फन्ट डाउनलोड
सि.आर.आइको संक्षिप्त परिचयनेपाली सेवाको संक्षिप्त परिचयसम्पर्कका लागि

चिनियाँ पत्रकारिता र सामाजिक संजाल

(GMT+08:00) 2018-01-23 14:01:38
चिनियाँ पत्रकारिता संसारकै सबैभन्दा जेठो पत्रकारिता हो। कागज र काठको छापाखाना चीनमै आविष्कार भएको हो। विश्वमा सबैभन्दा धेरै संख्यामा प्रकाशन हुने दैनिक पत्रिकामा चिनियाँ पत्रिकाहरुले अहिले पनि अग्रस्थान लिँदै आएका छन्।

चीनमा चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको नेतृत्वमा मार्क्सवादी-लेनिनवादी सिद्धान्तमा आधारित समाजवादी राजनीतिक प्रणाली छ। त्यसभित्र माओत्सेतुङको विचारधारा र तङ स्यावोफिङको सुधारवादी विचारलाई चिनियाँ पत्रकारिताले महत्वपूर्ण निर्देशक सिद्धान्त मान्नुपर्छ। चिनियाँ पत्रकारितालाई अनुगमन गर्ने निकाय चीनको केन्द्रीय प्रोपोगाण्डा विभाग अन्तर्गतको राज्य प्रशासनको रेडियो, प्रेस तथा प्रकाशन ब्युरो हो। यसले चिनियाँ पत्रकारमाथि निकै कडा अनुशासन लागू गर्दछ। चिनियाँ पत्रकारलाई सधैँ उत्तरदायी र जिम्मेवार बनाउनका लागि आचारसंहिता लागू गर्दै उच्च व्यावसायिक दक्षता बढाउने कुरामा ब्युरोले सधैँ ध्यान दिने गर्दछ। यद्यपि चिनियाँ पत्रकारितामा गलत अभ्यास नभएका होइनन्।

गलत पत्रकारिता अभ्यास

पत्रकारितालाई शिष्ट, जिम्मेवारपूर्ण र सत्यतथ्यमा आधारित बनाउनका लागि आचारसंहिताले मियोको काम गर्दछ। कहिलेकाहीँ भूलबस त कहिले गलत नियतले पत्रकारिताको धज्जी उडाउने काम सबैतिर हुने गरेको छ। चीनमा प्रलोभनमा परेर गरिएको गलत पत्रकारिताको एउटा उदाहरण यस प्रकार रहेको छ। २७ वर्षीय पत्रकार छन योङचौ चीनको दक्षिणमा रहेको मुख्य सहर क्वाङ्चौबाट प्रकाशित न्यू एक्सप्रेस दैनिकका रिपोर्टर थिए। उनी सन् २००९ मा स्नातक गरेदेखि उक्त समाचार पत्रमा कार्यरत थिए। उनले सन् २०१२ को सेप्टेम्बरदेखि सन् २०१३ को मेसम्म एउटा चिनियाँ कम्पनीको गलत क्रियाकलापको पर्दाफास गर्दै १० वटा लामा रिपोर्टिङ गरेका थिए। चिनियाँ कम्पनी जुमलिएनका बारेमा उनले गरेका धारावाहिक रिपोर्टिङ त्यतिबेला चर्चित बनेका थिए। चीनको हुनान प्रान्तमा मुख्यालय रहेको जुमलिएन कम्पनी निर्माण सामग्री उत्पादन गर्ने चीनको मुख्य कम्पनीमध्येको एक थियो। पत्रकार छनले गरेको रिपोर्टिङले चीनको दक्षिणमा रहेका मुख्य सहरहरु क्वाङ्चौ, सन्चन र हङकङमा निकै ठूलो प्रभाव रहन गयो। कम्पनीले गतल हिसाबकिताब राखेको, सर्वसाधारणको सेयरलाई हिनामिना गरेको, उत्पादित सामग्रीको गुणस्तर नभएको आदि कुराहरु छनको रिपोर्टिङमा उल्लेख थिए।

