सन् 1949को अक्टोबर एक तारिख चीनका भूतपूर्व राष्ट्राध्यक्ष माउ च तुङले थेन आन मन द्वार-स्तम्भमा जन-गणतन्त्र चीनको स्थापना भएको घोषणा गर्नुभएको र पाँच तारे रातो झण्डा थेन आन मन चोकमा फर फराउँदै गरेको बेलामा लिन लि एकजना बालिका थिइन्। त्यसभन्दा दुई वर्षअगाडि सेनाका साथमा रहेकी उनकी आमाले युद्ध क्षेत्रमा उनलाई जन्माएकी थिइन्।

            म एउटा चर्चमा जन्मेकी हुँ। त्यसबेला त्यहाँ सैनिक अस्पताल थियो। म जन्मने बित्तिकै तोपको गोला लागेर चर्च तहसनहस् भएको थियो।

          थेन आन मन चोकबाट साठी किलोमिटर दूरीमा पर्ने पैचिङको ह्वाइ रौ क्षेत्रमा लि मिङ छाई नामक एकजना केटाले पैचिङ शहरमा उत्सब मनाउँदा आएको तोपको आवाजबाट आकर्षित भएका थिए। चालुवर्ष एकहत्तर वर्षीय उहाँले सन् 1949मा चिनियाँ जनमुक्ति सेनाले पैफिङ शहरमा प्रवेश गरेको दृश्यको सम्झना   गर्नुभएको छ।

             जन गणतन्त्र चीनको स्थापना भएको थियो। त्यो दृश्य धेरै रमाइलो थियो।

             त्यसबेला उहाँ दुई जनालाई कतिपय कठिन अवस्थामा परेको चीनले एउटा नयाँ अध्याय लेख्ने कुरा थाहा थिएन। चीनका भूतपूर्व राष्ट्राध्यक्ष माउ च तुङले भन्नुभएको झैँ, चिनियाँ जनता त्यस बेलादेखि नै उभिएका छन्।

             जन-गणतन्त्र चीनको स्थापनाअघि आफ्नो जमिन नभएका किसानहरुले भूमिपतिको जमिन भाडामा लिएर बस्ने गरेका थिए। तथापि जमिनबाट कमाइएको अत्याधिक आम्दानी भूमिपतिलाई नै दिनुपर्थ्यो। लि मिङ छाईको परिवार यस्तै थियो।

            नयाँ चीनको स्थापना भएपछि ली मिङ छाइको परिवारले जीवनको सुनौलो आशा देखेको थियो। सन् 1950को हिउँद ऋतुदेखि सन् 1953को वसन्त ऋतुसम्म चीनले त्यसको इतिहासमा सबैभन्दा ठूलो पैमानामा भूमिसुधार गरेको थियो। जमिन नभएका तीस करोड किसानहरुले चार करोड साठी लाख हेक्टर जग्गा निःशुल्क तथा अरु उत्पादित सामग्री पनि प्राप्त गरेका थिए।

          लि मिङ छाईले उहाँको परिवारलाई सुन्य दशमलब तीन हेक्टर जमिन तथा एक हल गोरु वितरण गरिएको याद गर्नुभयो।

            सन् 1958 मा पैचिङको ह्वाइ रौ जिल्लामा सिँचाइ गर्न तथा बाढी प्रतिरोधका लागि दश करोड क्युविक मिटर क्षमताको एउटा जलाशय निर्माण गरिएको थियो। लि मिङ छाईले पनि यस परियोजनामा भाग लिनुभयो। ठूलो ढाँचाको प्रबन्ध नभएको हुनाले साठी हजार जनाले श्रमदान गरी खनेका थिए।

             त्यसबेला हामीले धेरै मिहिनेत गरेका थियौँ। बिहानदेखि रातिसम्म पनि हामीले थकाई नमारीकनै मेहनतका साथ काम गरेका थियौँ।

