बुद्धिमान कविता सु श

           सु श (1037-1101) को उपनाम च चांग र उहाँको साहित्त्यिक नाम तुंग फो च्यु श हो। उहाँको जन्मथलो चीनको स छुआन प्रान्तको मै शान शहर हो। उहाँका बुबा चीनका प्रसिद्ध प्राचीन साहित्यक हुनुहुन्थ्यो भने आफ्ना परीवारमा प्रभावमा श्री सु शले सानो उमेरदेखि ठूलो संकल्प लिनुभएको थियो। क्षेत्रीय तथा केन्द्रीय सरकारी अधिकारीको पदावधिमा उहाँले सुधारका लागि अथक प्रयास गर्नुभएको थियो।

            एकदम सोझा-साधा श्री सु शले सधैं नै त्यस बेलाको सरकारको नराम्रो काम-कारबाहीको प्रत्यक्ष रुपमा आलोचना गर्ने गर्नुहुन्थ्यो। त्यसैले राजनैतिक युद्धमा उहाँ विफल हुनुभयो। त्रिचालिस वर्षको उमेरदेखि श्री सु शलाई धेरै पटक टाढा-टाढाका ठाउँमा पठाइन्थ्यो। जीन्दगीमा उहाँले विविध कठिन वातावरणको सामना गर्नुभएको थियो। उहाँले चीनको कफ्युनिय र ताऊ धर्म-शास्त्रको विचारको आधारमा आफूलाई दु:खबाट मुक्त गर्नुहुन्थ्यो। यसका साथै उहाँले सुन्दर र रमणीय जीवनको प्राप्तिको लक्ष्यलाई कहिल्यै पनि त्याग्नुभएको थिएन।

          श्री सु श सोझा र मायालु हुनुका साथै फूर्तिला पनि हुनुहुन्थ्यो। उहाँको यस्तो व्यक्तिव्यको चीनको सामन्तवादी समाजको पछिल्लो अवधिमा धेरै साहित्यकारहरुले श्री सु शलाई निकै आदर गर्नेगरेका थिए। उहाँको जस्तो साहित्त्यिक शैली आठ सय वर्ष जति लामो समयमा चीनमा प्रचलित थियो।

            श्री सु श निकै बुद्धिमान हुनुका साथै कविता र लेख लेख्न धेरै सिपालु हुनुहुन्थ्यो। उहाँले लेख्नुभएका विविध कविताहरुले तिनताकाको कविताको सिर्जनालाई अझ फराकिलो पारिएको थियो। चीनको थांग र सुँ वंशका आठजना प्रसिद्ध साहित्यकारहरुमध्ये श्री सु शले सबैभन्दा ठूलो साहित्त्यिक उपलव्धि हासिल गर्नुभएको थियो। तिनताका उहाँको जीवन निकै दु:खी थियो भने प्रशस्त व्यक्तिहरुले उहाँको शैली बमोजिम कविता र लेख लेखेका थिए।

           उहाँका लेखहरुमा यात्रा सम्बन्धी लेख सबैभन्दा प्रसिद्ध छ। उदाहरणका लागि, "छ्यान छ पी फू" शिर्षकको लेखमा उहाँले सफा हावा चल्ने र चन्द्रमा उज्यालो देखिने शरद ऋतुका बारेमा लेख्नुभएको थियो भने "हौ छ्यान छ पी फू" शिर्षकको लेखमा ठूल्ठूला पहाड र नदी तथा ढुंगाको दृश्य राम्रो देखिने हिउँद ऋतुको दृश्यका बारेमा लेखिएको थियो। यी दुइवटा लेखहरुमा उल्लेखित विषय फरक-फरक रहे तापनि यसमा निकै सुन्दर दृश्य देखिन्छ। यी दुइवटा लेखलाई चीनको सुँ वंशको साहित्यिक लेखहरुको नमूना ठानिएको छ।