छनको रिपोर्टिङले कम्पनीको रिपुटेनमा व्यापक धक्का लाग्यो। कम्पनीको शेयर कारोबार अकल्पनीय रुपमा गिर्न थाल्यो। कम्पनीले छनका विरुद्ध प्रहरीमा उजुरी गर्‍यो। हुनान प्रान्त र क्वाङतोङ प्रान्त छिमेकी हुन्। क्वाङचौ सहर क्वाङतोङ प्रान्तको सदरमुकाम हो। हुनान प्रान्तको छाङ्शामा मुख्यालय रहेको जुमलिएन कम्पनीले क्वाङचौमा कार्यालय भएको न्यु एक्सप्रेस पत्रिकामा कार्यरत छनका विरुद्ध प्रहरी लगायो।

छाङ्शाबाट गएको प्रहरीले क्वाङचौबाट छनलाई पक्राउ गर्‍यो। प्रहरीले प्रायोजित रुपमा छनलाई फसाउन खोजेको कुरा सुरुमा चिनियाँ संचारमाध्यममा आयो। जतिबेला प्रहरी छनलाई पक्रन गएको थियो त्यतिबेला जुमलिएन कम्पनीको गाडी लिएर गएको थियो। सामान्यत: प्रहरीले कुनै कम्पनीको सवारी साधन प्रयोग गरेर पक्राउ गर्दैन। यो चिनियाँ प्रहरीको आचरण बाहिरको कुरा थियो। छनकी श्रीमतीले प्रहरी आएको गाडीको नम्बरप्लेटको फोटो खिचेकी थिइन्। पछि जाँचबुझ गर्दा उक्त गाडी जुमलिएन कम्पनीको भएको खुलेको थियो।

छन प्रकाउ परेपछि न्यु एक्प्रेस पत्रिकाले पहिलो पृष्ठमा ब्यानर समाचार बनाएर उनको रिहाइको माग गरेको थियो। पत्रिकाले समाचार सत्य भएको र त्यति लामो शृङ्खलामा समाचार छापिँदा कहिल्यै पनि कम्पनीले गुनासो नगरेको बताउँदै पत्रकार छनले व्यावसायिक मर्यादा कायम राखेको बताएको थियो। विभिन्न चिनियाँ संचार माध्यम र सामाजिक संजालमा पनि छनको पक्राउको विरोध गर्दै उनको रिहाइको माग गरिएको थियो। चिनियाँ पत्रकार महासंघले पनि छनको रिहाइको माग गर्दै वक्तव्य प्रकाशित गरेको थियो। छनको रिहाइको माग चिनियाँ संचारमाध्यममा मात्र सीमित रहेन। विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय संचार माध्यमले पनि यो समाचारलाई सम्प्रेषण गरे। फलत: हुनान प्रान्तीय प्रहरीमाथि ठूलो दवाव पर्‍यो।

जुमलिएन कम्पनीका अध्यक्ष चान छुनसिन हुनान प्रान्तीय उच्च अदालतका निर्देशकका छोरा थिए भने उनका ससुरा हुनान प्रान्तीय चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीका पूर्व वित्तीय सचिव थिए। त्यसकारण जुमलिएन कम्पनीका पछाडि ठूलै शक्ति थियो।

केही दिनपछि नै घटनाले नाटकीय मोड लियो। छनले चिनियाँ केन्द्रीय टेलिभिजन सीसीटीभीलाई अन्तर्वार्ता दिँदै गल्ती स्वीकार गरे। वास्तवमा उनलाई जुमलिएन कम्पनीको प्रतिस्पर्धी अर्को कम्पनीले उक्त प्रायोजित समाचार उपलब्ध गराएको थियो। उनले आफ्नो गल्ती स्वीकार गर्दै भनेका थिए 'मैले रिपोर्टमा के लेखेको छ भनेर पढेको पनि थिइँन। कसैले तयार बनाएर दिएको रिपोर्टलाई मैले मेरो नाममा पत्रिकालाई दिएको मात्र हुँ।' छनले गल्ती स्वीकार गरेपछि न्यु एक्प्रेस पत्रिकाले प्रथम पृष्ठमै व्यानर हेडलाइनमा माफी माग्दै लेख्यो 'यो घटनापछि हामीलाई ठूलो शिक्षा प्राप्त भएको छ। गैर व्यावसायिक कार्य र समाचारमा तथ्यगत जाँच नहुँदा संचारमाध्यमकै विश्वासनीयतामाथि प्रश्न चिन्ह लागेको छ।'