              सन् 1954 मा लि मिङ छाई तथा उहाँका साथीहरुले उहाँहरुलाई दिइएको जमिनमा खुसीका साथ श्रम गरेका बेलामा पैचिङ शहरमा बसेकी लिन लिको पढाइ सुरुहुने बेला भएको थियो। तथापि उनका बुबाआमा काममा धेरै व्यस्त भएका कारण उनलाई विद्यालय भर्ना गरिदिने कुरा भुसुक्कै बिर्सनुभयो।

               त्यसबेला मेरी आमा धेरै व्यस्त हुनुहुन्थ्यो। उहाँ तथा मेरा बुबा काम गर्न सधैं नै अरु ठाउँमा जानुभयो। मलाई विद्यालयमा भर्ना गराउने कुरा उहाँहरुले बिर्सनुभएछ। त्यही भएर शिशु विद्यालयको पढाइ सकिएपछि म प्राथमिक विद्यालय गइन। मेरी आमा अरु ठाउँबाट फर्केर म घरमा बसेकी देखेपछि तुरुन्तै मलाई विद्यालय पठाउनुभयो।

               केही वर्षपछि लिन लिले उक्त कुरा बुझेकी छिन्। त्यसबेला चीनको राष्ट्रिय अर्थतन्त्र तथा सामाजिक विकाससम्बन्धी पहिलो पाँच-वर्षे योजना व्यवहारमा उतार्ने निर्णायक अवधि थियो। सन् 1953देखि चीन पहिलो पाँच-वर्षे योजनाको अवलम्बन गरी औद्योगिकीकरणतर्फ अघि सरेको थियो।

                 लिन लिकी आमा त्यसबेला चिनियाँ रेल मन्त्रालयमा कार्यरत हुनुहुन्थ्यो। उहाँले उ हान शहरको याङ सि नदी तर्ने पुलको निर्माणलगायत् पूर्व सोभियत संघद्वारा चीनलाई उपलव्ध गराइएका परियोजनाहरुको सम्बन्धित जिम्मेवारी बहन गर्नुभयो।

               धेरै कठिनाइ भएतापनि चिनियाँ जनताले ठूलो आँट तथा अठोटमार्फत् महान उपलव्धि हासिल गरेका छन्। नयाँ चीनको स्थापनाअघि चीनमा ठूला उद्योग थिएनन्। पहिलो पाँच-वर्षे योजनाको कार्यान्वयनपछिको छोटो अवधिमा ठूला उद्योगसम्बन्धी धेरै व्यवसायहरू स्थापना भएका थिए। राजमार्ग, रेलमार्ग तथा पुल चीनमा फैलिएका विकासका चिन्ह थिए।

           नयाँ चीनको सुरुआतमा विकाससम्बन्धी अनुभवको अभाव थियो। प्रेरणा शक्ति भरिएका चिनियाँहरुले चीनको पिछडिएको छविलाई सुधार गर्न हतारिएर लागिपरेका थिए।

            सन् 1958को अन्त्यमा जलाशय निर्माण कार्य सिध्याएपछि ली मिङ छाईले पैचिङ शहरको कारखानाले मजदुर भर्ना गरेको खबर पाएपछि आफूले पिन तुरुन्तै निवेदन दर्ता गर्नुभयो।

             त्यसबेला मलाई धेरै खुसी लागेको थियो। मेरो छुट्टी पनि थियो। शहरमा घुम्दा मलाई आनन्द लाग्यो। बाह्र चिनियाँ युआनमा एक महिनाभरिलाई पुग्ने राम्रो खाना पाइथ्यो। एउटा लुगा किनेपछि एक वर्षसम्म पनि त्यो फाट्दैनथ्यो।

             पैचिङ शहरमा एक वर्षसम्म काम गरेपछि लि मिङ छाई आफ्नो गाउँ फर्कनुभयो। औद्योगिकीकरणद्वारा ल्याइएको शहरको जनसंख्या बढेको कारण अन्नपातको माग बढेको थियो। अन्नपातको अभाव बढ्दै गयो। सन् 1959 देखि चीनले आगामी निरन्तर तीन वर्षसम्म भयङ्कर दैवि प्रकोपको सामनासमेत् गर्नुपर्‍यो। गाउँको जीवनमा कठिनाइ भएतापनि लि मिङ छाई शहर जानुभएन।

