सन् १९५५ को अगस्ट १, चीन र नेपाल बीच दौत्य सम्बन्ध स्थापना भयो। यसै वर्षको अगस्ट १ नजिकँदै आइपरेको छ र चीन-नेपाल मैत्री सम्बन्ध ६७ औँ वार्षिकोत्सव पार गर्न लागिरहेको छ। चिनियाँ राष्ट्राध्यक्ष सी चिनफिङले सन् २०१९ मा नेपाल भ्रमण गर्नुअघि सार्वजनिक भएको ‘हिमाल पार गर्ने मित्रतालाई नयाँ उचाइमा’ शीर्षक लेखमा भन्नुभए जस्तै, बितेका ६७ वर्षमा चीन र नेपाल एक अर्काको सम्मान र विश्वास गर्ने असल मित्र रहिरहेका छन् र साझा लाभ र फाइदा उठाउने असल मित्र तथा साझेदार हुन्। एकअर्काबाट सिक्ने असल छिमेकीहरू हुन् र एकअर्कालाई मद्दत गर्ने घनिष्ट दाजुभाइ हुन्। 

चीन-नेपाल मित्रताको कुरा गर्दा, मानिसहरूले यसलाई युगौंयुगसम्म, लामो इतिहास बोकेको शब्दमार्फत् वर्णन गर्छन्। हाम्रा दुई देशका सरकारहरूले यस किसिमको असल छिमेकीपन मित्रतालाई “विकास र समृद्धि उन्मुख युगौं युगसम्म चल्ने रणनीतिक साझेदारी सम्बन्ध” भनेर परिभाषित गरेका छन् भने जनस्तरका क्षेत्रमा नेपाली र चिनियाँ साथीहरूले प्रायः एक अर्कालाई दाजुभाइ भनेर बोलाउने गर्छन्। किन दाजुभाइ भनिएको हो? किनभने हामी एक परिवारका हौं, अप्ठ्यारो पर्दा एक अर्कालाई सहयोग गर्छौं, आवश्यकता पर्दा एक अर्कालाई साथ दिन्छौं र विकासका लागि सँगसँगै अगाडि बढ्दै जान्छौँ।

वास्तवमा सरकारदेखि जनतासम्म चीन–नेपाल मैत्रीपूर्ण सहयोग सदैव नै आपसी सहमतिमा रहिरहेको छ।

राजनीतिक दृष्टिकोणबाट हेर्दा, नेपालले सधैं ‘एक चीन’ नीतिको दृढतापूर्वक समर्थन गर्दै आइरहेको छ भने नेपालले आफ्नै राष्ट्रिय परिस्थितिसँग अनुकूल विकास बाटोमा हिँड्न र स्वतन्त्र आन्तरिक तथा बैदेशिक नीतिलाई अवलम्बन गरेकोमा चीनले समर्थन गरिरहेको छ।

आर्थिक दृष्टिकोणबाट हेर्दा, दुई देश बीचको द्विपक्षीय व्यापार र लगानीको परिधि लगातार रूपमा विस्तारित भइरहेको छ। विशेष गरी बितेका वर्षहरूयता, "बेल्ट एण्ड रोड" अवधारणाको प्रस्तावमा, चीन र नेपालले बहु क्षेत्रमा वस्तुगत सहयोगको प्रवर्द्धन गर्न जारी राखिरहेका छन्। यसै वर्षको केही समयअघि, चिनियाँ परराष्ट्रमन्त्री वाङ यीले नेपालको भ्रमण गर्दा यसरी पुष्टि गर्नुभयोः ‘नेपालको जलश्रोत, भौगोलिक स्थिति र प्राकृतिक पर्यावरण यी तीनवटा श्रेष्ठताको भरमा, चीनका अवसरहरू नेपालसँग बाँडफाँड गर्दै नेपालको विकासलाई गतिशीलता दिलाउने चीन सहयोग गर्ने इच्छुक चीनसँग छ।"

कठिनाइमा चिनियाँ र नेपाली दाजुभाइले सधैं एकअर्कालाई सहयोग गरेका छन्। सन् २००८ मा चीनको वनछ्वानमा भयंकर भूकम्प गएपछि नेपालका विभिन्न पक्षले चन्दा दिएर उद्धार कार्यमा सहयोग गरेका थिए। सन् २०१५ मा नेपालमा गम्भीर भूकम्प गएको थियो। त्यसको केही समयपछि नै नेपाल केही देशको नाकाबन्दीको चङ्गुलमा परेको थियो। चीन उद्धार गर्न उद्धार टोली र सामग्री सहयोग प्रदान गर्ने पहिलो देश थियो। प्रकोपपछिको पुनर्निर्माणमा चीन सबैभन्दा बढी सहायता दिने देश पनि हो। भूकम्पपछिको पुननिर्माणमा चीनले नेपाललाई सहयोग गरिरहेको छ।

वुहान शहरले कोभिड-१९ महामारी विरुद्ध गर्ने कठिन समयमा, नेपालीहरूले सक्दो प्रयासमा १ लाख मास्क खोजेर सकेसम्म चाँडो चिनियाँ दूतावासलाई प्रदान गरेका थिए। नेपालाका विविध मैत्री संस्था र विद्यालयका विद्यार्थीहरूले पनि विभिन्न तरिकाद्वारा चिनियाँ जनतालाई प्रार्थना र प्रोत्साहन गरेका थिए। पश्चिमा मुलुकले चीनको महामारी विरोधी नीतिमाथि हिलो छ्याप्ने र आरोप लगाइरहेका बेला नेपालले दृढताका साथ न्यायपूर्ण अडान राखेर चीनलाई समर्थन गरेको थियो। नेपालमा महामारी फैलिएपछि चीनले विविध मञ्चद्वारा नेपाललाई २ करोड डोज खोप उपलब्ध गराएको थियो। चीन नेपालका लागि सबैभन्दा बढी खोप आपूर्तिकर्ता हो। यसका साथै चीनका विभिन्न क्षेत्र र गैरसरकारी संस्थाहरूले पनि सक्दो प्रयास नेपाललाई ठूलो मात्राका चिकित्सा तथा स्वास्थ्य सामग्री उपलब्ध गराएका थिए।

कठिन अवस्थामा सदिच्छापूर्ण भावना अझै स्पष्ट देखिन्छ। चीन र नेपालबीच आपसी सहयोग र साझा विकाससम्बन्धी कथा अनगिन्ती छन्। यस्तो चीन-नेपाल सम्बन्ध विश्वमा ठूला र साना छिमेकी राष्ट्रबीचको सहअस्तित्वको नमुना मानिएको छ।

"एक अर्कालाई समान व्यवहार गर्ने, सद्भाव सहअस्तित्व हुने, पुस्ता- पुस्तौं मित्रता र चौतर्फी सहयोग हुने" चिनियाँ राष्ट्राध्यक्ष सी चिनफिङले द्विपक्षीय सम्बन्धको विकासका लागि तोकेको सिद्धान्त हो। यस सिद्धान्तको मार्गदर्शनमा दुई देशको मित्रता भविष्यमा नयाँ उचाइमा पुग्ने, अझ स्थायी र स्थिर हुने विश्वास लिइएको छ।