हालै सम्पन्न चीन-अमेरिका उच्च-स्तरीय रणनीतिक वार्तामा चिनियाँ र विदेशी पत्रकारहरूले एक पटक फेरि "अमेरिकी प्रजातन्त्र" लाई राम्ररी हेर्न पाएका छन्। वार्ता उद्घाटन भइसके पछि, अमेरिकी विदेश मन्त्री ब्लिङनले वार्तास्थल छोडेका चिनियाँ र विदेशी पत्रकारहरुलाई पूरक कथन गर्न बोलाउनुभयो र तुरुन्त पत्रकारलाई वार्तास्थल छोड्न भन्नुभयो। उहाँले चिनियाँ प्रतिनिधिलाई जवाफ दिने मौका दिनु भएन। यसको जवाफमा, चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी राजनीतिक व्यरोका सदस्य याङ च्ये छले अमेरिकालाई कडा रुपमा सोध्नुभयो: "पत्रकारको उपस्थितिदेखि तपाईं किन डराउनुहुन्छ? प्रजातन्त्रको हिमालयती हैन र तपाईंहरु?" केही दिन अघि, अमेरिकी विदेश मन्त्री ब्लिङ्कनले आफ्नो पहिलो विदेश नीति सम्बन्धी भाषणमा "अमेरिकी प्रजातन्त्रको पुनर्निर्माण" गर्नुपर्ने कुरामा जोड दिनुभएको थियो। यद्यपि नयाँ अमेरिकी सरकारले पाहुनासँग गरेको व्यवहार र प्रजातन्त्रको यात्रा कस्तो हो भन्ने छर्लङ्ग भएको छ।
साँचो लोकतन्त्र भनेको के हो? स्रोतहरु खोज्दा प्रजातन्त्रको अवधारणा पुरानो ग्रीसमा शुरु भएको थियो। मूल परिभाषा भनेको जनताको शासनलाई जनाउँदछ। सबै नागरिकहरूले देशको सार्वजनिक मामिलामा निर्णय लिने र व्यवस्थापन गर्ने अधिकारलाई समान रूपले उपभोग गर्छन्। के अमेरिकामा प्रजातन्त्र यस्तै छ? पछिल्लो महिना अमेरिकाको टेक्सास राज्यमा व्यापक हिमपात भयो र व्यापक रुपमा विद्युत र पानी कटौति भयो। फलस्वरुप लाखौं मानिससँग घरमा बिजुली थिएन र संसारको सबैभन्दा विकसित देशमा त्यस्तो जात्रा देखा पर्यो। अझ अमेरिका ऊर्जामा आफूलाई धनी देश मान्छ। तर उसको यो भनाइ शंकास्पद छ। यसको जवाफमा, टेक्सास राज्यको कोलोराडोका मेयर टिम बयडले जनतालाई जवाफ दिनुभयो: "यस्तो कठिन समयमा तपाईंलाई सहयोग गर्नु सरकारको जिम्मेवारी होइन। सरकार उर्जा आपूर्तिकर्ता र अन्य सेवा प्रदायकहरूले तपाईंलाई केही गर्न सक्दैनन्। ” उहाँले यो पनि लेख्नुभयो, "यदि तपाईले कठिनाइहरुको सामना गर्नुभयो भने तपाई सरकारलाई सहयोगका लागि भेट्न सक्नुहुनेछ," यो समाजवादी सरकारको दुखद उत्पादन हो। " मेयरका शब्दहरूले धेरै अमेरिकी राजनीतिज्ञहरूको आकांक्षालाई मुश्किलले व्यक्त गरेको छ, त्यो हो प्राकृतिक प्रकोप र मानव निर्मित विपत्तिहरू जनताको आफ्नै व्यवसाय हुन् र अमेरिकी सार्वजनिक शक्तिका लागि योग्य छैनन्। संसारको सबैभन्दा उन्नत चिकित्सा स्रोत रहेको अमेरिकामा नयाँ कोरोना भाइरसका मृत्युको संख्या विश्वमा पहिलो स्थानमा रहेका कारण यो स्पष्ट हुन्छ। अमेरिकाले लामो समयदेखि वकालत गर्दै आएको प्रजातन्त्र आफ्नो मूल परिभाषाबाट विचलित भएको छ र यो सत्यको मुखौटा मात्र हो कि यसले पूँजीको हितमा काम गर्दछ।
