युआन स्याउ चे चाड अर्थात् रसबरी चाड
          चिनियाँ पात्रो अनुसार, पहिलो महिनाको पन्ध्रौं दिन चीनका परम्परागत चाडहरुमध्येको एक हो। नेपालको दशैं पछि आउने तिहार जस्तै त्यो सम्पूर्ण वसन्त चाडको अन्तिम भाग हो जुन वसन्त चाडपछिको पन्ध्रौं दिनमा पर्दछ।

          युआन स्याउ चे चाडका अरु नामहरु पनि छन जसलाई "युआन सी","युआन ये" र "शाङ्ग युआन"चे भनिन्छ। तिनको अर्थ नयाँ वर्षको पहिलो महिनाको पहिलो पूर्णिमाको दिन हो। युआन स्याउ चेको रात, चिनियाँ पात्रो अनुसार, पहिलो महिनाको पहिलो पूर्णिमाको रात भएकाले त्यस राति पहिलेदेखि नै रङ्गीबिरङ्गी बत्तीहरु झुण्ड्याउने चलन छ। त्यस कारण, नेपालीहरुले तिहारलाई दीपावली भने जस्तै चिनियाँहरु युआन स्याउ चेलाई तङ्ग चे अर्थात् दीपावली चाड भन्दछन्।

          रङ्गीबिरङ्गी बत्तीहरुको दर्शन गर्नु र युआन स्याउ अर्थात् रसबरी खानु यस चाड मनाउने दुइवटा महत्वपूर्ण तरिका हुन्। त्यति बेला बत्तीहरु झुण्ड्याउनुको कारण के हो त? किम्बदन्ती अनुसार, इसा पूर्व एक सय असी वर्षअघि चीनको इतिहासमा सी हान नामक राज-वंशका सम्राट हान वनले पहिलो महिनाको पन्ध्रौं दिन सम्राटको पद-भार ग्रहण गरे। त्यस अवसरको स्मरणका लागि सम्राटले पहिलो महिनाको पन्ध्रौं दिनलाई दीपावली चाडका रुपमा मनाउने निर्णय गरे। त्यसैले हरेक वर्ष यसै दिन राति उनी दरबारबाट निस्केर सर्वसाधारण नर-नारीहरुसँगसँगै हर्ष-बढाइँ गर्नथाले र रमाउन थाले। यसै दिन घर-घर, परीवार-परीवार र गल्ली-गल्ली एवम् सडकका छेऊछाऊमा जताततै विविध किसिमका सुन्दर बत्तीहरु झुण्ड्याइएका देखिन्छन। इसा पूर्व एक सय चारमा युआन स्याउ चे चाडलाई औपचारिक रुपमा देशका महत्वपूर्ण राष्ट्रिय चाडहरुको पंक्तिमा राखियो। यस निर्णयबाट युआन स्याउ चे चाडको अर्थ र महत्व निकै बढेको देखियो। उक्त निर्णयमा भनिएअनुसार, सार्वजनिक स्थान र घर-घर, अझ विशेष गरी समृद्ध सडक-बजार र साँस्कृतिक केन्द्रहरुमा अवश्यनै ठूला ढाँचाका बत्तीको मेला र प्रदर्शनीको आयोजना गर्नुपर्थो। पुरुष र महिला,बुढा-बुढी र केटा-केटीहरुले रातभरि बत्ती हेर्ने,जूवा खेल्ने र नागको रुपजस्ता बत्ती खेलाउने गर्थे र रमाउँथे। मानिसहरुले त्यसपछि हरेक वर्ष यस्तै गरेर रमाइलो गर्नथाले र यसले परम्पराको रुप लियो। कागज-पत्रमा उल्लेख गरिएअनुसार, सन् सात सय तेह्रमा त्यस बेलाको थाङ्ग राज-वंशमा राजधानी छाङ्ग आन (अहिलेको सि आन) शहरमा पाँच हजारभन्दा बढी नाना किसिमका रङ्गीबिरङ्गी बत्तीहरुबाट सात मिटर अग्लो एउटा डाँडो बनाइयो।

          ती रङ्गीबिरङ्गी बत्तीहरुमध्ये धेरैजसो रङ्गीबिरङ्गी कागजबाट बनाइएका थिए। ती कागजबाट डाँडा-काँडा ,पानी, बास्तु, मानव जाति, फूल, जनावर र चरा-चुरुंगीहरुका आकारका बत्तीहरु बनाउन सकिन्थ्यो। तीमध्ये एक किसिमको प्रचलित बत्तीलाई चीनको सबैभन्दा राम्रो विशेषता रहेको बत्ती मानिन्थ्यो। उक्त प्रचलित बत्ती एक किसिमको खेलौनारुपी बत्ती थियो। हालसम्म प्राप्त जानकारी अनुसार, त्यसको इतिहास एक हजार वर्षभन्दा पनि पूरानो छ। यस किसिमको बत्तीभित्र पाते पांग्रो जडान गरिएको हुन्थ्यो। त्यसको प्रविधि अनुसार, मैनलाई बाल्ने बित्तिकै त्यसबाट निस्केको ग्यास माथितिर उडेपछि त्यसले त्यो पाते पांग्रालाई घुमाउँछ र, परिणामस्वरुप, पाते पांग्रामा जडान गरिएका कागजी घोडाहरु द्रुत गतिले हावाको गतिमा दौडन्छन। बत्तीको बाहिरबाट हेर्दा साँच्चिकै हजारौं घोडाहरु दगुरिरहे जस्तो लाग्छ।

