फन्ट डाउनलोड
सि.आर.आइको संक्षिप्त परिचयनेपाली सेवाको संक्षिप्त परिचयसम्पर्कका लागि

गैर-भौतिक साँस्कृतिक सम्पदाको उत्तराधिकारबारे चर्चा

(GMT+08:00) 2018-04-09 09:52:14

बितेका केही वर्षयता चलचित्र, प्रदर्शनी, साँस्कृतिक सम्पदा र नाटक लगायतका विभिन्न किसिमका साँस्कृतिक मनोरञ्जनले झन् झन् बढी चिनियाँ जनतालाई आकर्षित गर्दै आएको छ। यस वर्षको सरकारी कार्यप्रतिवेदनमा पनि जनताले सुमधुर जीवन बिताउनका लागि अझ प्रशस्त भावनात्मक सामग्री प्रदान गर्ने योजना प्रस्तुत गरिएको छ।

थाङ्का तिब्बती जातीय सँस्कृतिमा रहेको एक किसिमको विशेषतायुक्त चित्र कोर्ने कलात्मक तरिका हो। थाङ्का बनाइने कला स्तर एकदमै कुशल छ। थाङ्का सामान्य रुपमा सुन, चाँदी, मोती, दामी पत्थर आदि खनिज पदार्थ र केशर लगायतका वनस्पत्तिद्वारा रङ्ग्याइएको तस्वीर नै हो। त्यसलाई तिब्बती जातीय गुम्बा अथवा तिब्बती जातिका आ-आफ्नो घरमा झुण्ड्याइन्छ। प्रशस्त ऐतिहासिक, मानसिक र धार्मिक विषय बोकेकाले थाङ्कालाई तिब्बती जातिको "विश्वकोष" पनि भनिन्छ। तिब्बती जातीय थाङ्काका राष्ट्रस्तरीय उत्तराधिकारी म्यान्ट्रोम नोर्बु सिदारका अनुसार, बितेका केही वर्षयता थाङ्का बनाउने प्रविधि सिक्ने मानिसको संख्या झन् झन् बढ्दै आएको देखिन्छ। उहाँले जानकारी दिंदै भन्नुभयो:

तिब्बततर्फबाट हेर्दा थाङ्काको विकास निकै राम्रो देखिन्छ। गत शताब्दीको नब्बेको दशकमा हाम्रो तिब्बतमा कैयौंले थाङ्का बनाउने गरेको मात्र पाइन्थ्यो। तर हालआएर त्यो संख्या दुई हजार जनाभन्दा बढी थपेको छ। के भन्नसकिन्छ भने थाङ्काको दृष्टिबाट हेर्दा त्यसको संरक्षण र उत्तराधिकार राम्रोसँग गरिंदै आएको देखिन्छ।

नोर्बु सिदारका अनुसार, थाङ्काको राम्रोसँग उत्तराधिकार गरिएको मुख्य कारण यस प्रकार छन्। एकातिर सरकारले त्यसको निकै ख्याल-विचार गर्नु बाहेक जिल्ला र गाउँका सांस्कृतिक संस्थाहरूले थाङ्का बनाउने पङ्क्तिमा भर्ना हुन स्थानीय युवा-युवतीहरूलाई प्रोत्साहित गरेका छन्। अर्कातिर बजारमा झन् झन् बढी मानिसले थाङ्काप्रति चासो राख्दै आएको सिलसिलामा थाङ्काको संरक्षण र उत्तराधिकार सक्रियतालाई पनि बढाइँदै गएको देखिन्छ।

संयुक्त राष्ट्र संघ युनेस्कोको ब्याख्या अनुसार, गैर-भौतिक साँस्कृतिक सम्पदाको खास अर्थ विभिन्न समुदाय र समूह अथवा निजी व्यक्तिले आफ्नो सांस्कृतिक सम्पदाको रुपमा व्यवहार गरेका विभिन्न किसिमका वास्तविक वस्तु, अभिनय, प्रस्तुती, बौद्धिक प्रणाली अथवा प्रविधि र त्यस सम्बन्धी साधन, कलात्मक वस्तु र सांस्कृतिक स्थान भन्ने रहेको छ। तर रोजगारीको दृष्टिकोण परिवर्तित भएकाले परम्परागत सांस्कृतिक कार्यमा मन लगाउने व्यक्तिको संख्या झन् झन् कम बन्दै गएको देखिन्छ। उत्तराधिकार जिम्मा लिने व्यक्तिको निकै अभाव भन्ने कुरा गैर-भौतिक सांस्कृतिक सम्पदाको संरक्षणका लागि चेतावनीको मुख्य समस्या नै बनेको छ। चिनियाँ परम्परागत वाद्य-वादन अर्थात् मै ह्वा डमरु भन्ने गैर-भौतिक सांस्कृतिक सम्पदाका राष्ट्रस्तरीय उत्तराधिकारी ची वैले त्यस समस्याबारे आफ्नो राय-सुझाव पनि प्रस्तुत गर्नुभयो। उहाँका अनुसार, केही गैर-भौतिक सांस्कृतिक सम्पदा भन्ने विषयलाई कक्षामा राखेर गैर-भौतिक सांस्कृतिक सम्पदाको बीउलाई बाल-बालिकाको मनमा रोप्नुपर्छ। उहाँ यसरी भन्नुहुन्छ:

बाल-बालिकादेखि नै कायम राख्नुपर्छ। जस्तै बाल दर्शक र बाल अभिनेतालाई हुर्काउनुपर्छ। जसबाट भविष्यमा उनीहरूले हाम्रो चीन राष्ट्रको जातीय कलाबारे अझ राम्रोसँग बुझ्न सक्ने छन्। ती वास्तविक विषयहरूलाई उनीहरूको कक्षामा राखिनु नै सबैभन्दा महत्वपूर्ण र आवश्यक कुरा हो जस्तो मलाई लाग्छ।

संस्कृति एक राष्ट्रको उद्गम र प्रवाह नै हो। त्यसले जनताका लागि सशक्त भावनात्मक शक्ति र पर्याप्त मानसिक पोषण पनि उपलब्ध गराउनसक्छ। त्यसै कारण परम्परागत आधारद्बारा समर्थन गरिएको गहन चिनियाँ संस्कृतिलाई पनि विभिन्न पुस्तासम्म उत्तराधिकार हुन सकिनेछ।

जानकारी तथा लेखहरु