 |
|
|
|
|
|
|
 |
CRI
थाइवानको इतिहास
थाइवान चीनको एउटा अविभाज्य अंग
हो। भौगोलिक दृष्टिकोणबाट हेर्दा
थाइवान परापूर्वकालदेखि नै चीनको
मुख्य भू-भागसँग जोडिएको थियो।
त्यसपछि विस्तारै पृथ्वीको भू-पृष्ठ
सरेकाले थाइवान र चीनको मुख्य भू-भागसँग
जोडिएको केही स्थल भासिएर जल-डमरु
बनेको थियो र थाइवान टापू
बन्नपुगेको थियो। तापनि थाइवानका
विभिन्न ठाउँमा व्यापक संख्यामा
उत्खनन गरिएका साँस्कृतिक
वस्तुहरुबाट थाइवानको सँस्कृति र
चीनको मुख्य भू-भागको सँस्कृतिको
मुहान एउटै भएको कुरा प्रमाणित
भएको छ।
प्राचीन कालको रिकर्ड अनुसार, सन
230 मा त्यस बेलाको ऊ राज्यका
सम्राट सुन छ्युआनले कमाण्डर वै
वन र चुकल्यांगको नेतृत्वमा दश
हजार जवानहरुबाट गठित नौ सेनालाई
थाइवान पठाएका थिए। यो नै चीनको
मुख्य भू-भागका बासिन्दाहरुले
अग्रसर साँस्कृतिक विज्ञानको
प्रयोग गरी थाइवानको विकास गरेको
शुभराम्भ हो। सन छैठौं शताव्दीको
अन्तदेखि सातौं शताव्दीको
शुरुसम्म शासन गरेको स्वै वंशमा
सम्राट स्वै यांगले थाइवानको
चाल-चलनको निरीक्षण गर्न तथा
स्थानीय बासिन्दाहरुलाई सान्त्वना
दिन तीन पटक आफ्ना मन्त्रीहरुलाई
त्यहाँ पठाएका थिए। त्यसपछि थांग
वंशदेखि सुंग वंशसम्मका छ सय
वर्षभित्र चीनको मुख्य भू-भागको
समुद्रतटवर्ती क्षेत्र विशेष गरी
फु च्येन प्रान्तको छुआन चौ र
चांग चौ शहरका धेरै बासिन्दाहरु
युद्धबाट जोगिन थाइवान गएका थिए।
सन 1335 मा युआन वंशले थाइवान
मामिलाको सञ्चालनका लागि त्यहाँ
औपचारिक रुपमा आफ्नो निरीक्षण
कार्यालय खडा गरेको थियो। चीनले
थाइवानमा आफ्नो विशेष राजनैतिक
संस्था खडा गरेको यो पहिलो पटक वा
शुभराम्भ थियो।
मिंग वंशपछि चीनको मुख्य
भू-भाग र थाइवानका जनताहरु बीच
निरन्तर रुपमा आवात-जावत भएको
देखिन्छ। समुद्री यात्रु चंग हले
ठूलो जहाज टोलीको नेतृत्व गरी
विभिन्न मुलुकहरुको भ्रमण गर्ने
क्रममा थाइवानमा रोकिएका थिए। उनले
त्यहाँका स्थानीय बासिन्दाहरुलाई
कला वस्तु र कृषिका वस्तुहरु
ल्याइदिएका थिए। सन 1628 मा
अर्थात मिंग वंशको चन युआन कालमा
चीनको फु च्येन प्रान्तमा ठूलो
सुख्खाको प्रकोप देखिएको थियो।
श्री चंग हले प्रकोपग्रस्त हजारौं
व्यक्तिहरुको नेतृत्व गरी थाइवान
गएका थिए। तिनीहरुले खेतीपाती
गरेर थाइवानको विकास गरेका थिए र
त्यस बेलादेखि थाइवान ठूलो विकासको
अवधिमा प्रवेश गरेको थियो।
चीनका बहादुर चंग छंग कुँद्बारा
थाइवानलाई फिर्ता
सन सोह्रौं शताव्दीको मध्यकालमा स्पेन
र पोर्चुगल आदि पश्चिमी गोलार्धका
उपनिपेशबादी देशहरुले एकपछि अर्को
गरी सुन्दर तथा धनी थाइवान
टापूमाथि आक्रमण गर्नेगरे।
तिनीहरुले थाइवानको स्रोतलाई लुटे
वा त्यहाँ धार्मिक तथा साँस्कृतिक
आक्रमण गरे वा प्रत्यक्ष रुपमा
आफ्नो सेना पठाएर थाइवानमाथि कव्जा
गरे। सन 1642 मा नेदरल्याण्ड्सले
थाइवानको उत्तरी भागमा भएको
स्पेनको बस्तीलाई लुट्यो र त्यसपछि
थाइवान नेदरल्याण्ड्सको उपनिवेश
बन्यो।
थाइवानमाथि कब्जा जमाएका
नेदरल्याण्ड्सका उपनिपेशबादीहरुले
थाइवानेली जनताको क्रुर शोषण गरे।
