फन्ट डाउनलोड
सि.आर.आइको संक्षिप्त परिचयनेपाली सेवाको संक्षिप्त परिचयसम्पर्कका लागि

आर्यकाको चिनियाँ अनभुव

(GMT+08:00) 2017-01-10 15:38:57

दस वर्षीय आर्यका श्रेष्ठ चीनको राजधानी बेइजिङस्थित एक प्राथमिक विद्यालयमा कक्षा 5 मा पढ्दै छिन्। उनी नेपालबाट चीन गएको 6 वर्ष भयो। उनले नेपालमा नर्सरी र एलकेजी पढेकी थिइन्। चीन पुगेर उनले एक वर्ष पूर्व प्राथमिक शिशु कक्षा पढिन्। सुरुसुरुमा उनी चिनियाँ पटक्कै बुझ्दिनथिन्। घरमा चिनियाँ टेलिभिजन हेरिरहने र कक्षामा साथीहरुको माहोल बन्दै गएपछि केही महिनामै उनी चिनियाँ बोल्न थालिन्।

उनी कक्षा एकको तेस्रो सेक्सनमा थिइन्। अहिले कक्षा पाँचमा पुग्दा पनि उनी तेस्रो सेक्सनमै छिन्। उनका कक्षा एकदेखिका 30 जना सहपाठी र कक्षा शिक्षिका पनि फेरिएका छैनन्। पाँच वर्षदेखि सँगै पढेका साथीहरु र कक्षा शिक्षिकाले अझै पनि आर्यकाको नामलाई राम्ररी उच्चारण गर्न सक्दैनन्। कक्षा एकदेखि कक्षा चढ्दै जाँदा कक्षा शिक्षक पनि विद्यार्थीसँगै माथिल्लो कक्षाकी कक्षा शिक्षक बन्ने चलन अनुसार अहिले उनकी कक्षा शिक्षक स्ये थाउ कक्षा पाँचमा छन्। कक्षा छबाट आर्यकाको प्राथमिक तह पूरा हुन्छ र उनले अर्को विद्यालय जानुपर्छ। त्यसपछि उनकी कक्षा शिक्षक स्ये थाउ फेरि कक्षा एकको कक्षा शिक्षक बन्छिन्। हरेक कक्षा शिक्षकको यो छ वर्षको चक्र चलिरहन्छ। कक्षा सातदेखि चाहिँ ग्रेड टिचिङ प्रणाली हुँदैन।

चीनमा हरेक सेप्टेम्बर एक तारिख नेपाली पात्रो अनुसार भदौको मध्यदेखि नयाँ शैक्षिक सत्र सुरु हुन्छ। चीनमा कक्षा 6 सम्म प्राथमिक स्कुल हुन्छ भने कक्षा 6 देखि 9 सम्म मध्यम स्कुल र कक्षा 9 देखि 12 सम्म माध्यमिक स्कुल हुन्छ। नेपालमा जस्तो मध्यम स्कुलमा प्राथमिक तह जोडिएको हुँदैन र माध्यमिक तहमा पनि प्राथमिक तथा मध्यम स्कुल जोडिएको हुँदैन। मध्यम स्कुल 6 कक्षादेखि 9 कक्षासम्म मात्र हुन्छ भने माध्यमिक स्कुल कक्षा 10 देखि 12सम्म मात्र हुन्छ।

उनको स्कुल सोमबारदेखि शुक्रबारसम्म लाग्छ। बिहान पौने आठदेखि अपरान्ह पौने चारसम्म दैनिक 6 पिरियड पढाइ हुन्छ। एउटा पिडियड 45 मिनेटको हुन्छ र हरेक पिरियडको पढाइपछि दस मिनेट ब्रेकहुन्छ। चौथो पिरियडपछि खाना खाने ब्रेक हुन्छ। कक्षामै निश्चित समय गृहकार्य गर्नका लागि समय पनि छुट्ट्याइएको हुन्छ भने खेल्ने र कसरत गर्ने समय पनि रहेको हुन्छ। स्कुलमा गृहकार्य गर्ने समय छुट्ट्याएपनि विद्यार्थीले घरमा आएर पनि घन्टौँसम्म गृहकार्य गर्नुपर्छ।

आर्यका हरेक दिन स्कुलले दिएको खाना खान्छिन्। उनले दैनिक 10 चिनियाँ युआन अर्थात 150 रुपैयाँभन्दा केही बढीको चिनियाँ खाना खान्छिन्। उनलाई चिनियाँ खाना मन पर्छ र चपस्टिक्स चलाउन पनि सजिलो हुन्छ। नेपाली खाना दालभात तरकारी जस्तो एकै ठाउँमा मुछेर खानु नपर्ने भएकाले चपस्टिक्सले चिनियाँ भात खान उनलाई सजिलो भएको हो। विगत 6 वर्षमा उनी केहीपटक नेपाल गएकी छन्। काठमाडौँ बेइजिङजस्तो सफा नभएर धुलैधुलो भए पनि उनलाई आफ्नो ठाउँ मन पर्छ। नेपालमा हजुरबा र आफन्तसँग खेल्न र घुम्न उनलाई खुब मजा आउँछ।