                लि मिङ छाई जस्तै पैचिङ शहरमा बस्ने लिन लिको मनमा पनि तीन वर्षसम्मको दैवि प्रकोपबारे गहिरो छाप परेको थियो। अन्नपातको उत्पादन घटेको कारण गम्भीर अनिकाल तथा भोकमरी देखापरेको थियो। चीनको राजधानी पैचिङमा पनि खाद्य पदार्थको अभाव थियो। पैचिङ सरकारले वाध्य भई पैचिङबासीहरुलाई अन्नपातको कुपन दिने नियम तर्जुमा गरेको थियो।

                त्यसबेला विविध प्रकारका कुपन दिइएको थियो। जस्तै, कपडा कुपन, नुडल कुपन, चामल कुपन, तेल कुपन, अन्नपात कुपन आदि। ती कुपनहरु परिवारका सदस्य संख्याबमोजिम वितरण गरिएको थियो। हरेक जनाको नियमित मात्रा थियो। मेरो भाइले कुनै दिन पनि टन्न खान पाएन। त्यसरी नै मेरी आमाले आफ्नो अन्नपात मेरो भाइलाई दिनुभयो। मेरी आमालाई भोक लागेको बेलामा भोक मेट्न चुरोट खानुहुन्थ्यो।

              सन् 1966देखि चीनको सांस्कृतिक क्रान्ति भव्यताकासाथ सुरु भयो। कडा राजनीतिक लहरमा प्रायःजसो चिनियाँहरुको भाग्य परिवर्तन भएको थियो। विश्व विद्यालयले विद्यार्थीहरुको भर्ना बन्द गरेको कारण कुटनीतिक विश्व विद्यालय पढ्न चाहने लिन लिको लक्ष्य तुरुन्तै हराएर गयो।

               त्यसपछि लिन लि तथा उनका केही विद्यार्थीले चीनको दक्षिण-पश्चिमी भागमा पर्ने युन नान प्रान्तको सि श्वाङ पान नालाई स्वदेशको रबर उत्पादन क्षेत्र बनाउने निर्णय गरेका थिए। यसको अनुमति पाउनका लागि उनीहरुले प्रतिवेदन लेखेका थिए। सन् 1967 को नोभेम्बर सत्ताइस तारिख चीनका प्रधानमन्त्री चौ अन लाइले वृहत जनसभा भवनमा राजधानीका सर्वसाधारणका प्रतिनिधिहरुसँग भेट गर्नुभयो। यो खबर पाएपछि लिन लि तथा उनका दुई सहपाठी तत्काल वृहत जनसभा भवन गएका थिए।

              प्रधानमन्त्री चौ अन लाइसँग भेट्न पाएको बेलामा मैले हामी ग्रामीण क्षेत्र जानखोजेका कुरा भनेपछि उहाँलाई हाम्रो प्रतिवेदन पेश गर्‍यौँ। प्रधानमन्त्री चौ अन लाइले हाम्रो प्रतिवेदनमा हस्ताक्षर गरी हाम्रो अनुरोधलाई स्वीकार गरी अनुमति दिनुभयो।

                केही महिनापछि सन् 1968 मा चीनका राष्ट्राध्यक्ष माउ च तुङको "युवक बुद्धिजीबीहरु ग्रामीण क्षेत्र जाऔं" नामक निर्देशनमा कतिपय विद्यार्थीहरु आफ्ना जन्मस्थल छोडेर ग्रामीण तथा सीमावर्ती क्षेत्र गएका थिए। सो गतिबिधिमा संलग्न चिनियाँ युवा-युवतीहरुको संख्या दुई करोड पुगेको थियो र त्यसले एउटा सम्पूर्ण पुस्ताका चिनियाँहरुलाई प्रभाव पारेको थियो।

