अल्पसंख्यक जाति# बहुमूल्य कालो घाँटी क्रेनको सुरक्षा सम्बन्धी कथा
2022-10-04 16:32:23cri
Share with:

 

छिङहाइ-तिब्बत पठारभूमिबाट युननान-क्वीचौ पठारभूमिसम्म हजारौं केमीमा ‘कालो घाँटीवाला क्रेन’का पङ्क्तिहरू बादलमा उडिरहेका देखिन्छन्। यो दृश्य प्रत्येक साल यसैगरी दोहोरिन्छ। पछिल्लो अवलोकनको डाटाअनुसार, चीनमा कालो घाँटी भएका क्रेनको संख्या दश वर्षअघिको करीब दश हजारबाट हालको १७ हजारसम्म बढेको छ। यस्ता क्रेनको संख्यामा वृद्धि हुनुका साथै आवास क्षेत्र पनि विस्तार भएको छ। जसले पठारभूमिमा पर्यावरणको सुधार र मानव तथा प्रकृतिको सहअस्तित्वको विचार-धारणा देखाएको छ।

चीनमा कुल ९ प्रकारका क्रेन पाइन्छन्। त्यसमध्ये कालो घाँटी भएका क्रेन जीवनभरि पठारभूमिमा बस्ने एउटा मात्रै क्रेन हो। छिङहाइ-तिब्बत पठारभूमि नै यिनीहरूको मुख्य बसोबास क्षेत्र हो। र उनीहरू युननान-क्वीचौ पठारभूमिमा हिउँद ऋतु बिताउँछन्। कालो घाँटीवाला क्रेनको रंग सेतो तथा कालो र संख्या निकै कम भएका हुनाले यिनीहरूलाई “पंक्षी पान्डा” पनि मानिएको छ।

 

पठारभूमिको वातावरण गम्भीर हुनुका साथै पहिला केही क्षेत्रमा धेरै खेती र पशुपालन गरेका हुनाले २०औं शताब्दीको अन्त्यमा कालो घाँटीवाला क्रेनको संख्या ६ हजारसम्म घटेको थियो।

 

सछ्वान प्रान्तीय आपा तिब्बत तथा छ्याङ जातीय प्रिफेक्चरको  सिमसारमा हरेक मे महिनामा यस्ता क्रेनहरू पुगेर त्यहाँ बस्ने र बच्चा जन्माउने गर्छन्। स्थानीय सिमसार व्यवस्थापन व्यूरोको जानकारीअनुसार, गत शताब्दीको ९० को दशकमा रुओकायमा बस्ने कालो घाँटी क्रेनको संख्या बराबर ४०० माथि थियो। हाल १ हजारसम्म बढेको छ।

 

यो बाहेक धेरै क्षेत्रमा यी क्रेनको संख्या पनि वृद्धि भएको छ। साथै यिनीहरूको क्षेत्र पनि स्पष्ट रूपमा व्यापक भएको छ।

 

चिनियाँ विज्ञान प्रतिष्ठान अन्तर्गत उत्तर-पश्चिमी पठारभूमिको जीवविज्ञान अनुसन्धान व्यूरो, पैचिङ वनस्पति विश्वविद्यालय आदि वैज्ञानिक अनुसन्धान मण्डलबाट छुट्टा-छुट्टै रूपमा गरिएको अनुसन्धानको पछिल्लो नतिजाअनुसार, हाल चीनमा कालो घाँटीवाला क्रेनको संख्या लगभग १७ हजार पुगेको छ। १० वर्षअघिको तुलनामा ७००० वटाले बढेको छ। वृद्धि गति स्पष्ट छ।

 

त्यसैले विश्व प्रकृतिको सुरक्षा गठबन्धनले सन् २०२० लोपोन्मुख जीवजन्तु र बनस्पतिको नामावलीमा कालो घाँटीवाला क्रेनलाई संकटापन्न पंक्षीको सूचीबाट हटाएको छ।

 

यो चीनले वातावरणको सुरक्षा र व्यवस्थापन गर्ने कार्यसित अविभाज्य छ। मानव र पंक्षी सहअस्तित्व भएर दीर्घकालीन विकास हुनसक्छ। यो कालो घाँटीवाला क्रेनको सुरक्षा साझा चासो हो। माछा मार्न निषेध, फोहोर पानीको व्यस्थापन, पशुपालन स्थगन लगायतका कदममार्फत् कालो घाँटीवाला क्रेनका बसोबास क्षेत्रमा ताल र सिमसारको क्षेत्रफल धेरै बढेको छ। हरेक शरद ऋतु सिमसारनजिकै खेतीमा रोपेका आलु, मकैलगायत खाद्यन्न भित्र्याउँदै स्थानीय किसानहरूले शरद र हिउँद बिताउने यी क्रेनका लागि केही खाद्यान्न खेतमा राखेका छन्।

 

कालो घाँटीवाला क्रेन बढ्नुको अर्थ वातावरण राम्रो हुनुको संकेत हो। पर्यावरणीय  सुधार भए मात्रै मान्छे र क्रेनले सँगसँगै राम्ररी जीवन बिताउन सक्नेछन्। स्थानीय बासिन्दाले पनि यसरी भनेका छन्।