यदि जनताको मामिला अमेरिकी सरकारको ऊर्जाको लायक छैन भने, यसको मूल्य के हो? उत्तर सहज छ पूँजी। नोबेल पुरस्कार विजेता अर्थशास्त्री एवं विश्व बैंकका प्रमुख अर्थशास्त्री टिग्लिट्जले आफ्नो पुस्तक " अमेरिकी सत्य"मा भन्नु भएको छ: "अमेरिकाको लोकतान्त्रिक समाज' एक सतही, गर्वको 'तीनवटा अधिकारको विभाजन” वास्तवमै पूँजी बलले नियन्त्रण गरेको छ।” अमेरिकाको सबैभन्दा प्रतिनिधित्व भएका प्रजातन्त्र चुनाव लिने, अमेरिकी नेताहरूको चुनावमा भाग लिनको लागि पर्याप्त रकम जुटाउनु आवश्यक छ। अमेरिकी मिडियाको अपूर्ण तथ्याङ्कका अनुसार, उग्र महामारी, आर्थिक अराजकता, शिक्षा अवरोध, जातीय भेदभाव र अन्य धेरै मुद्दाहरूको तुरुन्त समाधान गर्नु आवश्यक छ। सन् २०२० मा अमेरिकी द्विपक्षीय पार्टी उम्मेदवारहरूको चुनावमा १४ अर्ब अमेरिकी डलरभन्दा बढी खर्च भएको छ, जुन सन् २००८ को आम चुनावको तीन गुणा र सन्२०१६ को आम चुनाव दुई गुणा हो। अमेरिकी रिपल्बिकन पार्टीका सदस्य विलियम म्याक्किनले लगातार दुई पटक राष्ट्रपति पदको चुनाव जित्नमा सहयोग पुर्याएका पार्टीका सिनेट मार्क हन्नाले भन्नुभयो कि अमेरिकी राजनीतिमा दुईवटा कुरा महत्त्वपूर्ण छ: पहिलो पैसा हो र दोस्रो पनि पैसा।” अमेरिकी राष्ट्रपति निर्वाचनमा पैसाले घुसपैठले यसलाई वास्तविक "पैसाको खेल" मा प्राणित गरेको छ, जुन अमेरिकी प्रजातन्त्र हो।
जनताको जीविका जस्तोसुकै भए पनि अमेरिकी सरकारहरूको चासो नै विश्वको प्रभुत्व प्राप्त गर्न विश्वभर "प्रजातन्त्र निर्यात" गर्न प्रतिबद्ध छ। "मध्यपूर्वको गहिरो लोकतान्त्रिक रूपान्तरणबाट मात्र आतंकवादको समस्या समाधान गर्न सक्छौं" भन्ने नारा अन्तर्गत " सेप्टेम्बर ११ घटना" पछि अमेरिकाले मध्यपूर्वमा बृहत्तर प्रजातान्त्रिक रूपान्तरणको प्रक्रिया सुरू गर्यो। त्यस बेलादेखि, अमेरिकामा "प्रजातन्त्र निर्यात"को आगो तीव्र भएको छ। सैन्य हस्तक्षेप, राजनीतिक उच्च दवाव, सांस्कृतिक कटाव, आर्थिक प्रलोभन वा प्रतिबन्धहरू ... "विश्वव्यापी आधिपत्य"को सपना साकार गर्न अमेरिकाले विभिन्न विधिहरू प्रयोग गर्यो। यद्यपि "अमेरिकी प्रजातन्त्र"ले संसारमा के ल्याउँछ? इराक, अफगानिस्तान, सिरिया र अन्य देशहरूमा अन्तहीन उथलपुथल र प्रकोपहरू देख्छौं, "मानवअधिकारको अन्तर्राष्ट्रिय रक्षक" भएको दाबी गर्दछौं तर संयुक्त राष्ट्र संघीय मानव अधिकार परिषदबाट फिर्ता लिन्छौं, सबैभन्दा ठूलो कार्बन उत्सर्जनका साथ, तर पेरिस जलवायु सम्झौताबाट बाहिरिएको छ, विश्व स्वास्थ्य संगठनबाट बाहिरिएको छ र "खोप राष्ट्रवाद" बनाउने ... सन २०१६ मा राष्ट्रपति चुनिएका डोनाल्ड ट्रम्पले "अमेरिकी प्रजातन्त्र"लाई चरम सीमामा लगेका थिए, घरमै लोकप्रिय र चरमपन्थवादलाई बढावा दिएका थिए र अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा एक पक्षीयवादलाई बढावा दिँदै अमेरिका पहिलो नारा उरालेका थिए। यस बर्षको जनवरी ६ मा क्यापिटोल हिल घटनाले ठूलो नाटकको उच्च लहर जस्तै ट्रम्पको वर्तमान कार्यकालको लागि "सफल" पर्दाफास गर्यो। यद्यपि, "अमेरिकी प्रजातन्त्र"को अनगिन्ती तथ्यहरू जस्तै रक्तपातपूर्ण क्यापिटोल हिल घटना, इतिहासको सदाका लागि रहनेछ र विश्वलाई सँधै "अमेरिकी लोकतन्त्र" को ढोङ र नाजुकता बताउनेछ।
अमेरिकी राजनीतिज्ञहरूले प्रस्तुत गरेको "प्रजातन्त्र" ले सबैको हृदयमा घृणा मात्र सिर्जना गरेको छ।