म नेपाली भएर पनि पहीलो पटक खासा आउने हिजो मौका मिल्यो। हुन त काठमाण्डौवाट नेपालको सिमावर्ती क्षेत्र चीनको खासा एक सय सत्तरी किलोमिटरको दुरीमा मात्र पर्दछ। तर पनि म अहीलेसम्मआएको थिइन। हुन त खासावाट लगिएका र चीनमा वनेका सामान म मात्रै होइन कुनै पनि नेपालीको जीवनको अभिन्न अङ्ग वनेका छन्। खासा मेरो अनुभवमा सोचे भन्दा अलि फरक रहेछ।

           खासाको चारैतिर ठूला हरिया डाँडा रहेछन्। डाँडाभरी मनमोहक छहराहरु रहेछन्। छङ्ग छङ्ग गर्दै झरेका झर्नाले जो कसैको मन लोभ्याउदो रहेछ। वजार त्यही डाँडाको काखमा वसेको रहेछ। डाँडाको काखमा वसेको वजार भएकाले ठाँउ भने अलि साँघुरो रहेछ। सडक पुन मर्मत गर्ने काम भै रहेकोले अहीले गाडी आवत जावतमा अलि कठिनाइ रहेछ। बर्षको मौसम भएर होला सडक भरि जतातै पानि वगेको छ। मानिसहरु आ आफ्नै व्यापारमा व्यस्त देखिन्छन। यहाँ वस्ने सबै मानिस कुनै न कुनै व्यापारमा स‌लग्न भएको पाइयो। यहाँ खास गरि ईलेक्ट्रीक सामान, लुगा फाटोहरु, जुत्ता चप्पल ,कसमेटिक सामान , फलफुल आदीको व्यापार हुदो रहेछ। खासावाट खास गरि स- साना व्यापारीहरुले सामान लैजादा रहेछन् र ठुला व्यापारीले कौङ्गचौवाट सामान लैजने रहेछन्। खासामा नेपाली शहरमा वन्ने गरेका घरहरु जस्तै घरहरु रहेछन्। यहाँ व्यापारीक उदेश्यले आउनेहरुलाई वस्नको लागि राम्रा राम्रा होटलहरु रहेका छन् र होटलहरु पनि त्यति महङ्गो रहेनछ। चीन नेपाल सिमा क्षेत्र भएकोले यहाँ व्यापार गर्ने अधिकांशलाई चिनियाँ, तिब्वतीयन र नेपाली भाषा वोल्न आउदो रहेछ।

              खासाको सिमा क्षेत्रमा केही नेपाली व्यापारीले म सँगको कुराकानीमा चिनियाँ सामानको नेपालमा राम्रो माग रहेको वताए। सस्तो र आकर्षक भएकाले चिनियाँ सामानको माग रहेको धारणा उनिहरुको थियो ।हुन त सडक मार्ग राम्रो छ तर सडकवाट सामान ल्याउन धेरै समय लाग्ने भएकोले नेपालको सिमासम्म रेल मार्ग चीनले जोडिदिए धेरै नै सजिलो हुने उनिहरुले वताए। जेहोस चीन नेपालवीच अव शाव्दीक मैत्री सम्वन्ध मात्रै होइन व्यापारीक घनिष्ट सम्वन्ध कायम भएको मैले खासाको एक दिनको अनुभवमा पाए ।