              लिन लिलाई युननान प्रान्तको उत्पादन तथा निर्माण समूहमा पठाइएको थियो। त्यहाँ पुगेपछि उनले ग्रामीण क्षेत्रमा "ठूलो उपलव्धि" हासिल गर्न अपठ्यारो रहेको कुरा थाहा पाएकी थिइन्।

              हामीले खाएका अन्नपात छ-सात वर्ष पुराना थिए। भातमा कुनै पनि स्वाद थिएन। हामी बसेका घर बाँसले बनाइएको थियो। फुसको छाना भएका र खरले बारेका घर थिए। अलिकति मात्र आगोको लापर्बाही भएमा सम्पूर्ण आबास तुरुन्तै जलेर नष्ट हुने अवस्था थियो।

              जीवनयापन धेरै कठिन भएता पनि लिन लिको ग्रामीण क्षेत्रमा राम्रो काम गर्ने विश्वास हराएको थिएन। उनले आ‍फ्नो तथा साथीहरुको जीवनमा सुधार गर्नका लागि अथक प्रयास गर्दै आएकी थिइन्।

             त्यहाँको परिस्थितिमा जरैदेखि सुधार गर्न पाइएको थिएन। तर हामीले अरुलाई प्रभाव पार्न सकेका थियौँ। मैले खाना पकाउने जिम्मेवारी लिएको बेलामा हाम्रो समूहका लागि एक वर्षमा सत्र वटा सुंगुरको मासु उपलव्ध गराएकी थिइन्। वर्षका हरेक महिनामा एउटा सुंगुर काटिन्थ्यो अनि पाँचवटा चाडमा हरेक चाडका लागि एउटा सुंगुर काट्ने गरिन्थ्यो। एउटा सुंगुरको बोसोबाट प्रशोधित तेल तीस केजी भएको थियो। हाम्रो समूहले हरेक दिन एक केजी तेल खान पाएको थियो।

            मिहिनेत गरेपछि उनको समूहको जीवनमा सुधार भएको थियो। तथापि आफ्नो परिवार हेर्न पैचिङ फर्केको बेलामा लिन लिले सम्बन्धित विभागलाई उनको समूहमा विद्यमान समस्या सुनाएका कारण उनलाई धेरै पटक राजनीतिक गतिबिधिमा सजायँ दिइएको थियो। जसबाट उनको काम तथा जीवनमा ठूलो असर परेको थियो।

            त्यसबेला हामीले निकै ठूलो आत्मविश्वास लिएका थियौँ। किनभने पहिले हामीले भेटेका कुराहरु एकदम राम्रा भएका थिए। जीवनको विफलता तथा अपठ्याराहरु हामीले ग्रामीण क्षेत्र गएपछि मात्रै बुझेका थियौँ।

           सन् 1976 मा लिन लिको जीवन ह्रास अवस्थामा परिरहेको बेलामा चीनका तीन महान संस्थापक माउ च तुङ, चौ अन लाइ तथा चु तको छुट्टाछुट्टै रुपमा निधन भएको थियो। जुलाई अठाइस तारिख बिहान सबेरै चीनको ह पै प्रान्तको थाङ शान शहरमा 7.8 रेक्टर स्केलको विनाशकारी भूकम्प गएको थियो। थाङ शान शहर एउटा भग्नावशेष बनेको थियो भने चार लाख मानिस हताहत भएका थिए।

             लिन लिको भाग्यको परिवर्तन ग्रामीण क्षेत्रमा गएको दशौं वर्षपछि मात्र आएको थियो। सन् 1977मा चीनले एघार वर्षसम्म स्थगित् विश्व विद्यालयका लागि परीक्षाको पुन:आयोजना गर्ने कुरा तोकेको थियो। त्यस वर्षको हिउँद ऋतुमा सन्ताउन्न लाख विद्यार्थीहरुले यस परीक्षामा सम्मिलित् भएका थिए। लिन लि तथा उनका श्रीमान् पनि परीक्षामा बसेका थिए।

