तिब्बत स्वायत्त प्रदेशको सदरमुकाम ल्हासामा स्थानीय बासिन्दाहरुले हातमा मोबाइल लिएर कुरा गर्दै हिडिरहेको दृश्य हाल जताततै देख्नपाइन्छ। पोताला दरबार र जुम्ला खाँ गुम्बाको तीर्थयात्राका लागि टाढा-टाढा त्यहाँ पुग्ने तिब्बती बौद्ध धर्मवालम्बीलगायत चिनियाँ र विदेशी पर्यटक तथा विभिन्न गुम्बाका भिक्षुहरुमध्ये धेरैजनासँग मोबाइल छ। ल्हासाका सडकहरुमा भएका सार्वजनिक टेलिफोन बुथहरुमा ल्हासाबाट चीनको भित्री भागमा टेलिफोन गर्दा 0.3 चिनियाँ युआन मात्र लाग्दछ।

             चीनको टेलिकम समूहको तिब्बत शाखा कम्पनीका उप-प्रबन्धक स्यु युंग फिंगले बीस वर्षअघि तिब्बतमा टेलिकमको सुविधालाई हालको अवस्थासँग पटक्कै तुलना गर्न नमिल्ने कुरा बताउनुभएको छ। उहाँले अगाडि भन्नुभयोः

            "सन 1983 मा म काम गर्नका लागि तिब्बत आएको हुँ। तिनताका तिब्बतमा टेलिकम सुविधाको निकै अभाव थियो भने टेलिफोनको सुविधा भएका जिल्लाहरुको संख्या तिब्बतका जिल्लाहरुको कूल संख्याको पचास प्रतिशतभन्दा पनि कम थियो। हाम्रो जिल्लामा टेलिकमको सुविधा थिएन। हामीले भित्री भागसँग सम्पर्क राख्न टेलिग्राफ मात्र पठाउन सक्थ्यौं। सन 1990 मा पनि तिब्बतका त्रिचालिसवटा जिल्लाहरुमा टेलिफोनको सुविधा थिएन। तिनताका तिब्बतबाट पेइचिंगसँग सम्पर्क गर्नसकिने लामो दूरीका टेलिफोन लाईन जम्मा दशवटा मात्र थिए। यसैले पहिले तिब्बतको टेलिकम व्यवसायको खम्बा टेलिग्राफ नै थियो।"

              श्री स्यु युंग फिंगका अनुसार, तिब्बतको भौगोलिक-प्राकृतिक वातावरण अत्यन्तै विसम रहेकाले गत शताव्दीको नब्बेको दशकको शुरुदेखि मात्र तिब्बतको टेलिकम कार्य क्रमशः विकसित हुँदैआएको हो। सन 1994 मा तिब्बतका विभिन्न जिल्लाहरुले एउटा उपग्रह प्रणालीको प्रयोग गरी तिब्बतका हरेक जिल्लामा टेलिफोनको सुविधा विस्तार गर्ने लक्ष्यलाई साकार तुल्याएका हुन। तिनताका टेलिफोनको लाईन कम हुनुका साथै त्यति स्पष्ट पनि नभए तापनि हरेक जिल्लाहरुमा टेलिफोनको सुविधा पुगेको थियो।

              तिब्बतका लागि हाम्रा सम्वाददाता वांग तुईले पहिले तिब्बतको टेलिकम अवस्थाबारे चर्चा गर्दै एउटा उदाहरण प्रस्तुत गर्नुभएको छः

            "सन 1998 मा तिब्बतको उत्तरी भागमा हिमपात प्रकोपका रुपमा देखापरेको थियो। वास्तवमा सन 1997 को सेप्टेबर पन्ध्र तारिखदेखि हिउँ पर्न थालेपछि सन 1998 को अप्रिलसम्म परिरह्यो जसका कारण हजारौं पशुहरु मरे। तिनताका हामीले प्रकोपग्रस्त क्षेत्रहरुमा गएर केही फोटो खिच्ने विचार गर्‍यौं। तर अवस्था निकै दुखपूर्ण भएकाले हामीलाई फोटो खिच्न मन लागेन। प्रकोपका कारणले यातायातको ठूलो समस्या देखापर्‍यो। सरकारद्बारा पठाइएका उद्धारकर्ताहरु ती प्रकोपग्रस्त क्षेत्रमा पुग्न सकेनन र ती क्षेत्रहरुसँग सम्पर्क राख्न पनि सकेनन। त्यसैले कुन-कुन ठाउँमा हवाई मार्गबाट उद्धार सामग्री पठाउने भन्ने कुरा पनि थाहा पाउन सकेनन। सौभाग्यको कुरा के भने, तिनताका ती जिल्लाहरुमा टेलिफोन सुविधा थियो। टेलिफोनबाट समयमै सम्बन्धित सूचना र चेतावनी दिएकाले अझ ठूलो परिमाणको जन-धनको नोक्सानी हुनपाएन।"

(क्रमशः)