अदालतले छनलाई एक वर्ष १० महिना जेल सजाय र २० हजार युआन जरिमाना गरेको छ। उनले ३० हजार चिनियाँ युआन घुस खाएर उक्त समाचार लेखेका थिए।

समाचार एउटा फोटो अर्कै

समाचारमा असम्बन्धित व्यक्तिको फोटो राख्न पाइन्न। कहिलेकाहीँ भुलबस समाचारसँग सम्बन्ध नभएका व्यक्तिको फोटो पर्न सक्छ। यहाँ एउटा रमाइलो समाचारमा गलत फोटो बारम्बार प्रयोग भएको उदाहरण छ।

चीनबाट सुरु भएको यो समाचार अहिले गुगलमा खोज्दा अन्य थुप्रै मिडियामा पाइन्छ। जति संचार संस्थाहरुले यो समाचार राखेका छन् सबैले गलत फोटो प्रयोग गरेका छन्। पहिले यो रमाइलो समाचार पढौँ। चीनमा एक व्यक्तिले आफ्नी श्रीमती विरुद्ध कुरुप सन्तान जन्माएको भन्दै अदालतमा मुद्दा दर्ता गराए। चियान फङ नाम गरेका ३८ वर्षीय ती व्यक्ति चीनको उत्तरपूर्वी प्रान्त हैलुङचाङका थिए। बिहे गरेको दुई वर्षपछि सन् २००४ मा उनले श्रीमती विरुद्ध सम्बन्ध विच्छेद र क्षतिपूर्तिको मुद्दा दायर गरेका थिए। सन् २००२ मा चियान फङले एक निकै सुन्दरी युवतीसँग बिहे गरेका थिए। उनीहरुको बिहे लामो समयको प्रेमपछि नभएर अरुले नै जुराइ दिएको जोडीको आधारमा भएको थियो।

बिहे गरेको डेढ वर्षमै फङकी श्रीमतीले छोरी जन्माइन्। छोरी जन्माउनुभन्दा अगाडि दम्पत्ति बीचमा निकै राम्रो सम्बन्ध थियो। छोरीको अनुहार देखेर फङ पहिलोपटक नै नराम्ररी झस्किए। उनले छोरीको अनुहार अत्यन्त कुरुप देखे। फङलाई पक्का भयो कि छोरी आफ्नी हैन। श्रीमतीले अरु कुनै पुरुषसँग शारीरिक सम्बन्ध राखेर छोरी जन्माएको आरोप उनले लगाए। फङको आरोपलाई श्रीमतीले स्वीकार गरिनन्। उनीहरु अदालतमा पुगे। अदालतले छोरीको डीएनए परीक्ष गर्ने आदेश दियो। डीएनए परीक्षण गर्दा छोरी परपुरुषबाट नभई फङबाटै जन्मिएकी प्रमाणित भयो। फङको आरोपबाट उनकी श्रीमतीले मुक्ति त पाइन् तर कुरुप छोरी जन्मिएको कुरा चाहिँ अझै पनि रहस्यमै थियो।

असत्य कुरालाई धेरै दिन लुकाउन सकिँदैन भनेजस्तै फङकी श्रीमतीले लुकाएको अनौठो कुराको पर्दाफास भयो। वास्तवमा उनले जन्माएकी छोरी कुरुप हुनुको कारण उनकै जिन रहेछ। छोरीमा आमाको रुपको वंशाणुगत प्रभाव परेको रहेछ। हेर्दा निकै सुन्दर देखिने फङकी श्रीमती जन्मजात कुरुप रहिछन्।

