रवि- ध्रुवजी, छिङ्गहाई-तिब्बत रेलमार्गमा उपलब्ध गराइएका सेवा र सुविधाहरुका बारेमा आजको कार्यक्रममा चर्चा गर्छु भन्नुभएको थियो । त्योभन्दा अगाडि तपाईंसँग बुझ्न मन लागेको कुरा के भने- तिब्बतको सदरमुकाम ल्हासा जानका लागि पैचिङ्गमा रेलको टिकट सजिलै पाउन सकिन्छ ?

ध्रुव- रविजी, मेरो विचारमा पैचिङ्गबाट ल्हासासम्म जानको लागि रेलको टिकट त्यति सजिलै पाइने होइन जस्तो लाग्छ । किनभने सन् 2007 मा जाँदाखेरि मलाई रेलको टिकट पाउन निकै मुस्किल भयो । अगिल्लो वर्षसम्म रेलको टिकट 10 दिनअगाडिबाट बेच्न सुरु गरिन्थ्यो । पहिलो पटक पैचिङ्गबाट ल्हासा जानुपर्ने बेलामा जहिले पनि म बिहानै टिकट काउन्टरमा पुग्थे, म पुग्दा नपुग्दै रेलको टिकट सकिइसकेको हुन्थ्यो । पछि हाम्रै नेपाली विभागकी सहकर्मी मित्र हीमाजीले मलाई ठूलो सहयोग गर्नुभयो टिकट किन्नका लागि । जसको कारण उहाँ, रामजी र मेरा सहपाठीहरु एउटै रेलमा ल्हासासम्म जान पायौं र सबै जना भएकोले यात्रा पनि निकै रमाइलो भयो।

रवि- पैचिङ्गमा त रेलको टिकट किन्न पाइने टिकट काउन्टरहरु त प्रशस्तै छन् नि ध्रुवजी ?

ध्रुव- रविजी, श्रोताहरुलाई जानकारी दिऊँ- पैचिङ्गमा रेलको टिकट काट्नकै लागि भनेर रेलवे स्टेशन जानुपर्दैन । सहरका धेरै भागमा यस्ता काउन्टरहरु खोलिएका छन् । मेरै विश्वविद्यालयको चारवटै दिशामा यस्ता टिकट काउन्टरहरु एक एक वटा छन् । पैचिङ्गमा रेलको टिकट काट्नलाई जुनसुकै ठाउँबाट एक किलोमीटरभन्दा बढी हिड्नुपर्दैन । यसको मलाई चाहिँ के बेफाइदा भयो भने पर्टकीय सिजनमा टिकट तुरुन्तै बेचिएर सकिने । तर यसपाली अर्थात यसैवर्षको जनवरी महिनामा तिब्बतको लागि टिकट काट्न अलि सजिलो भयो । यसको कारण के रहेछ भने पहिलोमा जाडो महिनामा तिब्बत घुम्न जाने स्वदेशी र विदेशी पर्यटकहरुको संख्या तुलनात्मक दृष्टिकोणले थोरै हुने रहेछ भने दोस्रोमा चीनको बसन्त चाडको राष्ट्रिय बिदा सुरु भइसकेको पनि थिएन । त्यसैले मैले पाँच दिनअगाडि गएर टिकट सजिलै पाएँ । तर बिहानै जाँदा पनि रेलको टिकट काट्न लाइनमा भने बस्नुपर्यो एक घन्टासम्म । मैले अघिनै पनि भनेको थिएँ कि गत सालसम्म रेलको टिकट दश दिनअगाडिबाट बेच्न सुरु गरिन्थ्यो भने यसै वर्षको सुरुदेखि पाँच दिनअगाडिबाट मात्र बेच्न थालिएको हो।

रवि- पैचिङ्ग डायरीमा आज हामीले ध्रुवजीको छिङ्गहाई-तिब्बत रेलमार्ग हुँदै पैचिङ्गबाट ल्हासासम्मको रेलयात्राको बारेमा कुराकानी गरिरहेका छौं । ध्रुवजी, तपाईं अघिल्लो कार्यक्रममा पैचिङ्गबाट ल्हासा जाने रेलमार्गमा विमानसेवामा यात्रुहरुका लागि उपलब्ध सेवा र सुविधाहरु हवाइजहाजका यात्रुहरुको भन्दा कम छैन भन्नुभएको थियो । त्यसको बारेमा केही ?

