नेपाली पर्यटन क्षेत्रमा सुधारको गति
2023-03-20 16:39:06cri
Share with:

सन् २०२३ को पहिलो महिना अर्थात् जनवरीमा नेपाल भ्रमण गर्ने विदेशी पर्यटकको संख्या ५५ हजार ७४ रहेको छ। यो तथ्यांक गत वर्ष सन् २०२२ को सोही महिनाको तथ्यांकभन्दा लगभग तीन गुणाले बढी हो। स्मरण रहोस्, सन् २०२२ को पहिलो महिना अर्थात् जनवरीमा १६ हजार ४ सय ३६ विदेशी पर्यटक नेपाल भ्रमणमा आएको तथ्यांक रहेको कारोबार अनलाइनले लेखेको छ।

त्यसो त हाम्रो देशमा सन् २०२२ मा पनि अनपेक्षित ढंगले नेपाल भ्रमण गर्न आएका विदेशी पर्यटकको संख्या बढेको थियो। किनभने नेपालको पर्यटनबारे समग्रमा हामीले औपचारिक रूपमा बाहिर–बाहिर जे भनिए पनि, जस्तो ढंगले प्रचार गरिएको भए पनि सन् २०२२ मा ४ देखि साढे ४ लाखसम्म विदेशी पर्यटक नेपाल भ्रमणमा आउलान् कि भन्ने अनुमान गरिएको थियो। त्यसो त नेपाल पर्यटन बोर्डले चाहिँ गत वर्ष अर्थात् सन् २०२२ मा ६ लाख विदेशी पर्यटक आगमन हुने अनुमान गरेको थियो।

जे होस्, सन् २०२२ मा हामीले अनुमान गरेभन्दा धेरै राम्रो संख्यामा अर्थात् ६ लाख १४ हजार १ सय २८ विदेशी पर्यटकले नेपाल भ्रमण गरेका थिए, जुन संख्या नेपाली पर्यटन व्यवसायीहरूले अपेक्षा नै गरेका थिएनन्। अब हामीले सन् २०२३ मा नेपाल भ्रमण गर्न आउने विदेशी पर्यटकको संख्या कसरी धेरैभन्दा धेरै परिणाममा बढाउने भन्ने विषयका साथै नेपाल भ्रमणमा आउने विदेशी पर्यटकको नेपाल बसाइ अवधि र नेपाल बसाइका क्रममा विदेशी पर्यटकले प्रतिव्यक्ति प्रतिदिन गर्ने दैनिक खर्चको सीमालाई पनि कसरी बढोत्तरी गर्ने भन्ने सम्बन्धमा पनि अहिल्यैदेखि विचार–मन्थन सुरु गर्नुपर्ने देखिन्छ।

सो भन्दै गर्दा यो वर्षको जनवरीमा जस्तै बाँकी ११ महिनामा पनि नेपाल भ्रमण गर्ने विदेशी पर्यटकको संख्या बढेर गएमा कम्तीमा पनि सन् २०२३ मा पर्यटक संख्या तीन गुणाले बढ्ने देखिन्छ। अर्थात् नेपाल भ्रमण गर्ने विदेशी पर्यटक सन् २०२२ को जस्तै असाध्यै ठूलो संख्यामा बढेमा सन् २०२३ मा १९ लाखभन्दा बढी विदेशी पर्यटकले नेपाल भ्रमण गर्ने सम्भावना देखिन्छ। तर, सन् २०२३ मै त्यस्तो सम्भावना भने देखिँदैन। त्यसैले के भन्न सकिन्छ भने सन् २०२३ मा बढीमा नौ–साढे नौदेखि दस–साढे दस लाखसम्म विदेशी विदेशी पर्यटकले नेपाल भ्रमण गर्लान् कि ?

हामीले नेपाल भ्रमणमा आउने विदेशी पर्यटकको संख्या बढाउनुका साथै गुणस्तरलाई पनि ध्यान दिँदै जानुपर्ने देखिन्छ। आज नेपालले मात्रै नभएर आफ्नो देशमा भ्रमण गर्न आउने विदेशी पर्यटक पैसा खर्च गर्न सक्ने हुन् भनेर विश्वभरिका देशहरूले सक्दो प्रयास गर्ने गरेको देखिन्छ। जस्तै— सार्क राष्ट्रको छिमेकी देश भुटान, नेपालको उत्तरी छिमेकी देश चीन, फ्रान्स, जर्मनी, इटली, माल्दिभ्स, नर्बे, अस्ट्रिया, नेदरल्यान्ड, सिंगापुर, मकाउ, हङकङ, भियतनाम, युगान्डा, कम्बोडिया, इन्डोनेसिया, फिलिपिन्स, टर्की आदि देशलाई उदाहरणका रूपमा लिन सकिन्छ।

