कुनै पनि वालकको जन्मपछि तत्काले उसको नाम र थर दिने गरिन्छ। हरेक मानिसले समाजमा प्रवेश गरेपछि पछि गएर उसले आफ्नै नामले आफ्नो प्रतिनिधित्व गर्छ र यसले आफूलाई अरुदेखि अलग्याउनका लागि महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्नेगरेको छ। प्राचीनकालदेखि नै चिनियाँ समाजमा मानिसको थर र नामको निकै महत्वको रहेको थियो।

          चीनको दीर्घकालीन इतिहासमा चिनियाँहरुको थर र नाम सम्बन्धी सँस्कृति चिनियाँ राष्ट्रको भौतिक जीवन र आध्यात्मिक जीवनको मुख्य कडीमध्येको एक हो। राजनीतिक, साँस्कृतिक तथा सामाजिक क्षेत्रमा मानिसहरुको थर र नामले महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्नेगरेका छन। पूरातात्विक सामग्रीबाट के प्रमाणित भएको छ भने दश लाख वर्षअघि चिनियाँहरुले आफ्नो प्राचीन मातृ-भूमि चीनमा जीवनयापन गर्न थालिसकेका थिए। तर थर सम्बन्धी इतिहास आजदेखि पाँच छ/हजार वर्षअघिको मातृसत्तात्मक युगदेखि शुरु भएको थियो। मातृसत्तात्मक युगमा महिलाहरुले जन-जातिको घरायसी कार्यको सञ्चालनमा मुख्य भूमिका खेल्नेगरेका थिए। यसका साथै विभिन्न जन-जातिका बीच वैवाहिक सम्बन्ध हुनसक्ने तथा आफ्नो जन-जातिमा विवाहको सम्बन्ध हुन नदिने प्रथा चलेको थियो । यस किसिमको अन्तरजातीय वैवाहिक पद्धति लागू भएका कारण समाजका व्यक्तिहरुका बीच हाडनाता करणीबाट जन्मिने साइनोलाई छुट्ट्याउने खाँचो परेको थियो। त्यसैले रक्त-सम्बन्ध भएकाहरुलाई चिन्नका लागि थरको उत्पत्ति भयो।

            छिंग राज्यकालका विद्बान कु यान् उको अनुसन्धान अनुसार, चिनियाँहरुका थरहरुमा बाइसवटा त सबैभन्दा पूराना थिए। केही थर जन-जाति समूह लोप हुनुका साथसाथै इतिहासको लहरमा डुबिसकेका छन। समयको विकासका क्रममा केही थरहरु निकै परिवर्तित भएका छन। आजदेखि लगभग चार/पाँच हजार वर्षअघि चिनियाँहरुले मातृ-सत्तात्मक युगबाट गुज्रिसकेपछि पितृ-सत्तात्मक युगमा प्रवेश भएर विस्तार-विस्तारै वर्गीय समाजतीर लम्कदैगयो। यस संक्रमणकालमा विभिन्न पुर्खाका जन-जाति समूहका बीच एक-आपसमा प्रभाव र संघर्षको निरन्तरता देखापर्न थालेको थियो। त्यसैबाट नेता र साधारण मानिसहरु बीच अन्तर देखापर्नुका साथै वर्गीय समाजको प्रारुप पनि देखापर्नथालेको थियो। यस क्रममा योगदान गरेका समाजका केही सदस्यलाई अधिनस्थ नयाँ नीजी क्षेत्र पुरस्कारका रुपमा दिइएको थियो। साथै उनीहरुले परिवारका सदस्य, आफ्नो नेतृत्वमा रहेका मानिस तथा युद्धमा आत्मसमर्पण गरेका युद्ध-बन्दीहरुलाई लिएर ती क्षेत्रमा जानपाएका थिए। अन्य खटाइएका ती मानिसहरुका थर भिन्ना-भिन्नै छन। नयाँ बासस्थान पाएपछि उनीहरुले बसोवास हुने क्षेत्रसित सम्बद्ध नयाँ प्रतीक अर्थात नाम पनि पाएका थिए।

            इसापूर्व तेस्रो शताब्दीमा छिन् राज्यले चीनको एकीकरण गरेपछि पहिले मातृ-सत्तात्मक युगमा उत्पन्न भएका थर र पितृ-सत्तात्मक युगमा उत्पन्न भएका नाममा एकरुपता कायम गरियो। त्यसको लगत्तै चीनको दुइ हजार वर्ष लामो सामन्तवादी समाजमा दशपल्टसम्म राजवंशको परिवर्तन भएको थियो। हरेकपल्टको परिवर्तनबाट नयाँ जग्गा-क्षेत्र दिइएकोमा नयाँ थर र नाम पनि पैदा भएका थिए। तसर्थ थर र नाम वर्गीय समाजमा एक उपाधिको प्रतीकका रुपमा देखापरेका थिए। साथै थर र नामलाई केन्द्रिभूत गरेर विशिष्ट सँस्कृति पनि बनिसकेको थियो। पछिका नाति/पनातिले यस किसिमको सँस्कृतिको बिंडो थामेका थिए। संस्कारको आयोजना गरेर पुर्खाको स्मृति र खोजी गर्ने अवधारणा यसको केन्द्र रहेको थियो।

           आजसम्म विदेशमा बसेका चिनियाँ र चिनियाँ प्रबासीहरुले चीनको मुख्य भू-भागमा फर्केर आफ्नो पूर्खा खोज्ने परम्परा कायमै राख्नेगरेका छन। केही वर्षयता चीनका थर र नाम सम्बन्धी सँस्कृति चीनको प्राचीनकालीन समाजमा पैदा भएको विशेष ऐतिहासिक वस्तुका रुपमा रहेर मानिसहरुका लागि नयाँ दृष्टि राखेर चिनियाँ राष्ट्रको दीर्घकालीन इतिहासको अध्ययन गर्ने एक मूल्यावान् ढुकुटी बनिसकेको छ। उदाहरण होः थर र नामको उत्पत्ति, छुट्याइ तथा मिलाइबाट प्राग-ऐतिहासिक कालमा भिन्नै सामाजिक ढाँचाको परिवर्तनको विशेषताको जानकारी पाउन सकिन्छ। गोत्र विवरण, वंशावली, खलक समन्वय आदि अनेकन् ठोस कुरा हेर्ने हो भने हाड करणीको सम्बन्धले प्राचीन समाजको विकास र सामाजिक जीवनमा खेलेको ऐतिहासिक भूमिका बारे जानकारी लिनसकिने छ। सारांशमा भन्ने हो भने चीनको प्राचीनकालका अनेकन् सारगर्भीत विशेषता जस्तै निरंकुश प्रशासन , परिवार ढाँचाको सामाजिक बनौट , राजाप्रति इमान्दारी र नाता-कुटुम्बलाई सम्मान गर्ने नैतिकता र चरित्रताको मापदण्ड आदि सबै थर र नाम सम्बन्धी सँस्कृतिद्बारा यथेष्ट रुपमा प्रदर्शित गरियो। त्यसैले विज्ञ क्षेत्रमा यस विषयलाई निकै महत्व दिइएको छ।