           युन नान प्रान्तमा यो खबर ढिलो पाइएको थियो। विश्व विद्यालयका लागि परीक्षाको आयोजना चालीस दिन बाँकी रहेको बेलामात्र हामीले यो खबर पाएका थियौं। हरेक दिन काम सिद्धिएपछि बेलुका आठ बजेदेखि बिहान सबेरै चार बजेसम्म हामी पढ्थ्यौँ। अन्तमा मैले पैचिङ विश्व विद्यालयमा भर्ना पाएकी थिएँ।

           पैचिङबाट एक हजार किलोमिटरमा पर्ने श्याउ गाङ गाउँको "साहसी" गतिबिधिले लि मिङ छाई तथा चीनका सम्पूर्ण किसानहरुको भाग्य फेरिएको थियो।

              सन् 1978 को ग्रीष्म ऋतुमा फङ याङ जिल्लामा भयङ्कर सुख्खा खडेरी लागेको थियो। श्याउ गाङ गाउँका हरेक किसानलाई चार केजी गहुँ मात्र वितरण गरिएको थियो। बाँच्न तथा खान लाउनका लागि यस गाउँका अठार जना किसानहरुले नोभेम्बर चौबीस तारिख बेलुका उत्पादन समूहको जमिनलाई हरेक परिवारलाई वितरण गर्ने निर्णय गरेका थिए। त्यसबाट प्राप्त गरिने अन्नपात मुलुक तथा समूहका लागि आवश्यक मात्रा बुझाएपछि बाँकी अन्नपात आफ्नो परिवारलाई दिइएको थियो।

              श्याउ गाङ गाउँको सुधारबाट पछि "घरेलु ठेक्का जिम्मेवारी प्रणाली" बनेको थियो। तङ श्याउ फिङलगायत् नेताहरुको स्वीकृतिमा यस प्रणालीलाई छिटै समस्त चीनमा प्रचार प्रसार गरिएको थियो।

             लि मिङ छाईले गाउँका जमिन ठेक्कामा लिएर ठेगावाला गरी कटुसका रुख रोप्नुभयो। मैले जमिनमा कटुसको रुख रोपेको थिएँ। कटुसको मूल्य बढी थियो। त्यस बेला चीनले कटुस विदेशमा निर्यात गरेको थियो। तीन वर्षमा मेरो आम्दानी ठूलो मात्रामा बढेको थियो।

              सन् 1982मा पैचिङ विश्व विद्यालयबाट स्नातक भएपछि लिन लिले चिनियाँ यातायात मन्त्रालयअन्तर्गत चिनियाँ सुदुर समुद्री ढुवानी कम्पनीमा काम गर्न थालेकी थिइन्।

            चीनले विश्वका लागि दर्जनौं वर्षसम्म बन्द भएको ढोका खोलेको थियो। सन् 1984 को फेब्रुअरीमा श्री तङ श्याउ फिङले चीनका क्वाङ तुङ तथा फु चेन प्रान्तको निरीक्षण गरेपछि आर्थिक विशेष क्षेत्रको स्थापना गर्ने नीति उचित रहेको ठहर लिनुका साथै विदेशका लागि अरु बढी खुला शहरको स्थापना गर्ने राय-सुझाव प्रस्तुत गर्नुभयो। सन् 1984को अप्रिल महिनामा चीनका चौधवटा समुद्री तटवर्ती शहर खुला भएका थिए। सरकारी विभागमा कार्यरत कामदार तथा अरु बढी बुद्धिजीबीहरु व्यापार गर्न थालेका थिए। सन् 1986 मा चालीस वर्षीय लिन लिले कम्पनीबाट राजीनामा दिएकी थिइन्।

             सन् 1986 मा मैले एउटा सुअवसर प्राप्त गरी कम्पनीबाट राजीनामा दिई जापान गएकी थिएँ। बाहिरको विश्व हेर्नुपर्ने मेरो विचार थियो।