उनको अनुहार, आँखा, नाक, लगायतका भाग कुरुप भएकै कारणले उनले दक्षिण कोरियामा गएर एक लाख अमेरिकी डलर तिरेर प्लास्टिक सर्जरी गरेकी रहिछन्। प्लास्टिक सर्जरीले फङको कुरुप आवरण त छेल्यो तर उनको जिन वंशाणुगत रुपमा छोरीमा सरेर गयो।

फङकी श्रीमतीले आफ्नो अनुहारको प्लास्टिक सर्जरी गरेको कुरा फङलाई भनेकै थिइनन्। यस्तो सत्य पत्ता लगाएपछि फङले उनीसँग सम्बन्ध विच्छेदको मुद्दा हाले र क्षतिपूर्ति पनि माग गरे। अदालतले दुवै मुद्दामा फङको पक्षमा फैसला गर्‍यो। उनले सम्बन्ध विच्छेद भइसकेकी श्रीमतीबाट एक लाख बीस हजार अमेरिकी डलर क्षतिपूर्ति पाए।

यो समाचारमा राखिने गरेको फोटो चाहिँ हङकङको एउटा प्लाष्टिक सर्जरी अस्पताले गरेको विज्ञापनको फोटो हो। उल्लिखित समाचारमा ती अभिभावकको एउटी मात्र छोरी भएको जनाइएको छ भने यहाँ चाहिँ तीन सन्तान रहेको फोटोमा देखिन्छ। साथै सो अस्पतालले फोटोसप प्रयोग गरेर बालबच्चालाई कुरुप बनाएको छ। तर माथि जनाइएको समाचार जति संचार माध्यमले राखेका छन् ती सबैले यही फोटो प्रयोग गरेका छन्।

सामाजिक संजालको भूमिका

एक्काईसौँ शताब्दीमा संचारमाध्यमले विश्वलाई सानो गाउँमा परिणत गराएको छ। अनि सामाजिक संजालले सबैलाई समान भूमिकामा एउटै मन्च खडा गरिदिएको छ। सामाजिक संजालको मुख्य उद्देश्य सामाजिक दायित्व सिर्जना गर्दै रचनात्मक भावना पैदा गर्ने हो। यद्यपि कतिपय व्यक्ति तथा संस्थाले सामाजिक संजालको दुरुपयोग गरेका उदाहरण प्रशस्त पाइन्छन्। नेपालमा जस्तै चीनमा पनि थुप्रै सामाजिक संजाल प्रयोगमा छन्। फरक के हो भने चिनियाँहरुले प्रयोग गर्ने सामाजिक संजालहरु विश्वव्यापी फेसबुक, युट्युब, गुगल, ट्वीटर नभएर चीनले आफैँ विकास गरेका सामाजिक संजाहरु छन्। त्यस्ता सामाजिक संजालले कतिपय अवस्थामा सामाजिक न्याय दिलाउन निकै ठूलो भूमिका निर्वाह गरेका छन्। चीनमा सन् २००८ देखि फेसबुकमाथि प्रतिबन्ध लगाइएको हो। सामान्य मोबाइल अथवा कम्प्युटरबाट कुनै पनि ब्राउजर प्रयोग गरेर फेसबुक चलाउन सकिन्न। चीन सरकारले फेसबुकमाथि प्रतिबन्ध लगाए पनि बिदेशी व्यक्तिसँग सम्पर्क गर्न प्रायजसो सरकारी निकायका फेसबुक आइडी रहेका छन्। चाइना डेली, पिपुल्ड डेली, सीसीटीभी, सीआरआई, चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको अन्तर्राष्ट्रिय विभाग लगायतका थुप्रै संस्थाले फेसबुक चलाउँछन्। प्रतिबन्धित भए पनि फेसबुक चलाउनका लागि विभिन्न भीपीएन अर्थात् भर्चअल प्राइभेट नेटवर्क प्रयोग गर्नुपर्छ। कतिपय भीपीएन निशुल्क डाउनलोड गर्न मिल्ने हुन्छन् भने धेरैजसो चाहिँ पैसा तिरेर किन्नु पर्ने हुन्छ।

