आज वसन्त चाडपछि तिहारजस्तै अर्को महत्वपूर्ण पर्व रसबरी चाड हो। यस दिनमा विभिन्न जातीय चिनियाँहरूले एक किसिमको विशेष खाद्य-पदार्थ युआन स्याउ खाने चलन छ। त्यसैले आजको कार्यक्रममा म युआन स्याउको रीतिरिवाजको बारेमा जानकारी दिन चाहन्छु।
दशैं नेपालीहरुका लागि सबैभन्दा ठूलो，भव्य र रमाइलो चाड भए झैं चिनियाँ पात्रो अनुसार वसन्त चाड चिनियाँहरुका लागि सबैभन्दा ठूलो，भव्य र रमाइलो चाड हो। दशैंपछिको तिहार जस्तै वसन्त चाडको अन्तिम भागलाई "युआन स्याउ चे”भनिन्छ। रङ्गीबिरङ्गी बत्तीहरुको दर्शन गर्नु र युआन स्याउ अर्थात् रसबरी खानु यस चाड मनाउने दुइवटा महत्वपूर्ण तरिका हुन् रङ्गीबिरङ्गी बत्तीहरुमध्ये धेरैजसो रङ्गीबिरङ्गी कागजबाट बनाइएका हुन्। ती कागजबाट डाँडा-काँडा, पानी, वास्तु, मानव जाति, फूल, जनावर र चरा-चुरुंगीहरुका आकारका बत्तीहरु बनाउन सकिन्छ।
त्यसबाहेक यस दिन चीनका सबै घरमा युआन स्याउ नामक खाद्य-पदार्थ, नेपालमा रसबरी जस्तै खाद्य-पदार्थ खाने चलन छ। तर चीनका उत्तरी र दक्षिणी भागमा यस्तै किसिमको खाद्य-पदार्थको नाम फरक छ। उत्तरी भेगका मानिसहरु त्यसलाई “युआन स्याउ”भन्छन् भने दक्षिणी भागका मानिसहरु यसलाई “थाङ्ग युआन”भन्दछन्। तर थाङ्ग युआन र युआन स्याउ बनाउने तरिका अलि फरक छ।
चीनको उत्तरी भागमा युआन स्याउ खाद्य-पदार्थ बनाउने तरिका यसप्रकार छ: तिल，बदाम，काजु，मुङ्ग आदिका गेडाको धूलोमा चिनी वा मह हालेर स-साना गोला डल्ला बनाइन्छ। अनि ती स-साना गोलाकार गेडाहरू पानीमा भिजाइएपछि एक मिटर ब्यास भएको ठूलो नाङ्लोमा भरिएको लेसिलो चामलको पीठोमा पटक-पटक घुमाइन्छ। ती गोलाकार गेडाहरूलाई लेसिलो चामलको पीठोमा त्यसरी पटक-पटक गुडाउँदा तिनीहरुमा पीठो टाँसिएर अन्तमा रसबरी जस्तै अण्डाभन्दा सानो गोलाकार बन्दछ। ती गोलाकार डल्लाहरुलाई युआन स्याउ भनिन्छ। केही वर्षदेखि यता मानिसहरु धेरै व्यस्त हुनथालेकाले उनीहरु अब यो खाद्य-पदार्थ बजारबाट किन्ने गर्दछन्। भनौं हरेक वर्षको युआन स्याउ चाड आउनुअघि सडक-सडकका छेउ-छाउ वा बजार-बजारमा व्यापारीहरु तत्स्थानमै नाना किसिमका युआन स्याउ बनाएर बेच्ने गर्दछन्।
चीनको दक्षिणी भेगका बासिन्दाहरु यो खाद्य-पदार्थ आफै बनाउन मन पराउँछन्। उनीहरुले तातो पानीमा पकाइएको लेसिलो चामलको पीठोलाई भाग-भाग पारी त्यसभित्र ओखर, काजु , बदाम, तिल， बयर आदिका टुक्रा，चिनी वा मह हालेपछि गोलाकार डल्ला बनाउने गर्दछन्।
जे होस，खाँदाखेरी ती सबैलाई उम्लिरहेको तातो पानीमा राखी पकाएर खाइन्छ। पकाइएका ती युआन स्याउ वा थाङ्ग युआन अति मीठा हुन्छन। लोक-जातिमा चलिआएको भनाइ अनुसार, “युआन स्याउ चे” चाडमा रसबरी जस्तै युआन स्याउ वा थाङ्ग युआन खानुको अर्थ चिनियाँ भाषामा भेला हुनु र युआन स्याउ यी दुइवटा शव्दको उच्चारण एउटै भएकाले घर-परिवारका सबै सदस्यहरु बारम्बार “भेला हुँदैआएका वा हुनसक्नेछन्”भन्ने अर्थ लाग्छ।
हान जातिबाहेक, मान, तिब्बत, तुङ स्याङ, नासी, ली आदि जातिहरूले पनि यस चाड मनाउने चलन छ। अल्पसंख्यक जातिको रितिरिवाज हान जातिसँग अलि फरक भए तापनि बत्ती वा आगोमार्फत् पूर्णिमाको चन्द्रमाको दर्शन गर्ने यस दिन मनाउने मुख्य संस्कृति हो।