              सन् 1990 मा जापानमा पढाइ सकेपछि लिन लिले विदेशी पूँजीमा सञ्चालित् व्यवसायमा काम गर्न थालेकी थिइन्। दुइ वर्षपछि उनले आफ्नो व्यवसाय खोलेकी थिइन्।

             लिन लि चीनमा पहिलो खेपका धनी मान्छेहरुमध्येकी एक बनेकी छिन्। चीनका सुधार तथा खुलापनसम्बन्धी प्रधान डिजाइनर तङ श्याउ फिङले सन् 1992 मा चीनको दक्षिणी भागमा सम्बोधन गर्नुभएको कुरा लिन लिको भाग्यसँग घनिष्ठ रहेको थियो। यसवर्षको वसन्त ऋतुमा अठासी वर्षीय तङ श्याउ फिङले चीनका उ हान, शन चन, चु हाई तथा शाङ हाईलगायत् शहरको अवलोकन गरी सुधार तथा खुलापनसम्बन्धी अनेकन मन्तव्य दिएर आर्थिक सुधार गर्न आह्वान् गर्नुभयो।

               चीनले समाजवादको कार्यान्वयन नगरेमा, सुधार तथा खुलापनको अवलम्बन नगरेमा, आर्थिक विकास नगरेमा, जनताको जीवनमा सुधार नगरेमा चीनको विकास हुँदैहुँदैन।

                श्री तङ श्याउ फिङको सम्बोधनपछिको दोस्रो वर्षमा लि मिङ छाई बस्ने क्वान ती गाउँ एउटा दृश्यावलोकन क्षेत्र बनेको थियो। लि मिङ छाईकी छोरी शान शु चले परिवारमा होटेलको निर्माण गरेकी थिइन्। अहिले उनले हरेक वर्ष सत्कार गरेका पर्यटकहरुको संख्या पाँच हजार जना भन्दा बढी छ र हरेक वर्ष प्राप्त गरेको आम्दानी एक लाख चिनियाँ युआन पुगेको छ। शान शु चको नेतृत्वमा समस्त गाउँका असी प्रतिशत परिवारले पर्यटकहरुको सत्कार गर्न थालेका छन्। जसबाट क्वान ति गाउँबाट पहिलेको गरिब गाउँबाट आज एक सम्पन्न गाउँ बनेको छ।

              आफ्नी छोरीको अवस्था यस्तो राम्रो भएको देख्दा लि मिङ छाईले भावी जीवनका लागि ठूलो आशा लिनुभयो। पछिल्ला केही वर्षदेखि चीन सरकारले ग्रामीण क्षेत्रमा चिकित्सा तथा बन्दोवस्ती बिमाको प्रचार प्रसार गरेको कुराले उहाँको मनलाई अरु ढुक्क पारेको छ।

                केही वर्षअघि लिन लिले आफ्नो व्यवसायबाट अवकाश लिएकी छिन्।आजकल उनी सधैंजसो आफ्ना श्रीमानसँग बाहिर घुम्न जान्छिन्। गतवर्ष उनले पैचिङ ओलम्पिक खेलकुदका प्रतियोगिताहरु हेरेकी थिइन्। पहिलेको कुराबारे सम्झना गर्दा उनले दश वर्षसम्म ग्रामीण क्षेत्रमा बसेको अनुभवले आफूलाई धेरै लाभ भएको कुरा बताएकी छिन्।

              म अरु व्यक्तिलाई अरु बढी सहन गर्नसक्छु। जीवनमा देखापरेको कठिनाइप्रति धेरै चिन्ता नलिएर नै म भविष्य परिवर्तन हुने विश्वास लिन्छु। यो मेरो लागि मूल्यवान सम्पति हो।

              लिन लि तथा लि मिङ छाई जस्तै बितेका साठी वर्षमा अरबौं चिनियाँहरुको भाग्य मातृभूमिको विकाससँग घनिष्ठ सम्बन्धित रहेको छ। भविष्यमा चीनसँग अवसर, कठिनाइ तथा विकास देखिसकेका उनीहरुले सामना गर्ने विश्व अरु धेरै नै फराकिलो हुनेछ।