तिब्बती भाषामा नाई त्वी ला को अर्थ "हावा तथा हिँउ सबैभन्दा बढी भएको स्थान" भन्ने हो। नाई त्वी ला पहाडी नाका चीनको तिब्बती स्वायत्त प्रदेश र भारतको सिक्किम राज्यबीचको सिमा क्षेत्रमा पर्दछ। समुद्री सतहदेखि 4 हजार 5 सय 45 मिटर उचाईँमा पर्ने सो पहाडी मुख चीन र भारतबीचको स्थल व्यापारको सबैभन्दा छोटो बाटो हो। भारतको सिक्किम राज्यबाट यस पहाडी मुख पार गरी चीनको तिब्बतको या तुङ्ग जिल्लामा पुग्नसकिन्छ। इतिहासकालदेखि नै यो बाटो"चिया-घोडा रोड"को एक भाग हो।
सन्2006 जुलाई छ तारिख चीन र भारतले नाई त्वी ला पहाडी नाकालाई पुनःखुल्ला गर्ने घोषणा गरिएको थियो। जसबाट आपसी द्वन्द्वका कारण चालिस वर्षसम्म बन्द
रहेको सो व्यापारिक बाटो फेरि सञ्चालनमा आएको छ। पुनःसञ्चालित नाई त्वी ला पहाडी नाका चीन र भारतबीचको सिमा व्यापारको विस्तार गर्नका लागि महत्वपूर्ण भूमिका सिर्जना गरिरहेको छ। यसप्रति या तुङ्ग जिल्लाको वाणिज्य व्युरोका प्रमुख पा वाङ्गले जानकारी दिनुभयो: सन्2006मा यस पहाडी नाका पुनःखुल्ला भएको प्रारम्भिक अवधिमा कूल आयात र निर्यात व्यापारिक रकम पन्ध्र लाख चिनियाँ युआन थियो। सन्2014 हाम्रो व्यापारिक रकम दश करोड चिनियाँ युआन बराबर पुगेको छ। यी दुबै मुलुकका धेरैजसो नागरिक यस व्यापारबाट लाभान्वित भएका छन्।
नाई त्वी ला पहाडी मुखमा अवस्थित सिमा बजारमा व्यापार गर्नसकिने मालसामानको सूची स्पष्ट देखिन्छ। यहाँ व्यापार गरेका धेरैजसो भारतीय व्यवसायीले अंग्रेजी, नेपाली, हिन्दी र तिब्बती भाषा बोल्न सक्छन्। स्थानीय बासिन्दाले यहाँ मालसामान किन्दा यी व्यवसायीहरुसँग सजिलो रुपमा कुराकानी गर्नसक्छन्। सिमा व्यापार बिन्दु पार गर्ने बस स्टेशनमा मानिसको भिड लाग्ने गर्दछ। यहाँस्थित रक्षा सेनाका सैनिक अधिकारी ल्याउ स्याउ पिङ्गले जानकारी दिनुभएअनुसार यस वर्षको मे महिनादेखि हरेक महिनामा यस सिमा पार गर्ने जनसंख्या र रसद मात्रा गत वर्षको सोही अवधिको तुलनामा 60प्रतिशतभन्दा बढी देखिन्छ। हरेक दिन भारतबाट भरिएर आएका ट्रकले मालसामानसहित सिमा पार गर्दछन् अनि सिमामा निकास गरिसकेपछि अधिकाँश ट्रक खाली फर्कने गर्दछन्।
हाल नाई त्वी ला पहाडी मुखको व्यापार झन झन बढी समृद्ध बन्दै गएको छ। बिन्दुको आधारभूत प्रबन्धको पूर्वाधार यी दुबै मुलुकका व्यापारिक ट्रकको मागसित अनुकूल हुन सक्दैन। हाल केही वर्षयता चीन सरकारले सक्रिय रुपमा सिमा व्यापारिक बजारको विस्तार गर्ने योजना बनाइरहेको छ। यसप्रति वाणिज्य प्रमुख पा वाङ्गले भन्नुभयो: वर्तमान सिमा व्यापारिक बजार अस्थायी हो भने हामीले यस बजारलाई रुन छिङ्ग गाङ्गमा सार्ने योजना बनाएका छौं। त्यहाँको भूभाग ठूलो छ भने ठूलो बजारको स्थापना गर्नसकिन्छ।
नाई त्वी ला पहाडी मुख खुल्ला भएअघि चीनका छङ्ग तु, खुन मिङ्ग र सिन्च्याङ्ग क्षेत्रका व्यवसायीले लगभग दश दिनको समय लगाएर आफ्नो मालसामानलाई दक्षिण-पूर्वी एशियासम्म शिपिङ गर्न सक्दथे। र त्यसपछि जलमार्ग भएर भारतको उत्तर-पूर्वी भागमा पुर्याउन सकेका थिए। लगभग छ हजार किलोमिटर कूल लम्बाईको कठिन यात्रा गर्नुपर्दथ्यो। यस पहाडी नाका खुल्ला भएपछि यी मालसामानहरु केवल एक दिनमा गन्तव्यमा पुर्याउन सकिन्छ। जसबाट ठूलो परिमाणमा लागत घटाउनुका साथै चीन र भारतबीचमा अझ ठूलो सहयोगात्मक आधार सिर्जना गरेको देखिन्छ।
