भौगोलिक अवस्थिति

　　थाइवान चीनका विभिन्न टापूहरुबाट गठित एक समुद्री प्रान्त हो। जुन चीनको मुख्य भूमिको दक्षिण-पूर्वमा अवस्थित छ। यो सम्पूर्ण प्रान्त थाइवान टापू र त्यसका वरिपरिका स-साना टापूहरु तथा फंग हू द्बिप-पुंजका गरी जम्मा 80 वटाभन्दा बढी टापूहरुबाट मिलेर बनेको छ। त्यसको स्थल क्षेत्रफल करीब 36 हजार वर्गकिलोमिटर छ।

       थाइवानको उत्तरपट्टि पूर्वी सागर छ र उत्तर-पूर्वतिर लिउ छ्यौ द्बिप-पुंजसँग जोडिएको छ। त्यसको पूर्वमा प्रशान्त महासागर छ भने दक्षिणी भाग बाश् जल-डमरुसँग जोडिएको छ। यो फिलिपिन्सको छिमेकी भू-भाग पनि हो। त्यसको पश्चिमी भाग र मुख्य भूमिको फु चेन् प्रान्तको बीचमा थाइवान जल-डमरु पर्दछ। मुख्य भूमिबाट यसको नजिकको दूरी 130 किलोमिटर मात्र छ। थाइवान प्रान्त पश्चिम प्रशान्त महासागरको जल-मार्गको केन्द्रमा परेको हुँदा रणनैतिक दृष्टिबाट हेर्दा त्यसको अत्यन्तै महत्वपूर्ण स्थान रहेको छ।

थाइवान जल-डमरु

　　थाइवान जल-डमरुको दक्षिणदेखि उत्तरसम्मको लम्बाई करीब 380 किलोमीटर र पूर्वदेखि पश्चिमसम्मको चौडाइ लगभग 190 किलोमीटर छ। यसको सबैभन्दा चाक्लो ठाउँ थाइवानको सिंग चुदेखि मुख्य भूमिको फु चेन प्रान्तको फिंग थानसम्म पर्ने ठाउँ बीचमा छ। त्यसको चौडाइ 130 किलोमीटर मात्र छ। मौसम सफा भएका दिन फु चेन प्रान्तको समुद्र-तटबाट कुहिरोले ढाकिएका थाइवानका पहाडहरु देख्नसकिन्छ। अझ कहाँसम्म भने थाइवानको उत्तरी भागमा पर्ने ची लोंग अर्थात् कुखुरे पिंजडा पर्वत पनि देख्नसकिंदो रहेछ।

भौगोलिक आकृति

　　थाइवान टापूको क्षेत्रफलले समस्त प्रान्तको कुल क्षेत्रफलको 97 प्रतिशत ठाउँ ओगटेको छ, जुन चीनको सबैभन्दा ठूलो टापू हो। यस टापूमा पहाडै-पहाड छन्। पर्वत र डाँडा-काँडाको क्षेत्रफलले सम्पूर्ण क्षेत्रफलको दुइ तिहाइ ठाउँ ओगटेको छ भने त्यहाँको समथर भूमिको क्षेत्रफल एक तिहाइ पनि छैन। चोंग याङ्ग पर्वतमाला, यू शान पर्वतमाला, श्वे शान पर्वतमाला, आदि पर्वतमाला र थाइ तोंग अर्थात् जल-डमरु पर्वतमाला थाइवान टापूमा रहेका पाँचवटा ठूला पर्वतमाला हुन्। थाइवान टापूको भौगोलिक विशेषता दुबैपट्टि होंचो र बीचमा अग्लो हुनु हो। दक्षिणदेखि उत्तरसम्म फैलिएर रहेको चोंग याङ्ग पर्वतमालालाई जलाधार रेखाका रुपमा लिइएको छ। अनि त्यस रेखादेखि त्यहाँको भू-भाग क्रमशः पूर्व र पश्चिमतिर ओरालो पर्दै समुद्र-तटसम्म पुगेको छ। यू शान पर्वतमालाको चुचुरो— यू शान पहाड समुद्र सतहदेखि 3997 मीटर अग्लो छ। जुन थाइवानको सबैभन्दा अग्लो चुचुरो हो।


