चीनको दक्षिणी भेगमा प्रशस्त पानी
छ भने उत्तरी भेगमा पानी कम छ।
दक्षिणी भेगमा बग्ने खोला-नाला तथा
ताल-तलैयाको पर्याप्त जल-श्रोतलाई
उत्तरी भेगका पानीको अभाव हुने
ठाउँसम्म पुर्याउन भनेर चीनका
वैज्ञानिक-प्राविधिज्ञहरुले विगत
50 वर्षमा लगनशील सर्भेक्षण र
नाप-जाँच गरेपछि दक्षिणी भेगको
पानी उत्तरतिर पठाउने परियोजनाको
निर्माण कार्य शुरु गरेका छन्।
सो परियोजना
अन्तर्गत पूर्वी, मध्यम र पश्चिमी
गरी तीनवटा जल-मार्गमार्फत पानी
पठाइन्छ। ती तीनवटा जल-मार्गलाई
याङत्सी, ह्वाङ ह, ह्वाइ ह तथा
हाइ ह यी चारवटा ठूला नदीसँग
जोडेर "दक्षिणबाट उत्तरतिर बग्ने
तीनवटा जल-मार्ग र पश्चिमदेखि
पूर्वतिर बग्ने चारवटा नदी"का
आधारमा मूल बनोट तयार भएपछि चीनको
जल-श्रोतका सम्बन्धमा दक्षिण र
उत्तर अनि पूर्व र पश्चिम बीच
समुचित पाराबाट तालमेल मिलाउने
किसिमको पूर्ण जल-संरचना बनाउन
अनुकुल हुनेछ।
पूर्वी जल-मार्ग
आयोजना अन्तर्गत याङत्सी नदीको
तल्लो भागमा पर्ने याङ चौ भन्ने
ठाउँबाट नदीको पानीलाई पैचिङ तथा
हाङ चौ शहरलाई जोड्ने ठूलो नहर तथा
त्यसको समानान्तरमा रहेका
जल-मार्गमार्फत क्रमबद्ध ढंगले
पानीलाई माथि तान्ने
प्रिवधिमार्फत उत्तरतिर पठाउने
गरिन्छ, यस सिलसिलामा पानी घट-बढ
गर्ने भूमिका निर्वाह गर्ने होङ-च,
लो-मा, नान-स तथा तोङ-फिन आदि
तालसित पनि त्यसलाई जोडिन्छ। यसरी
ल्याइएको पानी फेरि दुइ
मार्गमार्फत पठाउने क्रममा एउटा
जल-प्रवाह उत्तरतिर लागेर ह्वाङ ह
नदी पार गरेर जान्छ भने अर्को
जल-प्रवाह पूर्वतिर लागेर
च्याओ-तोङ एरिया हुदै शान-तुङ
प्रान्तको येन-थाइ र वै-हाइ पुग्छ।
मध्य जल-मार्ग आयोजन
अन्तर्गत तान-च्याङ-खौ
जल-भण्डारबाट तानेर ल्याइएको पानी
क्वाङ-चौ शहरदेखि पैचिङ पुग्ने
रेलमार्गको छेउछाउमा रहेको
जल-मार्गबाट उत्तरतिर बग्दै स्वतः
पैचिङ र थेन-चिङ शहरसम्म
पुग्नसक्दछ।
पश्चिमी जल-मार्ग आयोजन अन्तर्गत
याङत्सी नदीको माथिल्लो खण्ड
थोङ-थेन नदी, त्यसका शाखा या-लोङ
नदी तथा ता-तु नदीको माथिल्लो
भागमा बाँध बाँधेर जलाशय तयार पारी
याङत्सी नदीको पानी ह्वाङ ह नदीमा
लगिन्छ।
निर्धारित योजना अनुसार सन् 2050सम्ममा
पूर्वी, मध्य र पश्चिमी
जल-मार्गबाट क्रमशः 14 अरब 80
करोड, 13 अरब र 17 अरब क्यूबिक
मिटर गरी जम्मा 44 अरब 80 करोड
क्यूबिक मिटर पानी निर्धारित
लक्ष्यतिर पठाइनेछ।
उक्त सम्पूर्ण परियोजना वास्तविक अवस्था हेरी
चरणबद्ध रुपमा लागू हुनेछ र
हालसम्म पूर्वी तथा मध्य जल-मार्ग
अन्तर्गत चारवटा अलग-अलग आयोजनको
निर्माण कार्य शुरु भइसकेको छ।
सो
परियोजना अन्तर्गत
पूर्वी जल-मार्गमा
बनाइएको स याङ
जल-सम्भार केन्द्र
सो
परियोजना अन्तर्गत
पूर्वी जल-मार्गमा
बनाइएको
ह्वाइ-आन-सम्भार
केन्द्र