नेपालम फेसबुक सबैभन्दा लोकप्रिय सामाजिक सन्जाल हो। अधिकांश नेपालीहरु यसैबाट आपसी संचार गर्छन्। चीनले फेसबुक जस्तै विच्याट बनाएको छ। यो चीनमा मात्र नभएर अहिले विश्वव्यापी बन्दै गएको छ। विच्याटमा टेक्स म्यासेज गर्न, भ्वाइस म्यासेज गर्न लगायत भ्वाइस कल र भिडियो कल गर्न मिल्छ। यसमा फेसबुकमा जस्तै फोटो, भिडियो, विभिन्न समाचार र सम्बन्धित लिहरु पनि राख्न मिल्छ। यसमा फेसबुकमा जस्तै सामूहिक वहस चलाउन सकिन्छ। चिनियाँले विच्याटलाई सामाजिक संजालका रुपमा मात्र प्रयोग नगरेर सबै बैंकिङ कारोबार पनि गर्दछन्। विच्याटमाफत ट्याक्सी भाडा तिर्ने कामदेखि रेष्टुरेन्टमा खाएको भुक्तानी गर्ने र सुपर मार्केटमा किनमेल गर्न पनि सकिन्छ। त्यति मात्र होइन आफ्नो बैंक खातामा भएको असीमित पैसा अरुको खातामा सार्न र अरुबाट लिन पनि सकिन्छ।

चिनियाँहरु पछिल्लो समयमा टेलिफोनको कम प्रयोग गर्छन्। धेरैजसो संचार विच्याटबाट हुने गर्छ। स्मार्ट फोन बोक्ने सबै चिनियाँसँग विच्याट हुने गर्छ। चीनबाट फैलिएको विच्याट प्रयोगकर्ता अमेरिका, क्यानाडा, अष्ट्रेलिया, अफ्रिका, युरोप हुँदै संसारका सबै भागमा फैलिरहेको छ। हिजो आज नेपालमा पनि धेरैले विच्याट चलाउन थालेका छन्। नेपालबाट चीन भ्रमणमा आउनेले त आफ्नो मोबाइलमा विच्याट अनिवार्य रुपमा राख्नुपर्ने हुन्छ। विच्याट डाउनलोड गरेपछि रजिष्टर्ड गनुपर्छ। त्यति मात्र गरेर पुग्दैन। कुन व्यक्तिसँग संचार गर्ने हो त्यो व्यक्तिसँग जोडिनुपर्छ फेसबुकमा साथी बने जस्तै। त्यसका लागि आफूले जोड्न चाहेको साथीको मोबाइल नम्बरबाट खोज्नुपर्छ।

फेसबुक मात्र होइन चीनमा युट्युब, गुगल, ट्वीटर, जिमेल लगायतका सामाजिक सन्जाल पनि प्रतिबन्धित छन्। युट्युबलाई सन् २००९ देखि प्रतिबन्ध लगाइएको हो। फेसबुकको ठाउँमा विच्याट भएजस्तै युट्युबको ठाउँमा युखु रहेको छ। यसमा चलचित्र हेर्न र आफूले बनाएका भिडियोहरु पोष्ट गर्न मिल्छ। ट्वीटर पनि सन् २००९ देखि प्रतिबन्धित छ। ट्वीटरको ठाउँमा सिना विपो चलाउँछन् चिनियाँहरु। यसको कार्य ट्वीटरको जस्तै समान हुन्छ। त्यसैगरी सन् २०१४ देखि गुगल पनि प्रतिबन्धित छ। गुगलमाथि प्रतिबन्ध लागेपछि जीमेल पनि चल्दैन। गुगलको ठाउँमा चिनियाँको आफ्नै सर्च इन्जिन पाइतु (नेपाली उच्चारण वाइदू) छ। पाइतुले चीनभित्रका कुराहरु रौँ पनि खोजेर देखाउन सक्छ तर बाहिरी जगतका कुरा गुगलले जस्तो खोज्न सक्दैन।