मौसम र उपजहरु

　　थाइवान टापूको अवस्थितिले शीतोष्ण र उष्ण कटिबन्धलाई नाघेको हुँदा त्यो उष्ण र उप-उष्ण कटिबन्धमा पर्दछ। त्यसको चारैतिर समुद्रले घेरिएको हुँदा समुद्री मनसुनी हावाले गर्दा बाह्रैमास मौसम निकै आनन्ददायी खालको छ। त्यहाँ हिउँद याममा कठाङ्ग्रिने चिसो पनि हुँदैन र गर्मी याममा टन्टलापुर घामले पोल्ने दिन पनि हुँदैन। अग्ला-अग्ला पहाड बाहेक त्यहाँ वर्षभरिको ‌औसत तापक्रम 22 डिग्री सेल्सियस कायम रहन्छ। सामान्यतया वर्षलभरि नै हिउँ र तुषारो देख्न पाइन्दैन। त्यहाँको हिम-रेखा समुद्र सतहदेखि 3000 मीटरभन्दा माथि पर्दछ। थाइवानमा प्रशस्त पानी पर्छ र साथै समुद्री आँधीले पनि यसलाई समय-समयमा निकै दु:ख दिनेगरेको छ।

      थाइवानमा वन-जंगलले ढाकिएको क्षेत्रफल समस्त प्रान्तको कुल क्षेत्रफलको आधाभन्दा बढी छ जुन यूरोपको प्रख्यात "पहाडी वन-मुलुक" कहलिने स्वीट्जरल्याण्डमा रहेका वन-जंगलको क्षेत्रफलको दुइ गुणाभन्दा पनि बढी छ। त्यहाँ काठहरुको संचिति मात्रा 30 करोड घनमिटरभन्दा बढी छ। मौसममा आउने ठाडो परिवर्तनले गर्दा थाइवानका रुखहरुको जात विविधतापूर्ण छ। यसमा उष्ण कटिबन्धीय, उप-उष्ण कटिबन्धीय, शीतोष्ण कटिबन्धीय र शीत कटिबन्धीय क्षेत्रमा पाइने करिब 4000 जातका रुखहरु पाइन्छन्। यसैले यसलाई एशियाको नामी प्राकृतिक वनस्पति उद्यान मानिएको छ। थाइवान प्रान्तको नगदे वनको क्षेत्रफलले कुल वन-क्षेत्रफलको लगभग पाँच भागमध्ये चार भाग ओगटेको छ। थाइवानको कपूरको रुख विश्वमै प्रख्यात छ। यसबाट प्रशोधित कपूरको डल्लो र कपूरको तेल थाइवानका स्थानीय विशेष वस्तु हुन्। त्यसको उत्पादन मात्राले विश्वको कुल उत्पादन मात्राको 70 प्रतिशत ठाउँ ओगटेको छ।

      थाइवानको चारैतिर समुद्रले घेरेको हुनुका साथै त्यो न्यानो प्रवाह र चिसो प्रवाह जोडिने स्थानमा परेको हुँदा त्यहाँ प्रशस्त समुद्री-जलज पदार्थ पाइन्छन्। त्यहाँ 500 भन्दा बढी जातका माछाहरु पाइन्छन्। काउ स्योंग, ची लोंग, सु आउ, व्हा लेन, सिन काङ्ग र फंग हू आदि ठाउँहरुमा विख्यात मत्स्य केन्द्रहरु छन्। यसका अतिरिक्त, थाइवानमा उत्पादित समुद्री नूनको पनि निकै नाम चलेको छ।