चीनको वसन्त चाडको बेला टाँस्ने काठमा खोपेर बनाइएको साँचोबाट छापिएको चित्रकारी

  चीनको वसन्त चाडको बेला टाँस्ने चित्रकारीको दीर्घकालीन इतिहास रहिआएको छ। जुन इशापूर्व 206 सालदेखि सन् 220 सालसम्म शासन गर्ने चीनको हान वंशकालमा भूत-पिशाचलाई तर्साउने उद्देश्यले ढोकाको दुबैतिर टाँस्ने "थाउ फु" भनिने तन्त्रमन्त्रसहित चित्रदेखि शुरु गरिएको थियो।

         सन् 960-1279 मा चीनमा शासन गर्ने सोंग वंशमा काठमा खोपेर बनाइएको साँचोबाट तस्वीर छाप्ने प्रविधिलाई वसन्त चाडको बेला टाँस्ने चित्रकारी बनाउनका लागि प्रयोगमा ल्याइएको थियो। एउटै साँचोबाट थुप्रै चित्र छाप्न सकिन्थ्यो र बजारमा लगेर बेच्न सकिन्थ्यो। त्यसैले काठमा खोपेर बनाइएको साँचोबाट छापिने तस्वीरको शुरुवात भएर त्यसको तिव्र विकास हुनसकेको थियो।

          सोंग वंशदेखि काठमा खोपेर बनाइएको साँचोबाट छापिने तस्वीरको विषयवस्तुको हकमा प्रकृतिभक्त र देवताभक्तबाट विस्तार भएर सुख आनन्द, मंगल खुशीतर्फ मोडिएको थियो। र यसको सिलसिलामा झन् अगाडि बढेर त्यो ओपेरा, कथा, चालचलन र रितिस्थितिसमेतसित आबद्ध हुनपुगेको थियो जसमा किसानवर्गको भाव र मनोकांक्षा प्रतिबिम्बित भएको छ। ती चित्रहरुको आ-आफ्नै अर्थ भएपनि यसबारे अक्षरहद्बारा व्याख्या गर्नुपर्दथ्यो। यो नै चिनियाँ अक्षरमा विशेष पाइने भिन्नार्थ हो। उदाहरणका लागि एउटा चमेरोको चित्र छ, चमेरोलाई चिनियाँ भाषामा " पेन फु" भनिन्छ। त्यसको भिन्नार्थ शव्द " फु" अर्थात् सुख हो। फेरि अर्को उदाहरण मगपी चरा अर्थात् सगुन चराको चित्र छ, मगपी चरालाई चिनियाँ भाषामा "सी छयुए" भनिन्छ। त्यसको भिन्नार्थ शव्द" सी "हो जसले खुशी र मंगलमय होस भन्ने अर्थ दिन्छ। चित्र कोर्ने तरीकाको हकमा त्यो खास गरी लोक-दुनियाँमा प्रचलित चित्र कोर्ने तरीका अपनाएर परम्परागत बुट्टा वा अरु लेखे-पढेकाहरुले लेखेका चित्रहरु अझ कहाँसम्म भने पश्चिमी शैलीमा कोरिने चित्रहरुमध्येका राम्रा कुराहरुलाई पनि भित्र्याएर काठमा खोपेर बनाइएको साँचोमा चित्र छापिने प्रविधिको प्रयोग गर्दै विशेष ढाँचा र शैलीको सिर्जना गरिएको थियो।

          चीनको सन् 1368-1644 मा पर्ने मिंग वंशको अन्तदेखि सन् 1368-1911 मा शासन गर्ने छिंग वंशसम्मको अवधिमा वसन्त चाडको बेला टाँस्ने चित्रको विकास चरम चुचुरोमा पुगेको थियो जुन सर्वसाधारणहरुलाई एकदमै मन पर्ने लोकप्रिय चीज बन्नपुगेको थियो। ती रंगीविरंगी चित्रहरु रमाइलो र मंगलमयको भाव र खुशी आनन्दले भरिपूर्ण रहेका देखिन्थे। तिनका विषयवस्तुहरु पनि विविधतापूर्ण थिए। यसमध्ये बढी देखिने "छुन न्यौ थु अर्थात् वसन्त ऋतुमा गोरु चराउने चित्र", "नेन नेन यौ यू अर्थात् वर्षैपिच्छे माछा छ, चिनियाँ भाषामा माछाको भिन्नार्थ शब्द बचत हो त्यसैले त्यसको अर्थ हरेक वर्ष धन-सम्पत्तिको बचत होस् भन्ने हुन्छ। "ऊ कु फंग तंग अर्थात् बमफसल भित्र्याइयोस्" भन्ने हो। यसै अवधिमा चीनमा चोखो स्थानीय विशेषतायुक्त वसन्त चाडमा टाँस्ने काठमा खोपेर बनाइएको साँचोमा छापिने चित्र बनाउने केन्द्र देखापरेका थिए। चीनमा यस्तो चित्र बनाउने तीनवटा ठाउँ नाउँ चलेका छन्। ती हुन् थेन चिन शहर नजिकै पर्ने याँग लिउ छिंग चित्र, सु चौ शहरको थाउ व्हा ऊ चित्र र शान तोंग प्रान्तको याँग च्या फु चित्र। छिंग वंशको अन्तिम कालमा पश्चिमी देशहरुबाट ढुंगामा खोपेर छापिने चित्रको प्रसार भएपछि विभिन्न ठाउँका काठमा खोपेर छापिने चित्र विस्तारै-विस्तारै हराउँदै गयो।