श्विकै सबैभन्दा धेरै एक अर्ब ३९ करोड जनसंख्या भएको चीन भौगोलिक क्षेत्रफलका हिसाबले विश्वका तेस्रो ठूलो मुलुक हो। ठूलो क्षेत्रफल र अधिक जनसंख्या भएकाले अपराधका घटनाहरु पनि उत्तिनै धेरै हुने गर्दछन्। समाजमा भएका केही आपराधिक घटना र सामाजिक संजालले खेलेको भूमिकाका केही उदाहरण यस प्रकार रहेका छन्।

सुइ चार्लस बी छउइन प्रख्यात चिनियाँ लगानीकर्ता हुन्। उनी चिनियाँ नागरिक भए पनि उनको अमेरिकामा ठूलो लगानी छ। त्यसैले उनको आर्थिक हैसियत निकै उच्च छ। उनी सुइ मानची नामबाट सिना वइपो चलाउँछन्। सिना विइपो चिनियाँको ट्वीटर जस्तै हो। सिना विइपोमा सुइलाई पछ्याउनेहरु १ करोड २० लाख छन्। एकातिर लगानीकर्ता र अर्कातिर धेरै फलोवर भएका सेलीब्रिटी सुइको करतुत सामाजिक संजालबाटै बाहिर आयो। वेश्यावृत्ति गराएको आरोपमा उनलाई पक्राउ गरियो र थुनामा राखियो। मानिसका विभिन्न आवरणहरु हुने गर्दछन्। देखिने आवरण एउटा हुन्छ र भित्री रुप अर्कै। त्यस्तै चरित्रका थिए सुइ जसको पर्दाफास सामाजिक संजालले गरिदियो।

चीनमा चारवटा नगरपालिका केन्द्रशासित छन्। बेइजिङ, साङहाई, थिआनचिन र छोङचिङ चारवटा नगरपालिका यस मानेमा चीनका शक्तिशाली सहर हुन्। यी नगरपालिकाका मेयर चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको उच्च ओहोदामा आशिन हुन्छन्। चार शक्तिशाली नगरपालिकामध्ये रहेको थिआनचिनमा भएको स्वास्थ्यसम्बन्धी एउटा कर्तुतलाई सामाजिक संजालले उदाङ्गो बनाएपछि निकै चर्चित बन्यो। थिआनचिन सहरमा एउटा विदेशी कम्पनीले भरखरै बच्चा जन्माएका अभिभावकलाई गैरव्यावसायिक रुपमा प्रभावमा पारेर व्यापार गरेपछि चीन सरकारले कारवाही गर्नुपर्‍यो। थिआनचिन स्थानीय सरकारले बताए अनुसार डुमेक्स चाइना नामक एक कम्पनीका ११६ जना तलबी कामदारले थिआनचिनका ८५ वटा अस्पतालमा गएर नवजात शिशुका अभिभावकमाथि ब्लाकमेलिङ गरेका थिए। उनीहरुले नवजात शिशुलाई खुवाउने फर्मुला दूध बिक्रीका लागि पम्प्लेट बाँड्दै लेक्चर दिएका थिए। फ्रेन्च कम्पनी डुमेक्सले अभिभावकलाई गलत प्रभाव पारेर पैसा असुलेको भन्दै विभिन्न चिनियाँ सामाजिक संजालमा चर्को विरोध भयो। फलस्वरुप सरकारले छानबिन गर्‍यो र दोषीी भेटिएका १३ मेडिकल कार्यकर्तालाई दण्ड गरेको थियो। पछि डुमेक्सले उक्त घटनापछि माफी मागेको थियो।

विश्वमा सबैभन्दा छिटो फैलिने र सबैले चासो राख्ने विषय यौन मानिन्छ। चीनमा पनि यौनकाण्डहरु बेलाबेलामा बाहिर आउने गर्दछन्। साङहाईको उच्च अदालतमा कार्यरत चारजना न्यायिक अधिकारीहरुलाई यौन व्यवसायलाई प्रोत्साहन गरेको आरोपमा कारवाही गरियो। त्यो काण्ड त्यतिबेला बाहिर आयो जब उच्च अदालतका ती अधिकारीहरु होटलमा यौनकर्मी महिलाहरुको पाखुरामा समाएर नाचिरहेको भिडियो सामाजिक संजालमाफत सार्जनिक भयो। त्यसरी नाच्नेमा एक नम्बर सिभिल त्रिबुनल साङ्हाई उच्चअदालतका मुख्य न्यायाधीश पनि थिए। त्यसैगरी अर्का उपमुख्य न्यायाधीक पनि परेका थिए।