चीनमा कक्षा चारसम्म मात्र कम्प्युटर विषयको पढाइ हुन्छ। त्यो समयसम्म कम्प्युटरको आधारभूत ज्ञान दिएपछि कक्षा पाँचदेखि कम्प्युटर पढाइ हुँदैन। कक्षामा नियमित विषय बाहेक संगीत,नृत्य,शारीरिक व्यायाम लगायतका विषय पनि छन्। सबै विषयमा सबै विद्यार्थीले अनिवार्य सहभागी हुनैपर्छ। अंग्रेजी,गणित र चिनियाँ विषय हरेक दिन पढाइ हुन्छ भने अन्य विषयका लागि निश्चित दिन तोकिएको हुन्छ। यदि कुनै विषयको शिक्षक अनुपस्थित रहेमा त्यो दिन अर्को विषयको पढाइ हुन्छ र अर्को साता अनुपस्थित भएको शिक्षकले अघिल्लो हप्ताको साटो पनि पढाउनुपर्छ।

गृहकार्य नगर्ने अथवा कक्षामा अभद्र व्यवहार गर्ने विद्यार्थीलाई शारीरिक यातना दिइन्न। तर उसलाई कक्षाबाट बाहिर निकालेर राख्ने अथवा आफैँले गल्ती स्वीकार गर्न लगाउने विधि अपनाइन्छ। जस्तो कुनै विद्यार्थीले गृहकार्य गरेको थिएँ तर घरमै बिर्सिएँछु भन्यो भने

उनी नेपाली सग्ला अक्षर मात्र लेख्न जान्दछिन्। एकदेखि 20 सम्म गणना पनि गर्छन्। नेपाली भाषामा कुरा गर्दा अकमकिने गरे पनि उनलाई चिनियाँ भाषा फरर्र बोल्न आउँछ। नेपालमा नर्सरी र एलकेजीमा दुई वर्ष पढेको उनले बिर्सिसकेकी छन्।'मलाई आधा अक्षर लेख्न आउँदैन। नेपाल गएको बेला हजुरबाले मलाई नेपाली पढ्न र लेख्न सिकाउनुहुन्छ' आर्यका मुस्कुराउँदै भन्छिन्'स्कुलको गृहकार्य धेरै हुने भएकाले घरमा बुबाआमासँग नेपाली लेख्न सिक्ने समय पाउँदिन। मेरो स्कुलको होमवर्क गर्दै मलाई ठिक्क हुन्छ। नेपाली लेख्न सिक्ने समय नै हुन्न।'

उनी कक्षामा वादविवाद तथा वक्तृत्वकला प्रतियोगितामा प्राय पहिलो अथवा दोस्रो हुन्छिन्। उनी चिनियाँ भाषामा बोलेर नै चिनियाँ विद्यार्थीसँग प्रतिस्पर्धा गर्छन्। चिनियाँ भाषा बोल्न, लेख्न र पढ्नलाई उनी रमाइलो मान्छिन्। चिनियाँ विद्यार्थीको अंग्रेजी कमजोर हुन्छ। आर्यकाका लागि कक्षामा सबैभन्दा मन पर्ने विषय नै अंग्रेजी हो। हरेक दिन एक पिरियड अंग्रेजी भाषाको पढाइ हुन्छ। उनका साथीहरुका लागि सबैभन्दा कठिन विषय नै अंग्रेजी हो। उनी कक्षाका सबै साथीहरुलाई अंग्रेजी सिकाउँछिन्। उनका साथीहरु अंग्रेजी विषयको ट्युसन पढ्छन्। त्यति गर्दा पनि नभए उनलाई विच्याटमा सोध्ने गर्छन्।

पढ्नलाई सधैँ रमाइलो मान्ने र मन गर्ने उनका लागि गृहकार्य चाहिँ पटक्कै मन पर्दैन। स्कुलबाट घर फर्केपछि उनलाई गृहकार्य गर्न चारबजेदेखि रातको दस बज्छ। चीनमा प्राथमिकत तहदेखि नै अत्यधिक गृहकार्य दिइने भएकाले आर्यका पनि त्यही परम्पराबाट पीडित बनेकी छन्। कक्षामा उनको मन पर्ने विषय अंग्रेजी विज्ञान र चिनियाँ हो। उनका लागि गणित अलिक कठिन विषय हो।

