हिजो, जनवरी १० तारिख, विशेषगरी उतरी भागमा बस्ने चिनियाँहरूका लागि विशेष दिन थियो। चिनियाँ पात्रो अनुसार, बाह्रौँ महिनाको आठौँ दिनलाई "लाबा चे" चाड भनिन्छ। परम्परागत रीतिरिवाजमा त्यस दिनपछि वसन्त चाडको तयारी कार्य सुरू गरिने चलन छ। चीनमा यो "लाबा चे" चाड कसरी मनाइन्छ? चीनका अल्पसंख्यक जातिहरूले पनि यो चाड मनाउँछन् कि?
आजको कार्यक्रममा यस विषय बारे जानकारी दिने छु।
धुन
"लाबा चे" चाडमा हान र मान जातीय चिनियाँहरुले वर्षभरि उब्जाइएको चामल，दाल，मकै आदिको खोले बनाएर दाजु-भाइ，दिदी-बहिनी，इष्ट-मित्र र छर-छिमेकीहरुलाई खुवाउने चलन छ। मानिसहरुले त्यस खोलेलाई "लाबा चे" नामाकरण गरिदिएका थिए।
लाबा चे खोलेका विविध किसिमहरू छन्। परम्पराअनुसार, लाबा चे खोले बनाउन कम्तिमा आठवटा मुख्य सामग्रीहरु चाहिन्छन्। यसका लागि आवश्यक मुख्य सामग्रीहरुमा दलहनमा रातो दाल，मुङ，बोडी，सिमी，मटर，केराउ आदि छन् भने अनाजहरुमा कोदो, लेसिलो चामल, गहुँ, जौ, मकै，जुनेलो आदि छन्।
पानी हालिएको माटाको भाँडामा सामग्रीहरु मिलाएर राखी विस्तारैविस्तारै खोले पकाउनुपर्छ। पकाइसकिएको खोलेमा चिनी，मिस्री，मह आदि गुलियो पदार्थ हालेपछि त्यो खोले झन् मीठो र स्वादिलो हुन्छ।
लाबा चे चाड मनाउने रीतिरिवाज बौद्ध धर्मसित सम्बन्धित रहेको छ। उक्त बाह्रौँ महिनाको आठौँ दिन शाक्यमुनि बुद्धले बुद्धत्व प्राप्त गरेको दिन भएको विश्वास गरिन्छ।
यस सम्बन्धी कथाको सार यस्तो छ - शाक्यमुनिले बुद्धत्व प्राप्त गर्नुअघि धेरै वर्षसम्म भोकै योगाभ्यास गरे तापनि कुनै फल पाउन सकेका थिएनन्। भोकका कारण उनी एकदमै दुब्लाउँदै गएका थिए। त्यस बेला उनले नदी किनारमा गाई-गोरु चराइरहेकी एउटी केटीलाई भेट्छन्। ती केटीले घरबाट ल्याएको तीन-चार किसिमका चामल तथा अन्नको खोले उनलाई दिन्छिन्। खानेकुरा खाएपछि उनको स्वास्थ्य राम्रो हुन्छ। अनि उनी पिपलको बोटमुनि बसेर ध्यानमग्न हुन्छन्। अन्त्यमा बाह्रौँ महिनाको आठौँ दिन उनले बुद्धत्व प्राप्त गरेको विश्वास गरिन्छ।
यस घटनाको सम्झना स्वरुप बौद्ध धर्मका अनुयायी र समर्थकहरु चामल र केही सुकेका फलफूल वा तिनका बियाँ मिसाएर खोले पकाउँथे र बुद्धलाई अर्पण गर्दथे। त्यसपछि मानिसहरुले त्यस खोलेलाई "लाबा चे" को नाउँ दिएका हुन्। हाल पनि हरेक परिवारमा गुम्बा वा मन्दिरहरु लाबा चे खोले पकाएर धर्मावलम्बीलाई वितरण गर्ने चलन छ।
त्यसका साथै भिनेगरमा लसुन हालेर लसुन-भिनेगर बनाउने चलन पनि छ। यस्तो लाबालाई भिनेगर लाबा छु भनिन्छ।
धुन
च्वाङ जाति चीनमा कम जनसंख्या भएको अल्पसंख्यक जाति हो। च्वाङ जातिय मानिसहरू मुख्यतः क्वाङसी च्वाङ जातिय स्वयत्त प्रदेशमा बस्दछन्। त्यसबाहेक युननान, क्वाङ तुङ, क्वी चौ आदि प्रान्त, शहर र स्वायत्त प्रदेशमा पनि च्वाङ जातीयहरूको बसोबास क्षेत्रहरू हुन्। च्वाङ जाति भियत्नामका केही जातिसँग घनिष्ट सम्बन्ध रहेको देखिन्छ।
लाबा चेको दिनमा च्वाङ जातीयहरूमा पनि खोले खाने, लसुन-भिनेगर बनाउने चलन छ। त्यसबाहेक उनीहरूको लाबा तोफू र चाउचाउ बनाउने रीतिरिवाज पनि छ। त्यस दिनमा उनीहरूको वरफ खाने विशेष चलन पनि छ। उनीहरूका लागि लाबा चाड पुर्खाको पूजाआजा गर्ने दिवस पनि हो।
वसन्त चाड नजिकिँदै गर्दा झन् झन् बढी रमाइला चिनियाँ विशेष चाडहरू पनि आएका छन्। आउने कार्यक्रममा म निरन्तर रूपमा थप जानकारी दिनेछु।