चीनको हाइनान प्रान्तको एक प्राथिमक विद्यालयका हेडमाण्टरले ६ जना छात्रालाई बलात्कार गरेको कुराको पर्दाफास पनि सामाजिक संजालबाटै भयो। आरोप प्रमाणित भएपछि ५९ वर्षीय याङ छिफालाई १८ वर्षको जेल सजाय सुनाइएको छ। त्यसैगरी हुबेइ प्रान्तको हफेइ काउन्टीको एक मिडल स्कुलका एकजना शिक्षक यौनकाण्डमै पक्राउ परे। उनले ८ जना छात्रासँग यौनसम्बन्ध राखेका थिए तीमध्ये एउटी छात्रा गर्भवती भएकी थिइन्। चिनियाँ सामाजिक संजालमा पाखण्डी शिक्षक भन्दै यो कुरा बाहिर आएपछि प्रशासनले कारवाही गरेको थियो।

कहिलेकाहीँ चिनियाँ प्रहरीले गरेका दुर्व्यवहार पनि सामाजिक संजालमाफत बाहिर आउने गरेका छन्। एउटा घटनामा प्रहरीले साइकल पसलेको टाउकोलाई भुइँमा जोतेर बुटले कुल्चिएको भिडियो चिनियाँ सामाजिक संजालमा आएपछि सरकारले ती प्रहरीलाई कारवाही गर्न बाध्य भयो। पल्लो शान्षी प्रान्तको यानआनमा प्रहरीले साइकल पसलमा गई पसलेको टाउको भुइँमा ठोकाउँदै वितण्डा मच्चाएको भिडियो कसैले खिचेको रहेछ। त्यसलाई सामाजिक संजालमा राखेपछि भाइरल बन्यो। अन्तत: प्रान्तीय सरकारले चारजना प्रहरीलाई निलम्बन गरी कारवाही गर्नुपर्‍यो। नेपालमा विभिन्न रियालिटी शोमा भोटिङबाट प्रस्तिस्पर्धी छान्ने चलन छ। भोटिङबाट उचित व्यक्ति छानिदैन भन्ने कुरा भारतीय र नेपाली केही रियालिटी शोबाट प्रमाणित भइसकेको छ। चीनमा चाहिँ रियालिटी शोका लागि नभई चीनकै ख्यातिप्राप्त विश्वविद्यालयको संचालक समिति सदस्य बन्नका लागि कसरी भोटिङको दुरुप्रयोग भयो भन्ने एउटा उदाहरण चीनमा निकै चर्चित बनेको छ। यो पनि सामाजिक संजालबाटै बाहिर आएको हो। घटना अनुसार चाङ सुक्वाङ रेलवे मन्त्रालयका उपप्रमुख इन्जिनियर थिए। उनले चाइनिज एकडेमी अफ साइन्सेस 'कास'को मानार्थ पद प्राप्त गर्नका लागि २ करोड ३० लाख चिनियाँ युआन खर्च गरेको कुरा बाहिर आयो। भोट किन्न र सर्वसाधारणलाई आफ्नो प्रभावमा राख्न उनले गलत गरेको भन्दै उनलाई अदालतले दोषी ठहर्‍यायो।

आजको पत्रकारितलाई सामाजिक संजालले पनि भरणपोषण गरेको छ। पत्रकारले प्रारम्भिक सूचना सामाजिक संजालबाट लिन सक्छ भन्ने कुरा उल्लिखित उदाहरणले प्रष्ट बनाएको छ।

साभारः संहिता त्रैमासिक। नेपाल प्रेस काउन्सिल २०७४ पुस।

जानकारी तथा लेखहरु