ध्रुव- रविजी, हुन त यो राजनीतिक विषय हो । तर मेरो आँखाले देखेको कुरा श्रोताहरुलाई सुनाउँछु । मैले पहिलो पटक तिब्बतको भ्रमण गर्नुभन्दा अगाडि केही पश्चिमी देशका सञ्चारमाध्यमहरुले त्यहाँ धार्मिक स्वतन्त्रता नभएको कुरा उल्लेख गरेको पढेको र सुनेको थिएँ । पश्चिमी संस्कृति र पश्चिमी संचारमाध्यमको प्रभाव नेपालमा अति नै छ । त्यसैले यसको विषयमा केही नेपालीहरुलाई पनि भ्रम पर्न सक्छ । तर त्यहाँ बिहानदेखि बेलुकीसम्म गल्ली, चोक, मुख्य सडक जताततै सर्वसाधारणहरु छ्याप्छ्याप्ती माने बोकेर हिड्ने गरेको जसले पनि देख्न सक्छ । रविजी, यसरी माने बोकेर सडकमा हिड्ने मानिसहरुको संख्या पछिल्ला वर्षमा बढ्दै गएको जस्तो मैले अनुभव गरेँ । त्यसको अलावा पोतला, चोखाङ्ग लगायतका गुम्बा र मन्दिरअगाडि लम्पसार परेर कोरा गरिरहेका स्थानीय बासिन्दालाई देख्ता तिब्बतीहरुले निर्वाधरुपमा आफ्नो परम्परागत धर्म मानिरहेको प्रष्ट देखिन्छ ।

त्यसको अतिरिक्त चीनको केन्द्रीय सरकारले तिब्बतमा रहेका धार्मिक र पुरातत्विक दृष्टिकोणले महत्त्वपूर्ण धार्मिक सम्पदाहरुको संरक्षणमा ठूलो रकम खर्च गर्दै आइरहेको छ।

रवि- ध्रुवजी, यदि तिब्बतमा प्रजातन्त्रिक सुधार नगरिएको भए त्यहाँको अवस्था कस्तो हुन्थ्यो जस्तो तपाईंलाई लाग्छ ?

ध्रुव- मैले कस्तो हुन्थ्यो भन्नुभन्दा पनि रविजी, इतिहासले के कुरा प्रमाणित गरेको छ भने तिब्बतमा 50 वर्षअघि प्रजातान्त्रिक सुधार नगरिएको भए तिब्बतका व्यापक श्रमिकहरुले आजसम्म पनि मुक्ति पाउदैनथे । तिब्बतले अहिलेको अनुपातमा विकास गर्न सक्दैन्थ्यो । तिब्बतका विभिन्न जातिका मानिसहरुले अहिलेको जस्तो सुखमय जीवन बिताउन पाउदैनथे ।

मेरो विचारमा अहिले तिब्बतसहित सिङ्गै मुलुक सुविचारित ध्येय (country with mission) का साथ हिडिरहेको छ । सम्पूर्ण चिनियाँहरुलाई आफ्नो लक्ष्य थाहा छ र त्यहाँसम्म पुग्ने उनीहरुसँग स्पष्ट मार्गचित्र पनि छ । म अन्तिममा नेपाली प्राध्यापक डा. कृष्ण पोख्रेलको भनाइ सापट लिन्छु । उहाँले तिब्बतभ्रमणपछि भन्नुभएको थियो- बस्तुतः सम्पूर्ण मुलुकलाई एउटा ध्येय प्राप्तिका लागि पूर्ण प्रतिवद्धताका साथ कसरी परिचालित गर्नुपर्छ भन्ने कुरा हामीले त्यहाँबाट लिन सक्छौं ।