CRI
छालामा छाँया चित्रित गर्ने
ओपेरा चीनको लोक कलाको एक भाग
हो। उत्तर-पश्चिमी चीनको कान सु
प्रान्तको लोंग तोंग नामक छालाको
छाँया दर्शन मुख्य गरी फिंग
ल्याङ्ग जिल्ला र छिंग याङ्ग
जिल्लामा प्रचलित छ। त्यो खासगरी
पल्लो शान्सी प्रान्त र निंग
स्या व्है जातीय स्वायत्त
प्रदेशसित जोडिने त्रिकोण
क्षेत्रमा केन्द्रित रहेको छ।
लोंग तोंग नामक छालाको
छाँया चित्रित ओपेरा चीनको मिंग
वंश र छिंग वंश (चौधदेखि
उन्नाइस शताव्दीसम्म) कालमा नै
अत्यन्तै प्रचलित हुनथालेको थियो।
छालाको छाँया-दर्शनका पात्रहरु
हेर्दा सुन्दर र फुर्तिला
देखिन्छन्। तिनको रुपरेखा
स्पष्ट र जीउँदो-जाग्दो देखिन्छ।
यसबाट तिनको कुँदाइ एकदमै
सूक्ष्म र पानी बगेको जस्तो भान
हुन्छ।
लोंग तोंग नामक छालाको
छाँया चित्रित ओपेराका लागि कालो
रंग भएको कलिलो गोरुको छाला
छान्ने गरिन्छ। किनभने त्यस्तो
गोरुको छाला त्यतिको पातलो पनि
हुँदैन र त्यतिको बाक्लो पनि
हुँदैन अर्थात् ठीक्कको हुन्छ।
त्यो कडा हुनुका साथै तन्किने
खालको हुन्छ साथै कालो रंग भए
पनि पारदर्शी हुन्छ। गोरुको
छालालाई सफा हुने गरी कोतरेर
घाम नलाग्ने ठाउँमा चहकिलो र
पारदर्शी भएसम्म सुकाइएपछि
प्रयोगमा ल्याउन सकिन्छ।
सर्वप्रथम गोरुको छालामा चित्र
कोर्ने, अनि ठूला-साना गरी
विभिन्न सुहाउँदो चक्कुले
कुँद्ने वा खोतल्ने र त्यसपछि
तरल रंगले रंग-रोगन गर्ने, जुन
रंग नमिसिएको कारण हेर्दा चोखो,
उज्यालो, ताजा र विभिन्न रंग
स्पष्टसँग छुट्याउन सकिने हुन्छ।
रंग लगाइएपछि छालामा पानी छरेर
इस्त्री लगाउने, यो सबैभन्दा
महत्वपूर्ण र अप्ठ्यारो पनि एक
काम हो। इस्त्री लगाएर सुकाएपछि
ओपेराको कथा अनुसार छालाको पाता
कसेर मञ्चमा देखाउने गरिन्छ।
(चित्र:यू
व्हाँग ता ती अर्थात् देवताका
राजा. थाइ शाङ्ग लाउ च्युन्
अर्थात् चीनको ताउ धर्मका
संस्थापक एवम् वसन्त-शरद्
कालका महान् विचारक लाउ
च(कुंदाई.गोरुको छाला, कान सु
प्रान्तको लोंग तोंग जिल्ला)
एक चित्रमा
रहेका दुइवटा रचनाहरुमध्ये
बाँयापट्टिका जेड सम्राट, चीनको
ताउ धर्म अनुसार सबैभन्दा
शक्तिशाली र ठूलो अधिकार भएको
देवताका राजा हुन् र
दाँयापट्टिका थाइ शाङ्ग लाउ
च्युन् अर्थात् चीनको ताउ धर्मका
संस्थापक एवम् वसन्त-शरद् कालका
महान् विचारक लाउ चका टाउको
अंकित छालाको छायादर्शन हुन।
तिनको कुँदाइ मसिनो र जटिल छ।
चित्र जीवितजस्तो देखिन्छ। रातो,
पहेंलो, कालो र हरियो रंग
प्रधानतामा रहेको ती बुट्टाका
रेखाहरु एक-अर्कासित जोल्टिएर
लुटपुटिएका जस्ता देखिन्छन् र
हेर्दा एकदमै टन्न र भरिपूर्ण
भएका देखिन्छन। जेड सम्राटको
चित्र सकारात्मक तरीकाद्बारा
कुँदिएको हो। त्यसको आँखा मसिना
र लामा, मुख सानो र नाक ठाडो
भएकाले त्यो एकदमै उदार र शान्त
देखिन्छ भने थाइ शाङ्ग लाउ
च्युनको चित्र नकारात्मक
तरीकाद्बारा कुँदिएको छ। त्यसका
आँखा गोला, खाल्डो परेका र डल्लो
नाक, उठेको निधार तथा टोपी र
गहनाहरु टाउकाको पछाडिपट्टि
ठेलिएकाले त्यो एकदमै तकडा र
फुर्तिलो देखिन्छ।
छालाको छायादर्शन ओपेराले
अभिनयबाट दर्शकहरुले कस्तो
प्रतिक्रिया जनाउने भन्ने
कुरालाई निकै महत्व दिएको छ।
यस्तो छाँया-दर्शन ओपेराका
पात्रहरुका सबै अंग-प्रत्यंगहरु
चल्नसकेका र चलाउने मान्छेले
छेउमा सुरिलो स्वरमा गाएकाले
त्यो गाढा स्थानीय विशेषता भएको
र लोक-दुनियाँको गाउँले
वातावरणमा डुबेको जस्तो देखिन्छ।
(चित्र):लो
थोंग नाम गरेको एकजना प्राचीन
जनरलले उत्तरी भागमा लडाइँ
गरिरहेको देखाइएको छ। गोरुको
छाला. कुँदाई, कान सु प्रान्तको
लोंग तोंग जिल्ला))
लोंग
तोंग नामक छालाका छाँया-चित्रित
ओपेराले थुप्रै कथाहरु देखाउँछ।
ती चित्रहरुमध्येको एक लो थोंग
नाम गरेको एकजना प्राचीन जनरलले
उत्तरी भागमा लडाइँ गरेको कथा
चीनको स्वै वंश र थाङ्ग वंशको
इतिहास सम्बन्धी कथामध्येको एक
भाग हो। त्यो चित्रका पात्र र
हतियारहरुको सूक्ष्म र मसिनो
कुँदाइ हेरेपछि मानिसहरुले त्यो
देखाउँदा कति मजा लाग्दो र
त्यसको कथा कति आकर्षक होला
भनेर अनुमान गर्न सक्दछन्। तिनका
बुट्टाहरु निकै मन लगाएर सजाइएका
छ्न्: ठीकसँग विभिन्न रंगको
प्रयोग गरिएकाले निकै उज्यालो र
फुर्तिलो देखिन्छ। साथै
छाँया-चित्रित पात्रहरुका
अंग-प्रत्यंगहरुको एक-अर्कासित
जोडिने र छुट्टिने तरिका एकदमै
उचित भएकाले चलाउँदा निकै
जीउँदो-जाग्दो देखिन्छ। यसबाट
शक्तिशाली र साहसी हुनुका साथै
कोमल स्वभाव पनि प्रदर्शित
गरिएको छ र सुव्यवस्थित कलात्मक
शैली प्रदर्शित गरिएको छ।
|