चीनको धार्मिक नीति

CRI              सन् 1949मा नयाँ चीनको स्थापनापछि चीन सरकारले धार्मिक विश्वासको स्वतन्त्रता सम्बन्धी नीति तर्जुमा गरी चीनको राष्ट्रिय अवस्थाका लागि अनुकूल हुने राजनीतिक र धार्मिक सम्बन्धको स्थापना गरेको छ। जसअनुरुप चिनियाँहरुले आफ्नो धार्मिक विश्वास र धार्मिक हैसियतलाई स्वतन्त्र रुपमा प्रकट गर्नपाएका छन। चीनमा सबै धर्मको स्थान समान छ र शान्तिपूर्ण सह-अस्तित्वका आधारमा आफ्ना गतिविधि अघि बढाइरहेका यी चीनका धार्मिक समूह बीच कुनै पनि प्रकारको धार्मिक विवाद वा झैं-झगडा छैन। धर्ममा आस्था राख्ने र नराख्ने सबै देशबासीहरुका बीच आपसी सम्मान, ऐकताबद्धता र मेलमिलापको अवस्था विद्यमान छ, चीनमा।             “जन गणतन्त्र चीनको संविधान” मा निर्धारित भएअनुसार “जन गणतन्त्र चीनका नागरिकहरुमा धार्मिक विश्वासको स्वतन्त्रता”को अधिकार छ। “कुनै पनि राष्ट्रिय कार्यालय, सामाजिक संघ-संस्था र व्यक्तिले देशबासीहरुलाई धर्म मान्न वा नमान्न बाध्य तुल्याउन पाइदैन। यसका साथै धार्मिक आस्थाका आधारमा कसैलाई पनि भेदभाव गर्नु हुदैन।" “राष्ट्रले सामान्य धार्मिक कार्वाहीको संरक्षण गर्नेगर्छ ।”यसका साथै के निर्णय पनि गरिएको छ भने “कुनै पनि व्याक्तिले धर्मको दुरुपयोग गर्दै सामाजिक परिपाटीलाई नष्ट गर्न, देशबासीहरुको स्वास्थ्यमा हानी पुर्‍याउन तथा मुलुकको शिक्षा व्यवस्थामा बाधा पुर्‍याउन पाउदैन।” यसका अतिरिक्त, “धार्मिक समूह र धार्मिक गतिविधिका लागि विदेशी सहयोग लिनु/दिनु हुदैन।”            चीनको [जातीय क्षेत्रको स्वशासन सम्बन्धी कानून] , [जन मामिला सम्बन्धी सामान्य सिद्धान्त], [शिक्षा कानून], [श्रम सम्बन्धी कानून],[अनिवार्य शिक्षा कानून],[जन-कांग्रेसको निर्वाचन कानून] ,[गाउँबासी समिति सम्बन्धी कानून], [विज्ञापन कानून]आदि कानूनमा पनि देशबासीहरुले जुनसुकै धर्म माने पनि निर्वाचन अधिकार र निर्वाचित हुने अधिकारको उपभोग गर्न पाउने व्यवस्था गरिएको छ। धार्मिक समूहको वैधानिक सम्पत्ति कानूनको संरक्षणमा रहेको छ। शिक्षा र धर्मलाई एक-अर्कादेखि अलग पारिएको छ र नागरिकहरुले जुनसुकै धर्म माने तापनि हरेकले कानूनअनुसार शिक्षा ग्रहण गर्ने समान अधिकार पाउछ। विभिन्न जातिका जनताले एकले अर्काको भाषा र अक्षर, रीतिथिति र धार्मिक विश्वासको सम्मान गर्नुपर्छ। रोजगारीका क्रममा कसैको धार्मिक विश्वास फरक छ भने उसलाई भेदभाव वा हेला गर्नुहुदैन। कुनै पनि विज्ञापन र मार्कामा कुनै पनि जाति र धर्मको अपहेलना हुने विषय समावेश गर्न पाइदैन ।             