जातीय चिकित्सा शास्त्रको रुप-रेखा

        चीनको परम्परागत चिकित्सा शास्त्रमा हान् जातिको चिकित्सा शास्त्रका साथै विभिन्न अल्पसंख्यक जातिहरुको चिकित्सा शास्त्र पनि समावेश छन्। विभिन्न अल्पसंख्यक जातिहरुको विकासका क्रममा विभिन्न क्षेत्र र संस्कृति आदिको प्रभावका कारणले आफ्नो विशेषतायुक्त अल्पसंख्यक जातिको चिकित्सा शास्त्र विकसित भएको छ। तीनमा मुख्यतया तिब्बती जातीय चिकित्सा शास्त्र, मंगोलियाली जातीय चिकित्सा शास्त्र, युगुर जातीय चिकित्सा शास्त्र, कोरियाली जातीय चिकित्सा शास्त्र, च्वांग जातीय चिकित्सा शास्त्र, ताई जातीय चिकित्सा शास्त्र, यी जातीय चिकित्सा शास्त्रका साथै मिआओ जाति, लाकु जाती, अ लोन् ठोन् जाति आदि अल्पसंख्यक जातिहरुको चिकित्सा शास्त्र पनि समावेश छ।

        विभिन्न अल्पसंख्यक जातिहरुको इतिहास र संस्कृति फरक-फरक भएका कारण ती जातिको चिकित्सा शास्त्रको विकासको अवस्था पनि फरक-फरक रहेको देखिएको छ। केही जातिको चिकित्सा शास्त्रमा रोग निदान गर्ने र रोग उपचार गर्ने प्रशस्त उपचार पद्धति मात्र छैनन् अझ विशेषतायुक्त ‌औषधोपचारका सिद्धान्त र प्रणालीको विकास पनि भैसकेको देखिन्छ। केही जातिले औषधोपचार सम्बन्धी थोरै मात्राका किताबहरु मात्र संरक्षण गरेका छन् भने ती किताबहरु सर्वसाधारण जनतामा छरिएर रहेका छन्। हाल ती ‌‌औषधोपचार सम्बन्धी किताबहरुको संकलन र सम्पादन कार्य भैरहेको छ। केही औषधोपचारका तरिका लिखित रुपमा नभएकाले जनतामा उपचारको सरल पद्धति मात्र प्रचलित छ र त्यसको खोजी तथा संकलन र सम्पादन हुन बाँकी नै छ।

         केही अल्पसंख्यक जातिको चिकित्सा प्रणालीमा हान् जातिको चिकित्सा शास्त्रलाई ग्रहण गर्नुका साथै अरु मुलुको चिकित्सा पद्धतिलाई पनि ग्रहण गरिएको छ। यसबाट जातीय चिकित्सा शास्त्रको विषयलाई धनी पारिएको छ। उदाहरण होः तिब्बती जातीय चिकित्सा प्रणालीले हान् जातिको चिकित्सा प्रणालीलाई ग्रहण गर्नुका साथै प्राचीन भारतवर्षको चिकित्सा पद्धतिलाई पनि ग्रहण गरेको छ। मंगोलियाली जातिको चिकित्सा शास्त्रमा हान् जाति र तिब्बती जातिको चिकित्सा पद्धति साथै रुसको चिकित्सा पद्धतिलाई पनि केही हदसम्म ग्रहण गरिएको छ।