एक शैक्षिक सत्रमा छछ महिनाका दुईवटा सेमिस्टार हुन्छन्। सेमिस्टारको अन्तमा परीक्षा हुन्छ। एक सय पूर्णाङ्कको परीक्षामा पास हुनका लागि कम्तिमा 60 अङ्क ल्याउनुपर्छ। हरेक कक्षाको पहिलो र दोस्रो सेमिस्टारमा पाठ्यपुस्तक पनि पहिलो भाग र दोस्रो भाग गरेर फरक फरक हुने गर्छन्। यदि कुनै विद्यार्थीले न्युनतम् 60 अङ्क ल्याएन भने अर्कोपल्ट मौका परीक्षा दिनुपर्छ तर कक्षा दोहोर्‍याउनु पर्दैन। आर्यकाले कक्षामा 85 प्रतिशतभन्दा बढी अङ्क प्राप्त गर्छिन्।

व्यावहारिक शिक्षा

प्राथमिकत तहका विद्यार्थीले नै चीनका विभिन्न संग्रहालयमा गएर मोबाइल फोनबाट त्यहाँको फोटो खिची कम्प्युटरबाट कक्षामा प्रस्तुति दिनुपर्छ। हरेक कक्षामा प्रोजेक्टर हुन्छ। त्यो प्रोजेक्टरबाट आफूले संकलन गरेको सामग्रीलाई पर्दामा प्रस्तुति गर्दा विद्यार्थीको आत्मविश्वास र क्षमताको विकास हुने गर्छ। यस्तो कार्य आर्यकाले पनि गरेकी छन्। उनलाई ल्यापटपमा पावरप्वोइन्ट चलाउन आउँछ। यस्तो कार्य कहिले समूहमा हुन्छ त कहिले एक्लाएक्लै गरे पनि हुन्छ। तर सबै विद्यार्थीले गर्न अनिवार्य छ। विशेषगरी सामाजिक शिक्षा अन्तर्गत यस्तो कार्य गराइन्छ।

आर्यकाले प्राथमिकत तहमै किताबमा मात्र केन्द्रित नभएर थुप्रै व्यावहारिक शिक्षा पनि लिएकी छन्। उनलाई विद्यालयले विभिन्न क्षेत्रमा लगेर व्यावहारिक शिक्षा दिने गर्छ। उदाहरणका लागि बेइजिङको एउटा क्षेत्रमा विद्यालयका विद्यार्थीहरुलाई प्रयोगात्मक शिक्षा दिलाउने ठाउँ रहेको छ। सो ठाउँमा बैंक,होटल,अस्पताल,सुरक्षा व्यवस्था,लगायतकका क्षेत्रमा व्यावारिक शिक्षा दिइन्छ।

आर्यका लगायतका विद्यार्थीलाई त्यहाँ लगेर बैंकको सुरक्षा व्यवस्थाका बारेमा व्यावहारिक शिक्षाको प्रहर्शन गर्न लगाइएको छ। प्राथमिकत तहका विद्यार्थीलाई सुरक्षाकर्मीको जस्तो पोशाक लगाइदिने र उनीहरुले बैंकमा कसरी सुरक्षा प्रदान गर्ने,पैसालाई बक्सामा राखेर एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा कसरी लाने,बैंकमा आएका मान्छेमाथि सुरक्षा जाँचबुझ कसरी गर्ने जस्ता अभिनय गराइन्छ। विद्यार्थीमध्येबाटै कोही बैंकको स्टाफ बन्छन् भने कोही ग्राहक अनि कोही चाहिँ सुरक्षाकर्मी।

बैंकमा जस्तै अस्पतालमा कसरी सेवा दिइन्छ भन्ने कुरालाई पनि विद्यार्थीहरुले आफैँ सहभागी भएर अभिनय गर्दै व्यावहारिक शिक्षामा रमाउने गर्छन्। डाक्टर र नर्सको पोशाक लगाएर अस्पतालका हरेक गतिविधिको अभिनय गर्दा विद्यार्थीहरुमा आत्मविश्वास र हौसला बढ्छ भने कक्षा कोठाको बोझिलो शिक्षा पद्धतिबाट टाढा पुगेर उनीहरु रमाउने वातावरण पनि बन्छ।

त्यसैगरी होटल व्यवसाय सम्बन्धी पनि विद्यार्थीबाटै अभिनय गराएर व्यावहारिक शिक्षा दिइन्छ। होटलको रिसेप्सनदेखि कोठा व्यवस्था अनि रेष्टुरेन्टमा परिकार बनाउने काम विद्यार्थीबाटै गराइन्छ। आर्यका र साथीहरुले कसैले स्यान्डविच बनाउने त कसैले ग्राहक बनेर किनेर खाने लगायतका काम गर्दछन्।