थाइवानेली जनताले अविच्छिन्न रुपमा
नेदरल्याण्ड्सको विरोध गरे। सन
1662 मा चीनका जातीय बहादुर चंग
छंग कुँले थाइवानेली जनताको
सहयोगमा हल्याण्डका सेनालाई
त्यहाँबाट हटाएर थाइवानलाई
स्वतन्त्र पार्नुभयो। त्यसपछि
रोगका कारण उहाँको स्वर्गबास भयो।
त्यसरी नै उहाँका छोरा चंग चिंग र
नातेदार चंग ख शुआंगले एकपछि अर्का
गरी बाईस वर्षसम्म थाइवानको शासन
व्यवस्था सञ्चालन गरेका थिए। यस
अवधिमा श्री चंग छंग कुँको
परीवारका तीन पुस्ताका शासकहरुले
चिनी र नून बनाउन प्रेरित गरेका
थिए, उद्योग-वाणिज्य शुरु गरेका
थिए, व्यापारको विकास गरेका थिए,
विद्यालयहरुको स्थापना गरेका थिए
र थाइवानको काउ शान जातिको कृषि
उत्पादनको तरिकामा सुधार गरेका
थिए। यी कदमहरुले थाइवानको द्रूत
आर्थिक तथा साँस्कृतिक विकासलाई
अघि बढाएका थिए। यो नै थाइवानको
विकासको इतिहासको एउटा महत्वपूर्ण
अवधि हो जसलाई मिंग चंग युग
अर्थान मिंग वंशको चंग छंग कुँ
परिवारको युग भनिन्छ।
छिंग वंशको शुरुतिर थाइवानलाई
चीनको नाक्सामा समावेश गरियो
सन 1683 मा त्यस बेलाको छिंग
वंशको सरकारले थाइवानमाथि आक्रमण
गरेको थियो। युद्धमा पराजित भएको
चंग ख शुआनको नेतृत्वमा रहेको
थाइवान चीनमा समाहित भयो। अनि
थाइवान चीनको केन्द्रीय सरकारको
एकिकृत शासनमा समावेश भयो। त्यसपछि
थाइवान र चीनको मुख्य भू-भाग बीचको
राजनैतिक आर्थिक तथा साँस्कृतिक
सम्पर्क अझ घनिष्ठ हुदैगयो र
थाइवान मातृ-भूमिको एउटा अविभाज्य
अंग बन्यो।
सन 1885 मा छिंग वंशको
सरकारले थाइवानलाई चीनको एउटा
प्रान्त बनाएर श्री ल्यौ मिंग
छुआनलाई थाइवानका लागि पहिला
प्रमुखमा नियुक्त गरेको थियो। श्री
ल्यौ मिंग छुआनले फु च्येन र
क्वांग तुंग आदि क्षेत्रका धेरै
बासिन्दाहरुलाई बोलाएर थाइवानको
ठूलो मात्राको विकास गर्नुभएको
थियो। उहाँले थाइवानमा कृषि ब्यूरो,
सञ्चार ब्यूरो, रेल ब्यूरो, सैनिक
ब्यूरो, वाणिज्य ब्यूरो, स्रोत
ब्यूरो तथा काठ ब्यूरो आदि
संस्थाहरुको स्थापना गर्नुका साथै
बम प्रक्षेपण प्रबन्धको निर्माण
गरी प्रतिरक्षा क्षेत्रमा सुधार
गर्नुभएको थियो। उहाँको नेतृत्वमा
थाइवानका बासिन्दाहरुले विजुली
लाइनको निर्माण गरेका थिए, हुलाक
र सञ्चार व्यवसायको स्थापना गरेका
थिए, रेल-मार्गको निर्माण गरेका
थिए, पानी जहाजको उत्पादन गरेका
थिए र उद्योग वाणिज्य व्यवसायको
विकास गरेका थिए। यसका अतिरिक्त,
तिनीहरुले चिनियाँ र पश्चिमी
शैलीको स्कूलको स्थापना गरी
साँस्कृतिक र शैक्षिक विकास गरेका
थिए।
जापानद्बारा कव्जा गरिएको अवधि
उन्नाईसौं शताव्दीको अन्ततिर जापान
पूंजीबादी विकासको बाटोमा लागेको
थियो। सन 1894 मा जापानले चीनमाथि
आक्रमण गरेको थियो। सो युद्धलाई
च्या ऊ युद्ध भनिन्छ। सन 1895 मा
जापानसित हारेको छिंग वंशको
सरकारले जापानसँग असमान क्वान
सन्धिमा हस्ताक्षर गरी थाइवान र
फुँ हु क्षेत्रका अनेक टापूहरु
जापानलाई दिएको थियो। यसरी थाइवान
जापानको उपनिवेश बनेको थियो।
त्यसपछि पचास वर्षसम्म थाइवानमाथि
जापानको कव्जा जारी रह्यो।
