चालू वर्षको सेप्टेम्बर २९ तारिख दोस्रो ‘अन्तर्राष्ट्रिय अन्नबाली क्षति र फाल्ने समस्याको प्रचारप्रसार दिवस’ हो। विश्वव्यापी अन्नबालीको क्षति र खेर जाने समस्याबाट मूल्यवान श्रोतको खपत गरिनुका साथै ग्रीन हाउस ग्याँसको निष्काशन र जलवायु संकटको असरलाई पनि बढाइदिन्छ। यसै कारणले यो दिवस निर्धारण गरिएको हो।

हाल विश्वमा अति जलवायु परिवर्तन, कोरोना महामारी लगायतका कारणले विभिन्न मुलुकमा अन्नबालीको निर्यातमा निषेध गरिएको छ। त्यसैले विश्वमा अन्नबालीको सुरक्षामा ठूलो र गम्भीर चुनौती देखा परेको छ। संयुक्त राष्ट्र संघको ‘विश्व अन्नबाली संकट प्रतिवेदन २०२१’मा के प्रष्ट्याइएको छ भने गत वर्ष विश्वमा कम्तिमा १५.५ करोड जनसंख्याको सामु अन्नबाली सुरक्षाको समस्या देखापरेको छ जुन बितेका ५ वर्षमा सबभन्दा बढी हो।

यसका साथै अन्नबालीको क्षति र खेरजाने अवस्था विश्वव्यापी रूपमा जताततै पाइन्छ। संयुक्त राष्ट्र संघीय अन्न तथा कृषि संगठनको तथ्याङ्क बमोजिम, फसलदेखि खुद्रा बिक्रीसम्मको हरेक बिन्दुमा विश्वव्यापी अन्नबालीको क्षति दर १४ प्रतिशत पुगेको छ। यस बाहेक, खानपान र उपभोग क्षेत्रमा खाना बर्बाद हुने दर १७ प्रतिशत भएको पाइन्छ। प्रतिवर्ष अन्नबालीको क्षति र खेर जाने प्रवृत्तिबाट ल्याइएको प्रत्यक्ष क्षतिमा संलग्न रकम ४ खरब अमेरिकी डलर पुग्छ।  

अन्नबालीको सुरक्षा सम्पूर्ण मानवजातिको अस्तित्वसँग सम्बन्धित हुन्छ। चिनियाँहरूको परम्परागत विचारमा अन्नबालीमा महत्व दिँदै खेर फाल्नुहुँदैन। १.४ करोड जनसंख्या भएको जिम्मेवार ठूलो मुलुक चीनले अन्नबालीको बचत, क्षति न्यूनीकरण र खेरफाल्ने गतिविधि विरोधी क्षेत्रमा सक्रियताका साथ प्रयास गरिरहेको छ।

अन्नबालीको बचत र क्षतिको न्यूनीकरणबाट नै हरित विकास हुन्छ। बितेका वर्षहरूमा चीनले उच्च गुणस्तरीय अन्नबाली परियोजनालाई लागू गर्दै अन्नबाली सुरक्षा परियोजना कार्यान्वयनमा निरन्तरता दिइरहेको छ। साथै चीनमा अन्नबालीको भण्डारण प्रबन्धको निर्माणलाई बढाइएको छ र अन्नबालीको उत्पादनपछि सेवा केन्द्रको निर्माण गरिएरहेको छ। राष्ट्रिय तेह्रौं पञ्च वर्षिय योजनाको अवधिमा हरेक वर्ष अन्नबालीको उत्पादनपछिको चरणमा हुने क्षति जोगाइएकोले १.३ करोड टन बचाइएको छ। अन्नबाली शिखर सम्मेलनमा सहभागी संयुक्त राष्ट्र संघीय विशेष दूत कारिबाटाले चिनियाँ कामबारे चर्चा गर्दै यसरी भनेः ‘चीनले आफ्नो अन्नबाली भण्डारणको राम्रो व्यवस्थापन गरिरहेको छ जसबाट चिनियाँहरूको अन्नबाली आपूर्तिको प्रत्याभूति दिइएको छ साथै विश्वमा अन्नबालीको सुरक्षाको लागि योगदान गरिरहेको छ।’

अन्नबालीको बचत तथा क्षति न्यूनीकरण एउटा प्राणलीबद्ध योजना हो जसमा सम्पूर्ण समाजको संयुक्त सहभागिता भएको परिपूर्ण अवस्था प्रणालीबाट समर्थन दिइनुपर्छ। खेर फाल्ने प्रवृत्तिको प्रतिरोधमा चीनले देशभरि "सफा प्लेट" आन्दोलन फैलाएको छ जुन " रेस्टुरेन्टमा बढी खाना अडर नगर्ने, क्यान्टिनमा बढी खाना नलिने र भान्साघरमा बढी खाना नपकाउने" भन्ने प्रस्ताव गरिएको छ। साथै "बचत शिक्षा"लाई स्कूल शिक्षा प्रणालीमा पनि राखिएको छ। सन् २०२१को अप्रिल महिनामा ‘जनगणतन्त्र चीन खाद्यान्न खेर फाल्नुका विरोधी कानून’ लागू भएपछि खेर फाल्ने प्रवृत्ति विरोधी कानूनी प्रत्याभूति पनि दिइएको छ। ती कदमहरूमार्फत् चीनले कचौराको प्रत्याभूति पनि दिइरहेको छ।

यसका अतिरिक्त, विश्वमा सबभन्दा ठूलो विकासोन्मुख मुलुक चीनले विश्वव्यापी अन्नबाली तथा कृषि व्यवस्थापनमा सक्रियताका साथ भाग लिई विश्वका विभिन्न मुलुकसँग अन्नबाली बचत क्षेत्रमा सहकार्य गरिरहेको छ विशेष गरी विकासोन्मुख मुलुकको अन्नबाली सुरक्षा प्रत्याभूति क्षमता बढाउने क्षेत्रमा। जसबाट अन्तर्राष्ट्रिय समाजबाट मान्यता पाएको छ।

विश्वव्यापी अन्नबालीको गम्भीर सुरक्षा समस्या नै विश्वका विभिन्न मुलुकले हातमा हात मिलाएर समाधान गर्नुपर्ने समस्या हो। हामी अन्नबालीको बचत तथा क्षतिको न्यूनीकरणमा सहयोग गर्दै विश्वको कचौराको लागि प्रयास गरौं।