थालेका छन्। स्थानीयको अनुहारमा खुशी नाच्न थालेको नेपाल खबर अनलाइनले लेखेको छ।

'बाटो बनाउने श्रमिकहरु चिया, नास्ता खान आउलान् भनेर पसल खोलेकी हुँ,' बुधबार आफ्नै पसल अघि कुरा गर्दै चेङा शेर्पाले भन्नुभयो। चेङाको परिवार १४ वर्षअघि सिन्धुपाल्चोकको जुगल गाउँपालिकाबाट तातोपानी नाका क्षेत्रमा आएको हो।

बाक्लो संख्यामा व्यापारी, स्थानीय, मजदुर, सवारी चालकहरु, सरकारी प्रतिनिधिहरुको दैनिक चहलपहल हुन्थ्यो। चेङाको खाजा पसल राम्रै चलेको थियो। त्यसैको आम्दानीबाट उहाँको परिवारले कोदारीमा सानो घडेरी जोडेर घर बनाएको थियो। छोराछोरीलाई स्थानीय स्कुलमा भर्ना गरेको थियो।

तर, भुकम्पले चर्काएको उहाँको एक तल्ले घरलाई भोटेकोशीको बाढीले बगाइदियो। त्यसपछि उहाँको परिवारको वास टहरामा हुन पुग्यो। दुखका दिन सुरु भए।

अर्काको बारीमा काम गरेर, मजदुरी गरेर जसोतसो जीविका चलाउँदै आएकी उनलाई चीनले तातोपानी नाका खोल्न मितेरी पुल र सडक निर्माण थालेपछि भने पुराना दिन फर्कने आशा पलाएको छ।

'भुकम्प र बाढीले नाका पनि सुनसान बनायो, दुःख पनि थप्यो,' चेङाले भन्नुभयो, 'अहिले त पसल त्यति चल्दैन। नाका खोलेपछि चल्छ भन्ने आशा छ। बाटो बनेको देख्दा छिट्टै नाका खुल्छ जस्तो लाग्छ।'

भोटेकोशीको बाढीले कोदारी भन्दा माथि रहेको लिपिङको सडक संरचना नै बगाएर लगेको थियो। तर, चिनियाँ पक्षले अहिले त्यहाँ बाटो बनाइसकेको छ। गाडीहरु नाकासम्मै चल्न थालेका छन्। बाढीले बगाएको मितेरी पुलको काम पनि ८० प्रतिशत भन्दा धेरै सम्पन्न भइसकेकाले स्थानीयहरु पुनः पुराना दिन फर्कने आशा गरेर बसेका छन्।

चेङाको पसल नजिकै भुकम्पअघि पासाङ ठिलिङ शेर्पा (५८)को पनि होटल थियो। नाका चल्दा त्यो होटलमा दैनिक ५–१० हजारसम्मको व्यापार हुन्थ्यो। विहान ३ बजेदेखि साँझ ७–८ बजेसम्म उनी पसलमा निकै व्यस्त हुन्थे।

तर, नाका बन्द भएपछि उहाँको व्यापार चौपट भयो। नाका बन्द भएको केही समय त उहाँले होटल चलाउनुभयो। तर, मान्छे नै नभएपछि कसरी चल्थ्यो? होटल बन्द भयो, उहाँ बेरोजगार हुनुभयो।

त्यसपछि धेरै समय खाली र अर्काकोमा मजदुरी गरेर बिताउनु भएका पासाङले चीनले नाका खोल्न सडकको काम थालेपछि भने सडकमा मजदुरी गर्ने काम पाउनुभयो। अहिले उहाँलाई पनि नाका खुल्छ र होटल शुरु गरौँला भन्ने पखाई छ। तर वर्षात्‌मा आउने बाढीले फेरि सडक बगाउने हो कि भन्ने चिन्ता पनि उत्तिकै छ।

'नाका खोल्ने आशामै नागो (बिना पैसा) भइसकियो। खुले त सबैले केही न केही काम गरेर खान पाउँथे,' उहाँले भन्नुभयो, 'तर, वर्षामा आउने पहिरोले पुनः बनाएको बाटो बिग्रने जोखिम छ।'

कोदारीका धावा मगर (३८) पनि नाका खोलेपछि पुरानो जीवन फर्कने आशामा दिन बिताइरहनु भएको छ। नाका चल्दा उहाँले दैनिक भारी बोकेरै २–३ हजारसम्म कमाउनुहुन्थ्यो। काम नपाएको कुनै दिन थिएन।

'मलाई मात्रै हैन, नाका बन्द हुँदा सिन्धुपाल्चोकवासी सबैलाई गाह्रो परेको छ, झण्डै भोकमरिको अवस्था छ, ढुङ्गो–माटो बोकेर, ढिडो र सिस्नु खाएर बस्नु परेको अवस्था छ' उहाँले दुखेसो पोख्नुभयो, 'नाका बन्द भएपछि सबैथोक बन्द भयो, अहिले एक छाक खानपनि दिनभर ढुङगा बोक्नुपर्छ, त्यो कामपनि सधैँ पाइँदैन।' तातोपानी नाका बन्द भएपछि नाकामै आश्रित यस क्षेत्रका हजारौँ बासिन्दा विस्थापित भए। कैयौँ विदेशिए।

तर, नाका खुलेको दिनलाई स्थानीयवासीले 'दोस्रो दशैँ' को रुपमा मनाउने तयारी गरेका छन्। भोटेकोशी गाउँपालिका– २ का अध्यक्ष दीपेन्द्र श्रेष्ठले भन्नुभयो, 'नाका खुलेको दिन हाम्रा लागि दशैँ सरह हुनेछ। हामी विशेष कार्यक्रम गरी उत्सव मनाउने छौँ।' स्मरणीय छ, तातोपानी नाका यही वडामा अवस्थित छ।

'यस क्षेत्रमा खेतीयोग्य जमिन त्यति धेरै छैन' उहाँले भन्नुभयो, 'उद्योगधन्धा, कलकारखाना पनि केही छैनन्।' यही कारणस्थानीयहरु सम्पूर्ण रुपमा नाकामै आश्रित रहेको बताउने उहाँ नाका खुलेपछि यहाँको जीवनस्तरमा ठूलो फड्को मार्ने बताउनुहुन्छ।

नाका खुल्ने भएपछि स्थानीयहरुले आफ्नो ठाउँमा फर्कने प्रयास गरिरहेको उहाँले महसुस गर्नु भएको छ। 'भुकम्पछि बन्द रहेका व्यापारिक घरका ढोकाहरु विस्तारै खुल्न थालिसकेका छन्', वडाध्यक्ष श्रेष्ठले भन्नुभयो, 'स्थानीयहरु नाका खुलेपछि पुरानै जीवन फर्कने पखाईमा छन्।'