श्रद्धा, भक्ति र सहिष्णुताको सङ्गम मानिने चार दिवसीय छठ पर्व शुक्रबारदेखि विधिवत् रुपमा शुरु भएको छ। सम्पूर्ण मनोरथ पूरा हुने तथा आरोग्य प्राप्त हुने कामना गर्दै छठ व्रतका व्रतालुहरुले शुक्रबार नहाखायबाट महानपर्व छठको शुरुवात गरेका हुन्।

पहिलो दिन अर्थात् चतुर्थीका दिनलाई ‘अरबा–अरबाइन’ वा नहान खाय पनि भन्ने गरिन्छ । शुक्रबार छठि व्रत गर्ने व्रतालुहरुले नजिकैको खोला, नाला, नदी, पोखरी र तलाउलगायतका जलाशयमा गई नुहाइधुवाई गरेर शुद्ध भई चोखो खाना खाएका छन्।

छठ व्रत गर्ने व्रतालुहरुले शुक्रबारदेखि भोजनमा माछामासु, लसुन, प्याज र कोदो जस्तो वस्तु वरर्जित गरेर व्रत बस्न शुरु गर्नुभएको छ । व्रतालुले नहायखायलाई आँखा पनि भन्ने गर्दछन्।

यसैगरि पञ्चमी तिथि शनिबार छठ व्रत गर्ने व्रतालुहरुले खरना गर्ने गोरखापत्र अनलाइनले जनाएको छ। पर्वको दोस्रो दिनलाई संरक्षण अर्थात पापको क्षय पनि भन्ने गरिन्छ। खरना छठ पर्वको अघिल्लो दिन भएकाले यो दिन व्रतालुहरु दिनभरि निर्जला व्रत बस्छन र साँझ पख नुहाएर चोखो भई आफ्नो कुल देवता स्थापना गरेको पूजा कोठामा नयाँ चुलो स्थापना गरी प्रसाद बनाउने गर्दछन्।

प्रसादका रुपमा विशेष गरी पाकेको केरा र खीरलाई लिने गरिन्छ । त्यसपछि गाईको गोबरले लिपपोत गरी अरबा चामलको पिठोबाट तयार पारिएको झोलले भूमि सुशोभित गरेर व्रतीले राति चन्द्रोदयपछि चन्द्रमालाई पायस (खीर) चढाई सोही प्रसाद ग्रहण गर्नुहुन्छ। यस दिनपछि व्रतीले पूर्ण व्रत लिनुपर्दछ।

मैथिली संस्कृतिमा मनाइने हरेक चाडपर्वमध्ये कार्तिक शुक्ल षष्ठीमा मनाईने छठ पर्वको आफ्नै विशेषता र महत्वका कारण यस पर्वलाई महापर्व भनेर पनि चिनिने गरिन्छ। यस पर्वलाई हिन्दुहरुको चाँड भनिए पनि हरेक धर्मावलम्बी जातजातिहरुको उतिकै सहभागिता देखिन्छ ।

अस्ताउँदो सूर्यलाई छठी मैयाँ तथा उदाउँदो सूर्यलाई दिनकर भनी यो पर्वमा पूजा गर्ने गरिन्छ । यो व्रत सप्तमीयुक्त षष्ठीमा गर्नुपर्ने विधान छ ।

यो पर्वको सन्दर्भमा पुराणमा “आरोग्य भाष्करं दिच्छेत्” श्लोकले पुष्टि गरेको पाइन्छ। त्यसैगरी पद्मपुराणले तपस्या, व्रतबाट पाइने फलभन्दा कयौं गुणा अधिक फल यो व्रत गर्दा प्राप्त हुने जनविश्वास रहि आएको छ । 

मनोवाञ्छित फलको साथ साथै यश कीर्ति पाउने पर्वको रुपमा यसलाई लिने गरिन्छ। अहिंसाको भावना, जातजातिमाथि छुवाछूत  र काटमारबाट टाढा रहेको यो पर्वले आत्मीय शान्ति, भ्रातृत्व प्रेम र सबैमा समान व्यवहार भाव दर्शाउने गरेको पाइन्छ।

यो पर्वमा उपयोग गरिने छिटा, ढकिया, चङेरा, कोशिया,  कुरवार , हाथि घोडा, माला लगायतका सामग्रीहरु कुम्हार, डोम, माली लगायतका जातजातिबाट लिने गरिएकोे कारण यो पर्व छुवाछूतभन्दा पनि पर रहेको भन्न सकिन्छ।

विशेष गरेर तराईवासीले कार्तिक शुक्लपक्षमा मनाउने यो पर्व चार दिवसीय हुन्छ । कात्तिक महिनाको चौथीदेखि व्रतालु भई यो पर्व मनाउन सुरु गरिन्छ र सप्तमीको बिहान यो पर्वको समापन गरिन्छ।