थाइवानमाथि कब्जा गरेपछि जापानले
थाइवानमाथि शासन गर्ने सर्वोच्च
संस्था अर्थात प्रबन्धक नियुक्त
गर्नुका साथै थाइवानका विभिन्न
ठाउँहरुमा प्रहरीको व्यवस्था गरेर
आफ्नो उपेनिवेशवादी शासन र शिक्षा
नीतिको कार्यान्वयन गरेको थियो।
यसका अतिरिक्त, आफ्नो देशको
आर्थिक विकासका लागि जापानले
थाइवानलाई आफ्नो कृषि व्यवसायको
विकास गर्ने र कृषि वस्तुको
प्रशोधन गर्ने अखडा बनाउनुका साथै
थाइवानको प्रशोधन उद्योग र
यातायात तथा ढुवानी व्यवसायको
विकास पनि गरेको थियो। दोस्रो
विश्व युद्धका अवधिमा जापानले
थाइवानमा सैनिक कार्य सम्बन्धी
विभिन्न उद्योग-व्यवसायको अझ
विकास गरेको थियो।
थाइवानको पुनर्फिर्ति र चीनबाट
पलायन
दोस्रो विश्व युद्ध अवधिमा सम्पन्न
अन्तर्राष्ट्रिय सम्झौतामा
ऐतिहासिक तथ्य बमोजिम थाइवान चीनको
भू-भागको एउटा अविभाज्य अंग रहेको
कुरा निश्चित गरिएको थियो। सन
1943 को डिसेम्बर 1 तारिखका दिन
चीन अमेरिका र बेलायत यी तीनवटा
मुलुकका प्रतिनिधिहरुले हस्ताक्षर
गरेको काइरो घोषणा पत्रमा जापानले
चीनबाट लुटेको मान चौ, थाइवान र
फंग हु क्षेत्रका विभिन्न
टापूहरुलाई फिर्ता गर्नुपर्छ भन्ने
कुरा उल्लेख गरिएको थियो। सन 1945
को जुलाइ 26 तारिखका दिन चीन
अमेरिका र बेलायत यी तीनवटा
मुलुकहरुले सोभियत संघसँग
हस्ताक्षर गरेका पोस्टान
विज्ञप्तिमा काइरो घोषणा पत्रमा
निर्णय गरिएको मागलाई व्यवहारमा
उतार्नुपर्ने कुरा पनि उल्लेख
गरिएको थियो।
सन 1945 को अग्ष्ट 15 तारिखका
दिन जापानले पोस्टान विज्ञप्तिमा
उल्लेखित बुंदालाई स्वीकार गरी
निशर्त आत्मसमर्पण गर्यो। त्यस
वर्षको अक्टोबर पच्चीस तारिखका
दिन चीन सरकारले थाइवानमाथि कब्जा
गरिरहेका जापानी सेनाले
आत्मसमर्पण गर्ने समारोहको आयोजना
थाइपै शहरमा गर्यो। तर थाइवान
चीनमा फिर्ता भएपछि त्यस बेलाको
चीनको शासक को मिन तांग सत्ताले
निकै गलत नीति अपनाएर थाइवानेली
जनतामाथि एकाधिकारवादी शासन चलाएको
थियो। यसका अतिरिक्त, त्यहाँका
पदाधिकारीहरुले निरन्तर रुपमा
भ्रष्टाचार गर्नथाले। यसप्रति
थाइवानेली जनताको व्यापक विरोध
देखापर्यो। सन 1947 को फेब्रुअरी
28 तारिखका दिन थाइवानेली जनताले
को मिन तांग सत्ता विरोधी सशस्त्र
विप्लव गरे। को मिन तांग सत्ताले
ठूलो मात्राका सैनिक पठाएर
थाइवानको ची लुंगमा रक्तपातपूर्ण
तरिकाले विद्रोहको समन त गर्यो
तर त्यसमा तीस हजार भन्दा बढी
मानिसहरु मारिए। सो काण्डलाई
फेब्रअरी आठको घटना भनिएको छ।
सन 1949 को अक्टोबर 1 तारिखका दिन
चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको
नेतृत्वमा चिनियाँ जनताले को मिन
तांग पार्टीको सत्तालाई पल्टाए र
नयाँ चीनको स्थापना भयो। चीनको
मुख्य भू-भाग मुक्त हुनुअघि
च्यांग काइ स तथा को मिन तांग
पार्टीका केही सैनिक तथा राजनैतिक
व्यक्तिहरु भागेर थाइवान गए।
तिनीहरुले अमेरिकाको आड र समर्थनमा
थाइवानमाथि नियन्त्रण गर्दैआएका
छन। यसबाट थाइवान चीनको
मातृ-भूमिबाट पुनः अलग भएको छ।
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
 |
|
|
|
|
