"पुरानो तिब्बतमा गेसारलाई महत्व दिने कोही थिएन। साथै यसको समायोजन गर्ने शक्ति पनि थिएन। तिनताकको शिक्षा धेरै पिछडिएको थियो। शिक्षा दिने मानिस पनि थिएन। त्यसैले गेसारलाई बचाउन सम्भव नै थिएन"।

             विगत तीसवर्षसम्म लगातार पत्तो लगाउने, संकलन गर्ने, रेकर्डिंग गर्ने र तह मिलाउने कार्य गरिए बापत हाल तिब्बत स्वायत्त प्रदेशले "गेसार राजाको कथा" नामक गाथाको अध्ययन गर्ने र व्यवस्थित पार्ने कार्यतर्फ नयाँ मार्गछेदनरुपी प्रगति हासिल गरिसकेको छ। "गेसार राजाको काथा" चाहिं प्राचीन तिब्बती समाजको अध्ययन गर्ने गाथा हो। करीब एक हजार वर्षजतिको लामो समयभित्र लोक कलाकारहरुले मौखिक रुपमा एक अर्कालाई सुनाउँदै आएका छन। छयासी वर्षीय साम्ड्र्युम्प "गेसार राजाको कथा" नामक गाथा बोल्दै गाउने तिब्बती लोक कलाकारहरुमध्ये सबैभन्दा बढी उमेर भएका व्यक्ति हुन्। साथै उहाँ "गेसार राजाको कथा" नामक गाथा बोल्दै गाउने तिब्बती लोक कलाकारहरुमध्ये सबैभन्दा लोकप्रिय व्यक्तिहरुमध्येको एक पनि हुन। "गेसार राजाको कथा" नामक गाथा बृहद्‍ परिमाणमा छ। हाल संकलन गरेर तह मिलाइएको अवस्थाबाट हेर्दा उक्त गाथाका एक सय बीसभन्दा बढी ग्रन्थहरु छन। यसमाजम्मा दश लाखभन्दा बढी हरफ छन र दुइ करोड भन्दा बढी अक्षरहरु छन। कसाँग येशेको विचारमा "गेसार राजा" ग्रन्थको प्रकाशन तिब्बती संस्कृतिका लागि एक महान धर्मको राम्रो काम हो।

             हाल चीनको तिब्बतशास्त्र अनुसन्धान प्रतिष्ठानको संख्या पचासभन्दा बढी छ र त्यसमा लागेका अनुसन्धानकर्ताहरुको संख्या दुइ हजारभन्दा बढी छ साथै प्राज्ञिक पत्रिकाहरु दश जातभन्दा बढी छन। श्री कसाँग येशेले प्राज्ञिक आदान प्रदान गर्न धेरै पटक विदेशको भ्रमण गर्नुभएको थियो। खुशी लाग्दो कुरा के हो भने तिब्बतीशास्त्रका दक्ष व्यक्तिको पंक्ति विस्तार हुँदै आएको, वरिष्ठ प्राज्ञिक फल देखा परेको र दिन पर दिन बढीरहेको अन्तर्राष्ट्रिय आदान प्रदान भएको हाराहारीमा चिनियाँ विद्बानले क्रमशः तिब्बतीशास्त्र सम्बन्धी अन्तर्राष्ट्रिय अनुसन्धान गर्ने क्रममा बोल्ने अधिकार पाउँदै आएका छन। श्री कसाँगले भन्नुभयो-

            "तिब्बतीशास्त्रको अध्ययन गर्ने जन्मथलो चीनको तिब्बतमा नै हो। तर पहिले अन्तर्राष्ट्रिय तिब्बतीशास्त्र सम्मेलनमा मुख्य पात्र पश्चिमी मुलुकहरु हुन। हाम्रो कुनै स्थान थिएन। तर अहिले परिवर्तन भयो। अन्तर्राष्ट्रिय तिब्बतीशास्त्र परिषद्‍मा पनि हाम्रा सदस्य सहभागी भएका छन।। उनीहरुले जस्तोसुकै तिब्बतीशास्त्रको अध्ययन सम्मेलनको आयोजना गर्दा पनि चिनियाँ तिब्बतीशास्त्रीहरुलाई अवश्य नै त्यसमा भाग लिने निम्तो दिने गर्छन।

            विदेशमा निर्वासित दलाईलामाले "तिब्बती संस्कृतिको नरसंहार " बारम्बार फलाकिहिंडेर अरुलाई भ्रम पार्न खोजेको छ। यसप्रति श्री कसाँग येशेले एकदमै छी छी दूरदूर गर्दै भनुभयो- पश्चिमी मुलुकहरुले विभिन्न मुलुकको विशेष जातीय संस्कृतिलाई अत्यन्तै महत्व दिएका छन।