CRI
लाउ रानको थर ली र उनको नाम रअ
हो। सामान्यतः उनलाई लाउ च
भनिन्छ। उनको जन्म र स्वर्गबास
कहिले भयो भन्ने कुरा कसैलाई पनि
थाहा छैन। उनी वसन्त काल (इसा
पूर्व770-इसा पूर्व476)मा
अस्तित्वमा रहेको छु राज्यका
मानिस थिए। उनी अग्ला थिए र उनका
लामा कान, ठूला आँखा र चौडा
निधार थियो। उनका ओठ मोटा थिए।
लाउ चले चौ राज-वंशमा
पुस्तकालयको व्यस्थापन गरेका
थिए। यस कारण उनी बुद्धिमान थिए
र त्यस बेला निकै प्रसिद्ध थिए।
कन्फ्यूसस विचारधाराका संस्थापक
खोङ च युवक छँदा लाउ चकहाँ गएर
चौ राज-वंश कालको शिष्टाचार
सम्बन्धी प्रश्न सोधेका थिए। चौ
राज-परीवार कमजोर हुँदैगएको
देखेर लाउ चले आफ्नो पद त्याग
गरे र राजधानी लो यानबाट
अन्यत्रै लागे। उनले हान कु पास
पुगेपछि “ताउ द चीङ” नामक किताब
लेखे। त्यसपछि उनी गोरु चढेर
अन्यत्रै गए। उनी कहाँ गए भन्ने
कुरा कसैलाई पनि थाहा थिएन।
कसैले लाउ च साट्ठी वर्षसम्म
बाँचेको त कसैले उनी दुइ सय
वर्षसम्म बाँचेको विचार व्यक्त
गरेका छन। तथापि उनी लामो
समयसम्म बाँचेको कुरा भने
निश्चित छ। यको कुराले उनी
महत्वाकांक्षी नभएको र सद्गुणी
भएको कुरालाई प्रमाणित गर्दछ।
“ताउ द चीङ” नामक किताबको अर्को नाम “लाउ च” पनि
हो। यस किताबमा जम्मा पाँच हजार
अक्षर छन् र यथेष्ठ विषय समावेश
छन। यस किताब चीनको पूरानो
सँस्कृतिको निकै महत्वपूर्ण
सम्पत्ति हो। लाउ च एकजना
भौतिकवादी चिन्तक थिए। उनी
ताउलाई दर्शनको रुपमा निर्धारित
गर्ने पहिला व्यक्ति हुन।
“ताउ”को अर्थ मानिसहरुको हिंड्ने
बाटो हो। यसको अर्को अर्थ
चारैतिर जानसक्ने भन्ने हो।
तत्कालीन मानिसहरुले यसको
भावनालाई नियमका रुपमा मान्ने
गरेका थिए। लाउ चले प्राकृतिक
परिवर्तन तथा मानिसहरुको
सम्बन्धको अवलोकन गरेर “ताउ”को
नयाँ अर्थ लगाए। लाउ चको ठहर
अनुसार, “ताउ” सबैभन्दा साँचो र
सबैभन्दा विस्तृत छ। “ताउ” सबै
चीज र प्राणीको उत्पत्तिको
अन्तिम श्रोत हो।
“ताउ द चीङ” नामक किताबमा द्बन्द्बात्मक विचारधारा
पाइन्छ। ती विचारहरु लाउ चको
दर्शनका सबैभन्दा आकर्षक विषय
हुन। उनको ठहर अनुसार, कुनै पनि
चीज वा प्राणीको अस्तित्व
एकाग्रमा सम्भव छैन, बरु हरेक
वस्तु एक-अर्कामा आधारित छ र
एकको अस्तित्व अर्कासँग
सम्बन्धित छ।
लाउ चले “ताउ द चीङ” नामक किताबमा परिस्थितिको
परिवर्तित नियमका बारेमा चर्चा
गरेका छन। भाग्य र दुर्भाग्य
एक-अर्कामा परिवर्तित हुनसक्छन।
दुर्भाग्यमा सौभाग्य मौजुद
रहन्छ भने सौभाग्यमा दुर्भाग्य
देखिन्छ। लाउ चले भनेः कठिनाइको
सामना गर्न डराउनु हुँदैन।
प्रयास गरेमा कठिनाइको सामना
गरेर ठूल-ठूला कार्य सम्पन्न
गर्नसकिन्छ।
लाउ च युद्धका विरोधी थिए। सेना तैनाथ भएको ठाँउमा
उनि जताततै काँढै-काँढा भएजस्तो
देख्थे। युद्धपछिको वर्ष
प्रकोपको वर्ष हुन्छ भन्ने उनको
ठहर थियो। लाउ च शासकहरुद्बारा
ठूलो परिमाणमा कर असुल्ने कुराका
विरोधी थिए।
लाउ चको विचारमा काल्पनिक समाज यस्तो छः सानो देशमा
थोरै सर्वसाधारणहरु छन्। हतियार
भए तापनि प्रयोग गर्नुपर्दैन।
गाडी-डुंगा भए तापनि त्यसको
प्रयोग गर्नुपर्दैन। मानिसहरु
मिठो खाना खान्छन, राम्रा लुगा
लगाउँछन, आनन्दसँग बस्छन। छिमेकी
मुलुकहरु एक-अर्का देशका
जनताहरुको यस्तो सुखी जीवन
देख्नपाउँछन, तापनि
सर्वसाधारणहरु आपसी सम्पर्क
गर्दैनन। यस्तो जीवन सजिलो छ।
लिपिको प्रयोग गर्नुपर्दैन।
मानिसहरु गाँठो पारेर
घटना-विवरण टिप्ने युगमा
फर्कन्छन्। यस्तो कल्पना
निराशावादी र रुढिबादी कल्पना
हो। तर यसमा वसन्त कालमा
निरन्तर रुपमा वर्षैभरि भएका
युद्धहरुप्रतिको उनको घृणा
प्रतिबिम्बित भएको छ। यस
कल्पनामा शान्तिपूर्ण र
सुरक्षित समाजमा बस्नपाउने
खेतीपातीमा संलग्न किसानहरुको
आशा प्रतिविम्बित भएको छ।
लाउ चको दर्शनले चीनको दर्शनको इतिहासमा महत्वपूर्ण
स्थान लिएको छ। उनको राजनैतिक
विचारधाराले पछिगएर अग्रसर
चिन्तक तथा आदर्श तर
अव्यावहारिक सामाजिक
सुधारकहरुलाई प्रभावित पारेको
छ।
|