सन् 1994को जनवरी महिनाताका चीन सरकारले [धार्मिक कार्बाही थलोको सञ्चालन विधि-विधान] प्रकाशिग गरेको छ। यसबाट धार्मिक कार्य-थलोको वैधानिक हक हितको संरक्षण गर्न संभव भएको छ। त्यसै वर्षको फेब्रुअरी महिनामा चीन सरकारले [जन-गणतन्त्र चीनभित्र रहेका विदेशीहरुको धार्मिक गतिविधि सम्बन्धी नियम] प्रकाशित गरी चीनमा रहेका विदेशीहरुको धार्मिक विश्वासको स्वतन्त्रताको सम्मान गर्ने तथा धार्मिक क्षेत्रमा विदेशीहरु र चीनको धार्मिक क्षेत्र बीचको मैत्रीपूर्ण आवत-जावत तथा सांस्कृतिक र प्राज्ञिक कार्यक्रमको संरक्षण गर्ने गर्दछ।           चीनको सम्बन्धित कानूनले अरु के पनि व्यवस्था गरेको छ भने धार्मिक क्षेत्रका शिक्षक र कार्यकर्ताले गर्ने सामान्य धार्मिक कार्यक्रम, धार्मिक क्रियाकलापस्थल तथा धार्मिक चलनअनुसार धर्मावलम्बीको घरमा गरेको सबै सामान्य धार्मिक कार्यक्रम जस्तै बुद्धको पूजा-आराधना, धर्मशास्त्रको पाठ, नमाज पाठ, धर्म शास्त्रको प्रचार, धर्मोपदेश, मस्स गर्ने, जल-संस्कार वा क्रिस्ट धर्माभिषेक, दीक्षा ग्रहण, उपवास वा व्रत, धार्मिक चाड मनाउने, अन्तिम कालको उपदेश गर्ने, स्मृति गर्ने आदि धार्मिक कार्यक्रमहरु धार्मिक संगठन र धर्मावलम्बीहरु आफैले सञ्चालन गर्नपाएका छन् र कानूनले त्यसको संरक्षण गर्ने गरेको छ भने कुनै पनि व्यक्तिले त्यसमाथि हस्तक्षेप गर्न सक्दैनन।           विश्वका धेरै मुलुक सरह नै चीनले धर्म र शिक्षालाई एक-अर्कादेखि अलग गर्ने सिद्धान्त अँगाल्दै विद्यार्थीहरुलाई धार्मिक विषयका शिक्षा दिनेगरेको छैन। केही उच्च विद्यालय तथा अनुसन्धानशालामा धार्मिक शिक्षा कोर्स र अनुसन्धानको व्यवस्था गरिएको छ। विभिन्न धार्मिक संगठनमा सञ्चालन गरिएका धार्मिक विद्यालयमा आ-आफ्नो धर्मको आवश्यकता अनुसार धर्म सम्बन्धी विशेष विषयमा शिक्षा दिने गरिएको छ।        दीर्घकालीन ऐतिहासिक विकासका क्रममा चीनका विभिन्न धार्मिक सँस्कृति चीनको परंपरागत विचार र सँस्कृतिको एक खण्ड बनिसकेको छ । विभिन्न धर्मले समाजका लागि सेवा गर्ने, जन-जातिहरुको हित गर्ने कुरालाई प्रोत्साहन दिदैआएका छन्। उदाहरणका लागि वौद्ध धर्ममा भनिएको छ:“गम्भीर देशभूमि, “सुखावत र भावना, क्रिष्चियन र क्याथलिक धर्ममा भनिएको “देवता मान्दै मानिसका लागि हित, ताउ धर्मको “दया-माया र मेलमिलाप साथै विश्व र मानिसको उद्धार", इस्लामिक धर्मको “दुबै जगत मंगलमय”आदि।