दरबारी महलको वास्तु कला
          दरबारी महलको वास्तु-कलालाई दरबारी वास्तु-कला पनि भनिन्छ। जुन बादशाहले आफ्नो रजाईंलाई सुदृढ पार्न, शाही अधिकारको प्रतिष्ठालाई टड्कारो देखाउन अनि आफ्नो आत्मिक जीवन र भौतिक जीवनमा मन-मोज सुख आनन्द होस् भन्ने कामुक र आत्मतोषी चाहनालाई पूरा गर्नका लागि नै बनाइएका ठूलो परिमाणमा रहेको शानदार र विशाल भवनहरु हुन्। ती भवनहरु प्रायजसो ठिंग उभिएको सुनौलो, शोभमान र तेजस्वी देखिन्छन्।

         छिंग वंशकाल (ख्रष्टाव्दी पूर्व 221-206 ) देखि महल भनेको बादशाह र शाही परिवारले बसोबास गर्ने ठाउँ थियो। दरबार त बादशाहले राजकाज चलाउने ठाउँ नै थियो। चीनका दरबारी महलको विशेषता त्यसका तौ कोंग भन्ने ठूलो सिलींग, सुनौलो र रंगीन टलक भएका झिंगटी, मनमोहक रंगीचंगी चित्रहरुले भरिपूर्ण हुनुका साथै ज्यादै सूक्ष्म रुपले बुट्टा भरेर कुंदिएको सिलींग, सेतो संगमरमरले बनाइएको जग, बार र खम्बाहरु तथा वरिपरिका सेट मिलाउने खालका स-साना घरहरु छन्। पैचिँगको कु कुंग संग्रहालयको थाई ह महल वास्तविक दरबारी वास्तु-कला मानिएको छ।

         परम शाही अधिकारको अभिव्यक्ति गर्न र शाही अधिकार केन्द्र रहेको सामाजिक श्रेणीको धारणालाई प्रष्ट्याउनका लागि चीनका प्राचीन दरबारी घर-भवनहरुको निर्माण गर्दा मध्य रेखालाई केन्द्र बनाई दुबैतिर सममिताकार जस्तो बनौटको तरिका अपनाइने चलन थियोः बीचको मध्य रेखामा बनाइएका भवनहरु अग्ला, ठूला र शानदार देखिन्छन् भने दुबैपट्टिका हलहरु ती भवनहरुको दांजोमा अलि साना, होचा र सरल छन्। प्राचीन दरबारका महलहरुलाई प्रायजसो दुई भागमा विभाजित गरिएको हुन्छ, अर्थात् "अगाडि राज शासन, पछाडि उठबस"। त्यसको अर्थ के हो भने "अगाडि राज शासन" भनेको बादशाहले राज्यको कामकाज चलाउने र राज्यारोहण जस्ता महोत्सव गर्ने ठाउँ थियो। र "पछाडि उठबस" भनेको बादशाह र महिषी तथा सौतीनी रानीहरु बस्ने बास थियो।

     पैचिँग कु कुंग संग्रहालयले चीनको दरबारी वास्तु-कलाको प्रतिनिधित्व गर्दछ। कु कुंग संग्रहालयलाई फोर्बिडन सिटी पनि भनिन्छ। यो चीनका मिंग वंश( 1368-1644) र छिंग वंश( 1616-1911) का बादशाहहरुको दरबार थियो। र त्यसमा अघि पछि गरी 24 जना बादशाहहरुले बसोबास गर्नुभएको थियो। कु कुंग संग्रहालयले 7 लाख 20 हजार वर्गमीटर क्षेत्रफल ओगटेको छ। त्यसका 9 हजारभन्दा बढी कोठाहरु छन्। त्यसलाई कैयन् मीटर अग्लो र 3400 मीटरभन्दा लामो रातो पर्खालले घेरिदिएको छ।

         कु कुंग संग्रहालयलाई अगाडि र पछाडि गरी दुई भागमा बांडिएको छ। अगाडिको भाग चाहिं बादशाहले ठूल्ठूला र महत्वपूर्णा महोत्सवको आयोजना गर्ने र आदेश जारी गर्ने ठाउँ थियो। त्यहाँका मुख्य वास्तुहरुमध्ये थाई ह हल、चोंग ह हल र पाउ ह हल समावेश छन्। ती हलहरु सेतो संगमरमरबाट जोडेर बनाइएको आठ मीटर अग्लो चौतारोरुपी जगमा निर्माण गरिएका छन्। टाढाबाट यसो हेर्दा साँच्चै नै दन्त्यकथामा उल्लिखित देव-देवीहरुको चमत्कार र रहस्यमय बासस्थान जस्तो देखिन्छ त्यो । कु कुंग संग्रहालयको पछाडिको भाग चाहिं बादशाहले राजकाज चलाउने र महिषी तथा सौतीनी रानीहरु बस्ने ठाउँ थियो। त्यहाँका मुख्य वास्तुहरुमध्ये छेन छिंग गृह、खुन लिंग गृह र शाही उद्यान कुञ्ज समावेश छन्। जहाँ बाक्लो पारिवारिक जीवनको सुगन्ध-बास्नाले पर्याप्त थियो। त्यहाँ फरक-फरक आँगन छुट्टयाइएका छन्। फेरि एकेक आँगनमा उद्यान कुंज、 पुस्तकालय、मण्डप、 कृत्रिम थुम्को र विभिन्न आकारका ढुंगाहरुले सजाइएका पनि छन्। फोटोः कु कुंग संग्रहालय

          विभिन्न वंशको परिवर्तन र युद्धको कारणले चीनको प्राचीन दरबारी वास्तु निर्माणहरुमध्ये सुरक्षित रुपमा आजसम्म पनि कायम रहिरहेको बाँकी भवनहरुको संख्या कमै छ। हालसम्म मौजुद रहेको पैचिंगको कु कुंग संग्रहालय बाहेक उत्तर-पूर्वी चीनको शन् यांग शहरमा रहेको अर्को कु कुंग संग्रहालय पनि छ। यसका अतिरिक्त, चीनको हान वंश (ख्रष्टाव्दी पूर्व 206-सन्220) र थांग वंश( 618-907)बाट छोडिएका केही दरबारी भग्नाबशेषहरु पनि छन्।