परिश्रम गर्न के हुँदैन र! स-सानो व्यवसायबाट पनि आर्थिक रूपले आत्मर्निभर बन्न सकिने रहेछ। यस्तो उदाहरणका पात्र हुन् –काठमाण्डौ सतुङ्गल, नैकाप, मच्छेगाउँलगायतका ठाउँमा डेरा गरी बस्ने महिला। स्थानीय महिला पनि त्यसमा थपिएका छन्। उनीहरूसँग जग्गा जमिन छैन। सोही ठाउँमा जग्गा भाडामा लिई तरकारी खेती गरी आम्दानी गर्न थालेका छन्।विगत चार वर्षदेखि सतुङ्गलमा डेरामा बस्दै आएकी पोखराकी स्थायी घर बताउने रमा अधिकारीको श्रीमानले कङ्लकीमा सानोनितो जागिर गर्नुहुन्थ्यो। छोराछोरी पढाउन र पाँच जनाको दैनिक खर्च चलाउन उहाँलाई निकै कठिन थियो।

          रमा उन्नत आधार महिला समूहमा आवद्ध भई समूहबाट 10 हजार रुपियाँ ऋण लिई व्यावसायिक तरकारी खेती सुरू गर्नुभएको हो। विगत दुई वर्षदेखि रमाले सतुङ्गलमा एक रोपनी जग्गा भाडामा लिएर तरकारी खेती गर्न थालेपछि सोचे अनुरूप आम्दानी हुन थाल्यो। अहिले दुईरचार हजार रूपियाँको खाँचो छैन रमाको परिवारलाई। पहिले एक जनाको सानो कमाइले तीन छोराछोरीको पढाइ खर्च चलाउन निकै धौंधौं पर्दथ्यो। अहिले सबै खर्च कटाएर वार्षिक बीस हजार रूपियाँ नाफा गर्ने गरेको उहाँ बताउनुहुन्छ। यस्तै सोही ठाउँमा विगत पाँचवर्षदेखि डेरा गरी बस्दै आएकी मकवानपुर जिल्लाकी सुभद्रा खत्रीले सोही ठाउँमा एक रोपनी जमिन भाँडामा लिएर व्यवसायी तरकारी खेतीमा लाग्नु भएको छ।

          उहाँ पनि रमा जस्तै समूहमा आवद्ध भई समूहबाट ऋण लिएर तरकारी खेती सरू गर्नु भएको हो। चार जनाको परिवारसँग रहेकी सुभद्रा दुई जना नै छोरालाई राम्रो निजी विद्यालयमा पढाउनुहुन्छ। त्यतिमात्र कहाँ हो र सुभद्राले सबै खर्च चलाएर एक वर्षमा 25 हजार रूपियाँ नजिकैको फाइनान्समा जम्मा गरेको बताउनुहुन्छ। यस्तैगरी सल्याथान गाविसकी स्थानीय कमला नेपालीको पनि आफ्नो जग्गा जमिन छैन। अरूको घरमा ज्यामी काम गरेर जेनतेन घर खर्च चलाउँदै आउनुभएकी रमा विगत दुई वर्षदेखि जग्गा भाडामा लिएर व्यावसायिक रूपमा तरकारी खेती गरी नजिकैको बजारमा बिक्री गर्न थाल्नु भएको छ। उहाँले महिला आधार उन्नत समूहमा आवद्ध भई सोही समूहबाट थोरै ऋण लिएर तरकारी खेती सुरू भएको थियो। कमला दलित परिवारमा जन्मिएर पनि समाजमै उदाहणीय पात्र बन्नु भएको छ। सबै चलाएर एक वर्षमा पचास हजार रूपियाँ नजिकैको फाइनान्समा बचत गरेको कमला बताउनुहुन्छ। तरकारी खेतीबाट आम्दानी गर्न थालेपछि कमलाको परिवारमा निकै आर्थिक परिवर्तन त आएको छ नै उहाँको व्यक्तित्वमा पनि त्यत्तिकै परिवर्तन आएको छ। पहिला दलित गरिबलाई यो समाजमा दिन काट्न निकै गाह्रो थियो।

          अहिले केही कमाउन थालेपछि त सबैले स्वागत गर्छन्, उहाँ थप्नुहुन्छ। यसरी तरकारी खेती गर्ने रमा, सुभद्रा, र कमलाको जीवनमा मात्र आर्थिक परिवर्तन आएको हैन उन्नति महिला समूहमा आवद्ध सबै महिलाले आर्यआजन हुने काम गरेर आफ्नो जीवनमा ठूलो आर्थिक परिवर्तन ल्याएका छन्। सतुङ्गल गाविसका वासिन्दा एवम् महिला समूहकी संस्थापक सदस्य करूणा श्रेष्ठ मौसम अनुसार व्यावसायिक तरकारी खेती गर्दै आएको बताउनुहुन्छ। उहाँले उत्पादन गर्ने तरकारी काउली, भिण्डी, खुर्सानी, मूला, काउली, बन्दा, टमाटर, फर्सी घिरौला, काँक्रो, गाजर, सलगम, साग मुख्य भएको बताउनुहुन्छ। विसं 2055 मा सामूहिक आयआर्जनका महिलालाई आत्म निर्भर गराउने उद्देश्यले स्थापित महिला उन्नत आधार महिला समूह रूपमा सङ्गठित भएपछि केही महिलाले यसरी तरकारी खेती गर्न थालेका हुन्।

          समूहकी संस्थापक अध्यक्ष यामुनादेवी श्रेष्ठका अनुसार कीर्तिपुर नगरपालिकाभित्र पर्ने मच्छेगाउँ, सल्यानथान, भत्केपाटीलगायतका ठाउँका महिलालाई आर्थिक र सामाजिक रूपले सवल र सक्षम गराउन हरेक टोलका समूहको स्थापना गरी विभिन्न सीपमूलक तालिमको व्यवस्था गरिसकेको पनि उहाँले जानकारी दिनुभयो। उहाँका अनुसार यस समूहले यी बसोबास गर्दै आएका हरेक वर्ग क्षेत्र र जातिका झण्डै 210 जना महिला सीपमूलक तालिम लिई आर्थिक रूपले आत्मनिर्भर हुन थालेका छन भने 20 जना महिलाले यसरी व्यवसायी तरकारी खेती गरी आय आर्जन गर्न थालेका छन्।