नेपालकै पुरानो सप्तरीस्थित चन्द्र नहरको पुनः निर्माण हुने भएको छ। मर्मत अभावले  जीर्ण बनेको नहरलाई जापान सरकारले दुई अर्ब लगानी गरेर पुनःनिर्माण गर्ने भएको हो। चन्द्र नहर सिँचाइ प्रणाली जल उपभोक्ता संस्थाका अध्यक्ष  बद्रीनारायण महत्मान यादवका अनुसार जापान सरकार निर्माण ठेक्का लिएको गोरखापत्र अनलाइनले लेखेको छ। 

सो नहरको हेडदेखि टेलसम्मको ३२ वटा नयाँ पुल र साइफनको नयाँ निर्माण गर्ने नेपाल सरकार र जापान सरकारको जाइका निर्माण कम्पनीबिच सम्झौता भएको अध्यक्ष यादवले जानकारी दिनुभयो।  चन्द्रनहरको वरिपरि बस्ने मानिसहरुले नै अतिक्रमण गरेपछि चन्द्रनहर प्रतिदिन जीर्ण बन्दै गएको हो। नहरको डिलमा मानिसहरु घर बनाउनेदेखि विभिन्न घरेलु सामान राखेर अतिक्रमण गर्ने गरेका छन्। साथै नहरमा थोरै पानी आउने समयमा पनि सिँचाइको लागि विभिन्न ठाउँमा भत्काउँदा  नहर जीर्ण र अतिक्रमित भएको अध्यक्ष यादव बताउनुहुन्छ ।

तत्कालीन राणा प्रधानमन्त्री चन्द्रशमशेरले विसं १९८० मा निर्माण गरेको नहरले जिल्लाको कुल ११ हजार हेक्टर जग्गामा सिँचाइ गर्ने क्षमता छ। नहरको मर्मत सम्भार नहुँदा एक दशकदेखि कुल क्षेत्रमध्ये आधा भागमा मात्र सिँचाइ हुने गरेको पाइएको छ। वर्षायाममा आउने बाढीबाट विभिन्न ठाउँमा बर्सेनि नहर भत्किने गरेकोमा त्यसको पनि मर्मत हुने गरेको छैन।

नहर मर्मत हुन नसक्दा सिँचाइ सुबिधाबाट यहाँका किसान वञ्चित भएका छन्। विसं २०७३ मा आएको भिषण बाढीले जिल्लाको सुब्बाटोल, वुधेवा, महुली, गङ्गाजली, मैनाकडेरी, बढहरालगायत एक दर्जन स्थानमा नहर भत्किएको थियो। नहर मर्मतका लागि अहिलेसम्म रु. नौ करोड खर्च गरिएको कोशी पम्प चन्द्र नहर डिभिजन कार्यालय सप्तरीले जनाएको छ।

मङ्सिर र पुसमा लगाइएको गहुँ बालीलाई पानी चाहिएको बैलामा चन्द्रनहर वरपरका किसानहरुलाई नै समस्या परेको स्थानीय किसान महेन्द्रप्रसाद यादवको गुनासो छ।

अहिले विभिन्न ठाउमा नहर जीर्ण छ, जसका कारण सिँचाइमा कठिनाइ भइरहेको देखिन्छ। यो नहर विसं १९८५ मा निर्माण शुरू भई १९८९ मा तयार भएको इतिहास पाइन्छ। नेपालका पहिलो सिभिल इञ्जिनियर डिल्लीजंग थापाले श्री ३ चन्द्रशमशेरको पालामा सप्तरीको सप्तकोशी नगरपालिकास्थित फत्तेपुरमा देशको पहिलो सिँचाइ परियोजना चन्द्रनहर निर्माण थालेको पाइन्छ।

प्रतिसेकेण्ड चौध घनमिटर पानी प्रवाह गर्ने क्षमताको करिब ३१ किलोमिटर लामो सो नहरबाट १० हजार ५०० हेक्टर जमिनमा सिँचाइको क्षमता छ तर त्यो क्षमता अनुसारको पानी यति बेला प्रवाह हुन सकेको छैन। त्रियुगा नदीमा बाँध बाँधेर निर्माण गरिएको नहरमा त्यसबेला सिमेन्ट प्रयोग गरिएको थिएन र पाको इँटको धूलो, चुन र मास मिसाई बनाइएको बज्र प्रयोग गरी बाँध बनाइएको स्थानीयवासीको भनाइ छ।