《गुलाव मण्डप》

          प्राचीनकालमा"नान आन"नामक जिल्लाका एकजना पदाधिकारी तु पाउकी एउटी छोरी थिइन। तीनको नाम सुश्री तु लि न्याङ्ग थियो। उनी ज्यादै सुन्दरी र चलाक थिइन्। उनका बुबा तु पाउले आफ्नी छोरीलाई पढाउनका लागि एकजना गुरु आफ्नो घरमा बोलाए। ती गुरुले दिन-दिनै तु लि न्याङ्गलाई "गीतहरुको किताब" शिर्षकको पुस्तक पढाउँथे। नोकर छुन् श्याङ्ग पनि सुश्री तु लि न्याङ्गका साथमा पढ्थिन। तर छुन् श्याङ्ग धेरै परिश्रमी थिइनन्। उनी कक्षा भैरहेको बेला सधैं बाहिर घुम्न जान्थिन।

           सामन्तवादी समाजमा सबै चिनियाँ केटीहरुको विवाहका बारेमा आ-आफ्ना बा-आमाले निर्णय गर्थे। विचरी केटीले विवाहअघि आफ्नो श्रीमानको अनुहारसम्म देख्न पाउँदैनथे। सुश्री तु लि न्याङ्गले आफूले पढिरहेको किताबमा लेखिएको जस्तै लोग्ने मान्छे र स्वास्नी मान्छेले स्वतन्त्र रुपमा एकले अर्कालाई माया गर्नसक्ने विचार गरेकी थिइन।

         वसन्त ऋतु आयो। नोकर्नी छुन् श्याङ्गले सुश्री तु लि न्याङ्गलाई भनेकी थिइन: हाम्रो घरमा एउटा पार्क छ र त्यो पार्कको दृश्य निकै राम्रो छ । सुश्री तु लि न्याङ्ग सामन्तवादी नियम अनुसार सधैं दिनभरि आफ्नो कोठामा पढ्थिन, लेख्थिन र बुट्टा भर्थिन। नोकर्नी छुन् श्याङ्गले जिस्क्याएपछि उनी चूपचाप पार्कमा खेल्न जान्थिन।

          पार्क कति राम्रो थियो। रुखका पात हरिया भएका छन। पोखरी झ्याउले ढाकिएको छ। गुलाब लगायतका विभिन्न किसिमका रंगिचंगी फूलहरु फुलेका छन। चराहरु रुखका हाँगामा बसेर चिरबिर गरिरहेका छन। त्यस्तो रमणीय दृश्य देखेपछि सुश्री तु लि न्याङ्गलाई मनमा कसो-कसो लाग्यो। उसको मनमा यस्तो विचार उठ्यो:"आफू दिन-दिनै कोठामा बसेर पढ्छु, लेख्छु र बुट्टा भर्छु। हुन त आफू ज्यादै राम्री छु, तर एक्लै कोठामा बसेर आफू सुन्दरी भएको कसलाई थाहा हुन्छ?कसले आफूलाई मन पराउँछ। मान्छे त छिटै बूढो हुन्छ नि।" यसरी उनी दुखी हुँदै आफ्नो कोठामा फर्किन। थकाइ लागेकाले उनी तत्कालै निदाइन।

          उनले सपनामा आफू फेरि त्यस पार्कमा गएको देखिन। उनले सपनामा एकजना जवान केटाले रुखको हाँगा समातेर आफूसँग कुरा गरिरहेको देखिन। जवान केटाले तु लि न्याङ्गको सुन्दरता र चलाकीपनको प्रशंसा गर्नुका साथै यती सुन्दर केटी एक्लै बसी समय त्यसै गएकोमा यो राम्रो कुरा नभएको धारणा पनि व्यक्त गरेको देखिन। सुश्री तु लि न्याङ्गले त्यस केटाले आफ्नो मनको कुरा धेरै थाहा पाएको जस्तो ठानेपछि मनमनै त्यस केटालाई धेरै मन पराइन। सुश्री तु र त्यस केटा बीच माया-प्रिती बसेका कारण पार्कमा बसेका फूल-देवताहरुले नाच्दै उनीहरुको अभिनन्दन गरेका थिए।

  त्यसै बेला सुश्री तुकी आमा पार्कमा आफ्नी छोरीलाई हेर्न आइन्। उनले तुको सपना भंग गराइदिइन। सुश्री तु आफूले सपनामा देखेको अवस्थाको सम्झना गर्नका लागि फेरि पार्कमा आइन। तर उनले त्यस केटालाई विपनामा जति खोजे पनि पाउन सकिनन। उनलाई खोज्दा-खोज्दै दु:ख लाग्यो। कोठामा फर्केपछि उनी बिरामी भइन। उनले पार्कमा देखेको त्यो प्राकृतिक दृश्य र त्यस केटालाई कदापि बिर्सन सकिनन। उनले आफ्नो चित्र बनाएर नोकर्नी छुङ्ग श्याङ्गलाई त्यो चित्र पार्कको ढुंगामुनी राख्न आदेश दिइन। आफ्नो मृत्युपछि आफ्नो लाश पार्कमा रहेको ठूलो रुखमुनि गाडिदिन पनि उनले आफ्ना बा-आमालाई अनुरोध गरिन। उनका बा-आमाले तु लि न्याङ्गका लागि एउटा समाधिको निर्माण पनि गरे।

          पछि गएर तु परीवार अर्कै ठाउँमा सर्‍यो। केही समयपछि एकजना केटा त्यस पार्कमा आइपुग्यो। दुर्भाग्यवश त्यो केटा बिरामी पर्‍यो र उ त्यहीं बस्यो। त्यो केटा सुश्री तु लि न्याङ्गले सपनामा देखेको केटा नै थियो। केटाको नाम लिउ मोन मै थियो।

          लिउ मोन मै निको भएपछि पार्कमा घुमिरहेको बेला सुश्री तुले आफैले बनाएको चित्र भेट्टाएको थियो। लिउलाई आफूले पहिले कुनै स्थानमा ती सुन्दरीसँग भेटेकोजस्तो लाग्यो। त्यसले त्यो चित्र लगेर आफ्नो कोठाको भित्तामा टाँस्यो र दिनदिनै त्यही चित्र-केटीसँग कुराकानी गर्नथाल्यो।

          सुश्री तु मरे तापनि उनको आत्मा अझै त्यस पार्कमै घुमिरहेको छ। लिउले आफूलाई साँच्चिकै मन पराएको थाहा पाएपछि सुश्री तु हरेक राति त्यो केटा बस्नेगरेको कोठामा उसलाई भेट्न आउँथिन र विहान त्यहाँबाट जान्थिन। लिउले आफूहरु कसरी, के गरेपछि सधैं सँगै बस्न पाउँछौं भनेर सोध्यो?सुश्री तुले पार्कमा रहेको समाधि भत्काएपछि आफू फेरि जीवित बन्नसक्ने कुरा बताइन। केटा लिउले खुशी भएर त्यो समाधि भत्कायो। सुश्री तु जीवित भइन। उनी पहिले जस्तै सुन्दरी थिइन। उनिहरुले विवाह गरे।

           माया-प्रितिका लागि मरेको, अनि माया-प्रितिकै लागि जीवित भएको सुश्री तुको कथाले मानिसहरुको हृदयलाई छोएको छ।