यी बाहेक हिउँमा चिप्लेटी खेल्ने र चिडिया घरमा गएर डलफिनलाई खाना खुवाउने जस्ता मनोरन्जनात्मक शिक्षा पनि आर्यकाले पाँच कक्षाभन्दा अगाडि नै लिएकी छन्।

रातो स्कार्फ

आर्यका कक्षा दुईदेखि नै चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीप्रति वफादार बन्दै शिक्षा ग्रहण गरिरहेकी छन्। उनीहरुलाई कक्षा दुईदेखि घाँटीमा बाँध्ने रातो स्कार्फ दिइएको छ। यो स्कार्फ बाँधेपछि विद्यालयमा प्रवेश गर्दा आफ्ना शिक्षक शिक्षिकाहरुलाई उनले सलाम गर्नु पर्छ। सलाम गर्ने निश्चित तरिका छ। शरीरलाई तनक्क पारेर दाहिने हातको पन्जालाई दाहिने आँखाभन्दा एकमुठी माथि पारेर सलाम गर्नुपर्छ। प्रहरी र सेनाले चाहिँ दाहिने हातको पन्जालाई दाहिने आँखाकै समानान्तर राखेर सलाम गर्छन् भने विद्यार्थी तथा खेलाडीहरुले आँखामाथि पन्जा पुर्‍याउनुपर्छ। यसको अर्थ खुलाउँदै आर्यका भन्छिन् 'चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी आफूभन्दा सधैँ माथि हुन्छ। त्यसैगरी आफ्ना शिक्षक तथा मान्यजनहरु पनि आफूभन्दा माथि हुन्छन्।'

विद्यार्थीहरुले रातो स्कार्फ नलगाएको बेला चाहिँ छातीमा हात राखेर झुक्नुपर्छ। सामान्यतः कक्षा दुईदेखि विद्यार्थीहरुलाई रातो स्कार्फ बाँध्न दिइन्छ। विद्यालय पोशाकसँग रातो स्कार्फलाई अनिवार्य गरिएको हुन्छ।

विद्यार्थीहरुले हरेक दिन राष्ट्रगान बज्दा उठेर त्यसरी नै सलाम गर्नुपर्छ। कक्षा सुरुहुनुभन्दा पहिले राष्ट्रिय गान बजाइन्छ। तर उनीहरुले खेल मैदानमा गएर लाइन लाग्नु पर्दैन। आआफ्नो कक्षामा उठेर राष्ट्रगानको सम्मानमा सलाम गर्नुपर्छ।

बाबाआमाकी दोभाषे

बाबा हजामकोमा कपाल काट्न जाँदा आर्यका सँगसँगै जान्छन् भने आमा ब्युटी पार्लर जाँदा पनि उनी सँगै हुन्छिन्। बाबा आमा अस्पताल जाँदा पनि उनी सँगै हुन्छिन्। बाबाआमालाई पछ्याउने आर्यकाको रहर होइन यो त उनका बाबाआमाको बाध्यता हो किनभने उनका बाबाआमा चिनियाँ भाषा बुझ्दैनन्।

आर्यका आफ्ना बाबाआमाका लागि दोभाषे पनि हुन्। उनका बाबाआमालाई चिनियाँ भाषा आउँदैन। बजारमा जाँदा अथवा कतै घुम्न जाँदा आर्यकाले नै सबैसँग कुराकानी गर्नुपर्छ। उनका बाबा अजय श्रेष्ठ 'अलौकिक'चिनियाँ अन्तर्राष्ट्रिय रेडियो सीआरआईको नेपाली सेवामा कार्यरत पत्रकार हुन्। उनकी आमा बैजिल केसी गृहिणी हुन्। बाबाआमासँग बेइजिङभन्दा बाहिर घुम्न जाँदा होटलको कोठा लिन, रेलको टिकट बुकिङ गर्न, बजारमा सामान किनमेल गर्न, बाटो सोध्न, रेष्टुरेन्टमा खानेकुरा अर्डर गर्न आदि काममा उनले दोभाषेको काम गर्छिन्। उनलाई बाबाआमाले नेपाली भाषामा भनेको कुरालाई चिनियाँ भाषामा अनुवाद गरेर उनले सम्बन्धित चिनियाँलाई सुनाउँछिन्। त्यतिमात्र होइन इन्टरनेटबाट किनमेल गर्नका लागि पनि बाबाआमाले आर्यकाको सहयोग लिनुपर्छ। चीनमा धेरैजस्तो इन्टरनेटबाटै किनमेल गरिन्छ र सबै प्राय वेभसाइटहरु चिनियाँ भाषामा मात्र हुने गर्छन्।

साभारः कान्तिपुर दैनिक (कोपिला)2073 पुष 24 गते (2017 जनवरी 8)आइतबार।

जानकारी तथा लेखहरु