ध्रुव- रविजी, हामी रेलस्टेशनमा सामान चेक जाँच गराइसकेपछि गुड्ने भर्याङ्ग र बतासे पुललाई छिचोल्दै हामी आफू चढ्ने रेलमा सामु पुग्यौं । ढोकामा टिकट जाँचकीले हाम्रो टिकट जाँचेपछि हवाईजहाजका एअर होस्टेसभन्दा पनि चिटिक्क परेका र फुर्तिला होस्टेसहरुले हामीहरुलाई बाटो देखाउदैँ हाम्रो सीटमा लगेर बसाले । रेलका सीटहरु पूरै सोफाजस्ता छन् र बीचमा रहेको टेबलले कुनै घुम्ति रेष्टुराँको झल्को दिएको जस्तो लाग्छ । सुतेर यात्रा गर्नेका लागि होटलको जस्तो सुविधायुक्त बेड छ । बेड यति सफा छ त्यहाँ प्रयोग गरिएका सिकरक र सिरानीका खोल र तन्न सबै सेतो रङ्गका छन् । मैले रङ्गलाई किन महत्व दिएको भने अरु रङ्गको कपडामा फोहर राम्रोसँग नदेखिन सक्छ । तर सेतो कपडामा अलिकति धुलोमैलो भयो भने पनि तुरुन्त देख्न सकिन्छ।

त्यसैरी रेलमा खानाको धेरै परिकार पाइने रेष्टुराँको साथै मेडिकल टिम र प्राथमिक चिकित्साको पनि ब्यवस्था छ । रेल चल्न सुरु गरेपछि सामुन्नेको पर्दामा रेलको गति, रेलभित्र र बाहिरको तापक्रम, रेल चलिरहेको ठाउँको उचाइ र अब आउने स्टेशनको बारेमा निरन्तररुपमा सूचना दिइन्छ । त्यो सूचना अंग्रेजी र चिनियाँ भाषामा पनि प्रसारण गरिन्छ । रेलको बाथरुम र कम्पार्टमेन्टको सरसफाइमा विशेष ध्यान दिएको मैले पाएँ । अनि रेलमा चिनियाँ भाषामा मात्रै नभएर चीनको तिब्बती भाषा र अंग्रेजी भाषामा समेत जानकारीहरु दिइएको छ । त्यसले चिनियाँ भाषा नजान्ने विदेशीलाई ठूलो सुविधा पुगेको छ भने तिब्बतको स्थानीय भाषाको संरक्षणमा पनि त्यसले मद्दत पुर्याएको छ भन्ने मलाई लाग्यो । कम्पार्टमेन्टमा तातो र चिसो पानी आउने मात्रै होइन पिउनको लागि उम्लिरहेको पानी 24 घन्टा उपलब्ध छ । यी सुविधाहरु वास्तवमा हवाईजहाजका यात्रुहरुलाई उपलब्ध सुविधाभन्दा कम छैनन् भन्ने मेरो मुल्यांकन हो ।

रवि- ध्रुवजी, छिङ्गहाई-तिब्बत रेल त संसारकै सबैभन्दा अग्लो भूभागबाट गुड्ने रेल हो ।

ध्रुव- रविजी, मैले तपाईंको कुरा काटेँ । तपाईंले छिङ्गहाई-तिब्बत रेल संसारकै सबैभन्दा अग्लो भूभागबाट गुड्ने रेल हो भनेपछि मलाई एउटा कुराको याद आयो । अग्लो भूभागको वायुमण्डलमा हामीले श्वास फेर्ने अक्सिजन ग्यासको कमी हुन्छ । त्यसले गर्दा मानिसलाई वाकवाक लाग्ने, खान मन नलाग्नेजस्ता लक्षणहरु देखा पर्नसक्छन् । यसलाई नेपाली भाषामा भन्ने हो भने लेक लाग्ने भनिन्छ । यात्रुलाई लेक लाग्नबाट बचाउन लागि रेल पैचिङ्गबाट छिङ्गहाई-तिब्बत खण्डमा पुगेपछि अर्थात् पैचिङ्गबाट हिडेको दोस्रो दिनमा रेलमा कृत्रिम अक्सिजन दिने ब्यवस्था गरिएको छ । अझ त्यो रेलभित्र दिइएको अक्सिजन ग्यासले पुगेन भने हरेक यात्रुको सीटमा पनि अक्सिजन लिनसक्ने ब्यवस्था गरिएको छ । हरेक यात्रुलाई चाहिने आक्सिजनको मात्रा फरक फरक हुन्छ । त्यसैअनुसार हरेक यात्रुले आफुले चाहेको बखत आवश्यकताअनुसार अक्सिजन ग्यास प्रयोग गर्न सक्छन् ।

रवि- ध्रुवजी, आजको पैचिङ्ग डायरीको समय सकिनै लागेकोले श्रोताहरुसँग बिदा माग्नुपर्ने भएको छ ।

ध्रुव- हुन्छ रविजी, अर्को हप्ता फेरी श्रोताहरुसँग भेटघाट गरौलाँ ।

रवि- श्रोताहरु, आजको पैचिङ्ग डायरीबाट म रवि

ध्रुव- अनि म ध्रुव पौडेललाई बिदा दिनुहोस् ।

दुबै- नमस्ते ।