हिमाल पठारभूमिमा पशुपालकको जीवनसँग घनिष्ट सम्बन्धित एउटा सम्पत्ति छ। यो चौँरीको गोबर हो। स्थानीय पशुपालकले चौँरीको गोबरबाट चिया र मासु पकाउँछन्। त्यसैले चौँरीको गोबरलाई “हिमाल क्षेत्रको पवित्र आगो” र “पठारभूमिको ज्योति” मानिएको छ। आजको कार्यक्रममा हामी चौँरीको गोबरबारे कुराकानी गर्छौँ।

व्यापक ठूलो घाँसेमैदानमा मानव बसोबास क्षेत्रको यताउता चौँरीको सुख्खा गोबर अर्थात् गुइँठो देख्नसकिन्छ। गुइँठा पर्खाल वा थुप्रोको रूपमा राखिएको छ। पशुपालकले पशु चराउनुका साथै चौँरीको गोबर संकलन गरेर सुकाउने गर्दछन्। त्यसैले पशु चर्नपछि घर फर्किने बेला उनीहरूले सधैँ पिठ्यूँमा गोबर बोकेका हुन्छन्।   

त्यसैले पशुपालकको बसोबास क्षेत्रमा मान्छेहरू गोबरबाट लगाइएको आगो वरिपरि नाचगान गर्ने दृश्य देख्नसकिन्छ। चौँरीको गोबरबाट लगाइएको आगो ठूलो हुनुका साथै नाचगानमा अझै खुशी देखिन्छ। पशुपालकहरूले आगोनजिकै बसेर लोकप्रिय “कसार” तथा “आकुतुनपा” को कथा सुन्दछन्। कसार एक प्राचीन तिब्बती बहादुर हुन्। र आकुतुनपा एक बुद्धिमान तथा साहसी युवक हुन्। कथामा उनी सधैँ धनी र आधिकारिक मान्छेसँग भिडन्त गर्छन्।

चौँरी र चौँरीको गोबरबारे पनि धेरै प्राचीन तथा सुन्दर कथा फैलिएका छन्। कथामा चौँरी पठारभूमिमा सबैभन्दा प्राचीन जनावर हो। चौँरी र चौँरीको गोबर भएर नै हाल मानवजातिको पशुपालन जीवन छ। सुरूमा मानवजातिको पूर्वजले शिकारबाट जीवन बिताएका थिए। पठारभूमिमा प्रवेश गरेका अरू मान्छेहरू आगोको स्रोत पत्ता नलगाएका हुनाले त्यहाँ बस्न नसक्ने बताइएको थियो। तिब्बतीहरूको पूर्वज मात्र चौँरीको गोबर पत्ता लगाएर पठारभूमिमा बसेर शिकारबाट पशुपालन जीवन सुरू गरेका हुन्।

घाँस खाने चौँरी र पठारभूमिको चिसो मौसमका कारण गुइँठा बाल्दा दुर्गन्ध फैलिँदैन। त्यसैले चौँरीको गोबर पठारभूमिको सम्पत्ति मानिएको छ। तिब्बतको शान्तिपूर्ण मुक्तिका बेला चिनियाँ जन मुक्ति सेनाले तिब्बतमा प्रवेश गरेको र पार्टी तथा सरकारका संस्थाहरू विभिन्न ठाउँमा स्थापना गरेका थिए। त्यसबेला सर्वसाधारणहरू चौँरीहरू लिएर गुइँठा सैन्य घरमा पठाइएको दृश्य देख्नसकिन्थ्यो। तर हिउँको प्रकोप भएमा सैनिकहरूले सर्वसाधारणको घरमा गुइँठा पठाउँदथे। विशेष गरी एक्लो र वृद्ध-वृद्धाको घरमा सबैभन्दा आवश्यक खाना होइन चौंरीको गुइँठा हो। किनकि गुइँठा नभएमा उनीहरू चिया र खाना पकाउनसक्दैनन् र न्यानो पाउन सक्दैनथे।  त्यसैले गत शताब्दीको ५०/६० दशकमा चौँरीको गुइँठा चिनियाँ जन मुक्ति सेना र तिब्बती सर्वसाधारणको मित्रता र एकतालाई बलियो बनाउने माध्यम बनेको थियो।