          युआन स्याउ चे चाडका अवसरमा युआन स्याउ अर्थात् रसबरी खानु पनि एक किसिमको मुख्य चलन हो। लगभग सुङ्ग राज-वंशताका अर्थात् इसा पूर्व नौ सय साठीदेखि सन् बाह्र सय उन्नासीसम्मका लोक परम्पराअनुसार, यस चाडका बेला खानैपर्ने एक किसिमको अनौठो खाद्य पदार्थ चलन-चल्तिमा थियो। त्यो थियो: चामलको मुछेको लेसिलो पीठोभित्र ओखर, काजु , बदाम, तिल आदिका बियाँहरुको धूलोमा चिनी वा मह मिसाएर बनाइएका स-साना गोलाकार डल्लाहरुलाई उम्लेको तातो पानीमा पकाएर तयार पारिएको खाद्य पदार्थ। त्यो अति नै स्वादिलो हुन्छ। पछिगएर चीनको उत्तरी क्षेत्रमा त्यस खाद्य पदार्थलाई "युआन स्याउ" भन्नथालियो भने दक्षिणी चीनमा त्यसलाई "थाङ्ग युआन" र "थाङ्ग थुआन" भनिन्थ्यो।

          युआन स्याउको विकासका क्रममा हाल त्यसलाई तीसवटा जति किसिममा तयार गर्नेगरिएको छ। त्यसभित्र हालिने खाद्य-पदार्थहरुमा बयरको धूलो, दालको धूलो, सूर्यमुखी फुल आदिका बियाँसहितको धूलो, दूधसहित कोको, चकलेट आदि-आदि पनि समावेश छन्। फरक-फरक ठाउँका युआन स्याउको स्वाद फरक-फरक छ। जस्तै: चीनको हु नान प्रान्तको थाङ्ग युआन सेतो हुन्छ र मीठो पनि हुन्छ। पूर्वी चीनमा पर्ने च च्याङ्ग प्रान्तको थाङ्ग युआनभित्र हालिएको खाद्य-पदार्थ बढी र त्यसलाई बेरिएको पीठो पातलो हुन्छ। शाङ्ग हाइ शहरको परेवाको अण्डाजस्तो थाङ्ग युआन आकारमा अति सानो हुन्छ र पैचिङ्ग शहरको बयरको धूलो , तिलको बियाँ र दूधसहित कोको हालिएको युआन स्याउको पनि आफ्नै विशेषता छ।

          बत्तीहरुको झिलिमिली हेर्नु र युआन स्याउ खानु बाहेक युआन स्याउ चे चाडमा अनेकौं किसिमका साँस्कृतिक-मनोरञ्जनात्मक कार्यक्रमहरुको पनि आयोजना गर्ने चलन छ। जस्तै सिंह नाच,लौरी-खुट्टा नाच,लोक नाच आदि। तिनमा, अझ विशेष गरी सिंह-नाच चाडवाडका बेला चीन बाहेक विश्वमा चिनियाँ मूलका विदेशीहरुको बसोबास रहेका सबै ठाउँहरुमा अवश्यनै देखाउनु पर्छ। चीनको दक्षिणी र उत्तरी भेगको सिंह-नाच फरक-फरक छ। दक्षिणी भेगको सिंह-नाचको शैली र प्रक्रिया फरक छ, यसलाई धेरैजसो दुइजनाले नाचेर देखाउँछन् भने उत्तरी भेगको सिंह-नाचले बीरतापूर्ण विजयको गाथा गाउँदैआएको छ। यसको प्रदर्शन प्रायजसो दर्जनौं र कहिलेकाहीं चालीस-पचासजनासम्म व्यक्तिहरुले गर्दछन। यस नाच चिनियाँ लोक गीतको सुमधुर लयमा देखाउने चलन छ। यसका प्रदर्शनकर्ताहरु होस् वा दर्शकहरु सबै नै त्यसमा सक्रियता साथ सहभागी हुन्छन र पहिलो महिनाको पन्ध्रौं दिनमा मनाइने युआन स्याउ चे चाडलाई हार्दिक र रमाइलो बनाउने प्रयास गर्छन।