अझ उत्तरी छिमेकी देश चीन र भुटानले त आफ्नो देशमा भ्रमण गर्न आउने विदेशी पर्यटकहरूका लागि तिमीहरूले हाम्रो देशमा भ्रमण गर्ने क्रममा दैनिक यति अमेरिकी डलर खर्च गर्नैपर्छ भनी सीमा नै तोकिदिएका छन् भने बाँकी देशले पनि आ–आफ्नो देशमा भ्रमण गर्न आउने विदेशी पर्यटकका लागि प्रतिदिन यति अमेरिकी डलर खर्च गर्नैपर्छ भनी सीमा नतोके तापनि सकेसम्म धेरै खर्च गर्न सक्ने पर्यटक भित्र्याउन ध्यान दिएको देखिन्छ। हुन पनि हालसम्म हाम्रो देश नेपालचाहिँ पर्यटन क्षेत्रको भाषामा ‘ब्याक–प्याकर’ अथवा ‘वेस्ट टुरिस्ट’ (वातावरण, स्थानीय संस्कार, संस्कृति, रहनसहन, वेशभूषा आदि नष्ट गर्ने) पनि भनिने कम खर्च गर्ने र हल्लाखल्ला धेरै गर्ने ‘लो क्वालिटी’का विदेशी पर्यटकको ‘हब’ नै भएको देखिन्छ।

त्यस्ता विदेशी पर्यटकले होटलमा बसेको र आफूले खाएको जस्तै— रेस्टुरेन्ट, बार, पब, क्लब, होटल, लज, होमस्टे, गेस्ट हाउस आदिमा खाएको, बसेको खर्चमा समेत छुट माग्ने गरेको देखिन्छ। अब त्यस्ता विदेशी पर्यटकको संख्या नेपालमा वार्षिक रूपमा २५ लाख, ३० लाख, ३५ लाख मात्र होइन, ४५ लाख, ५० लाख, ५५ लाख, ६० लाख नै पुगे तापनि नेपाली पर्यटन क्षेत्रले आर्थिक रूपमा अपेक्षित फाइदा लिन सक्दैन भन्ने पक्का छ।

त्यसमाथि नेपालमा हवाई उडान गर्ने प्रायः सबै हवाई सेवा कम्पनीहरू विदेशी एयरलाइन्सहरू नै रहेका छन्। भएका केही नेपाली एयरलाइन्सहरू पनि जस्तो— नेपाल वायुसेवा निगम, हिमालय एयर, बुद्ध एयर, सिम्रिक एयरलाइन्स, यति एयरलाइन्स, सौर्य एयरलाइन्सलगायतका एयरलाइन्सहरूले पनि हाल हङकङ, चीन, साउदी अरब, मलेसिया आदि देशका सीमित सहरमा मात्रै उडान गरिरहेका छन्।

त्यस कारणले गर्दा हालसम्म नेपाल आउने जति पनि विदेशी पर्यटक छन्, उनीहरूमध्ये धेरैजसोले अधिकांश विदेशी कम्पनीका एयरलाइन्समै यात्रा गर्ने गरेका छन्, जसको सीधा असर उनीहरूले यात्रा गर्ने क्रममा तिरेको टिकटको पैसा पनि विदेशमै गइरहेको छ। यसरी हेर्दा जति विदेशी पर्यटक नेपाल भ्रमण गर्न आइरहेका छन्, उनीहरूले टिकटबापत तिर्ने गरेको रकम पनि विदेशी एयरलाइन्सहरूलाई नै कमाउन नदिन स्वदेशी एयरलाइन्सहरूलाई विभिन्न देशमा उडान गर्न दिन नेपाल सरकारले ती देशका सरकार प्रमुखहरूसँग पहल गर्नुपर्ने देखिन्छ।

त्यसैले हामीले अब नेपाली एयरलाइन्सहरूलाई जति सक्दो धेरै देशमा हवाई उडान गर्न प्रोत्साहित गर्नुपर्छ। कतिपय देशमा अभैm पनि नयाँ–नयाँ (चिकित्सकीय भाषामा भेरियन्ट भनिन्छ) रूपमा फैलिरहेको भन्ने समाचारहरू कताकति आइरहेको पनि छ। तर, हाल फैलिरहेको कोरोनाको नयाँ–नयाँ रूप अर्थात् ‘भेरियन्ट’ त्यति असरदार रहेको देखिँदैन। अबका नयाँ ‘भेरियन्ट’ सम्भवतः त्यति असरदार रहने छैनन्, जति सुरुमा फैलिएको कोरोना भाइरसको असर थियो।

यसरी हेर्दा सन् २०१९ को डिसेम्बर अन्तिम ताका चीनको दक्षिण–पूर्वी प्रान्त हुपेईको राजधानी सहर वुहानबाट फैलिएको नोभेल कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) को महामारीका कारण सन् २०२० र सन् २०२१ को दुई वर्षमा विश्व पर्यटन क्षेत्रमा जसरी डाउन–फल भयो, अब सन् २०२३ देखि विश्व पर्यटन क्षेत्रमा ‘अप–राइज’ सुरु भएको छ।