|
रवि- श्रोताहरु, अगिल्ला केही हप्तादेखिका पैचिङ्ग डायरीमा ध्रुवजीले छिङ्गहाई-तिब्बत रेलयात्राका क्रममा लेख्नुभएका डायरीका अंशहरुलाई हामीले राख्तैआएका छौं । ध्रुवजी, तपाईंले अगिल्लो हप्ताको कार्यक्रममा छिङ्गहाई-तिब्बत रेलमार्ग हुँदै दोस्रो चोटी अर्थात् सन् 2009 मा जाँदा देख्नुभएका परिवर्तनहरुको बारेमा कुरा गर्दै हुनुहुन्थ्यो । यो विषयमा श्रोताहरुलाई जानकारी दिनुपर्ने केही कुरा बाँकी छन् कि ?
ध्रुव- रविजी, पैचिङ्गबाट छिङ्गहाईसम्म सञ्चालित रेलमार्गलाई विस्तार गरेर सन् 2006मा तिब्बतको सदरमुकाम ल्हासा पुर्याएपछि रेलमार्ग नपुगेको प्रान्तको सूचीमा चीनका कुनै पनि प्रान्त, स्वायत्तप्रदेश, सहर वा विशेष प्रशासनिक क्षेत्र रहेनन् । भन्नुको मतलब चीनको सबै क्षेत्रमा रेल पुगेको नयाँ अध्याय चिनियाँ इतिहासमा लेखिएको छ । भर्खर सुरु हुँदा छिङ्गहाई-तिब्बत रेलमार्गमा एउटा मात्रै रेल सञ्चालन गरिएको थियो । यसपाली म ल्हासा पुगेपछि रेलवेस्टेशनको विद्युतीय बोर्डमा डिजिटल प्रविधिले प्रवाह गरिएको सूचना देखेँ । यो देखेर मलाई अचम्म लाग्यो । किनभने मलाई त्यो देख्नुभन्दा अगाडि पैचिङ्गबाट मात्रै ल्हासासम्मको लागि हरेक दिन रेल जान्छ र ल्हासाबाट पनि हरेक दिन एउटा रेल मात्रै पैचिङ्गतिर जान्छ भन्ने लागेको थियो । तर हरेक दिन चीनका महत्त्वपूर्ण सहरहरु जस्तै छन्तु, छोङ्गछिङ्ग, लान्चौ र सिनिङ्गबाट पनि ल्हासासम्म छुट्छाछुट्टै रेल गुड्दो रहेछ । मानिसहरुको आवजतावज ह्वात्तै बढेकै कारण यसरी पैचिङ्गको अतिरिक्त अन्य चारवटा सहरहरुबाट पनि हरेक दिन ल्हासासम्म रेल जाने र आउने प्रवन्ध गरिएको हो । त्यति मात्रै नभएर पैचिङ्गबाट ल्हासासम्म जाने रेल पनि पहिला हपै प्रान्तको श्री च्या चुवाङ्गमा गएर रोकिन्छ । त्यसपछि शान्षीको सदरमुकाम सिआन, कान्सु प्रान्तको सदरमुकाम लान्चौ, छिङ्गहाई प्रान्तको सदरमुकाम सिनिङ्ग, छिङ्गहाइ प्रान्तकै अर्को सहर गोलमोड, तिब्बती सहर नाक्छु हुँदै ल्हासासम्म पुग्छ । सीट उपलब्ध भएरसम्म ती ठाउँसम्म पुग्ने यात्रुहरुले पनि पैचिङ्ग-ल्हासा रेलमार्गको सुविधा उपयोग गर्न सक्छन् । यी त भए हरेक दिन यात्रुले लिन पाउने सुविधा । तर दिन बिराएर ल्हासा जानेआउने रेल त शाङ्गहाई र क्वान्चौबाट पनि छुट्ने गरेका छन् । यो परिवर्तन वास्तवमा भन्ने भने छोटो समयमा देखिएको ठूलो परिवर्तन हो भन्ने मलाई लाग्छ ।
रवि- श्रोताहरु, आजको पैचिङ्ग डायरीमा हामीले ध्रुवजीले छिङ्गहाई-तिब्बत रेलमार्गबाट यात्रा गर्दा देख्नेर लेख्नुभएको डायरीलाई प्रस्तुत गरिरहेका छौं । ध्रुवजी, रेलमार्गको निर्माण गर्दा स्थानीय जनता र उनीहरुको जनजीवनलाई कत्तिको ध्यान दिइएको पाउनुभयो ?
ध्रुव- रविजी, त्यस्तो विकट पठारभूमि जहाँ बाह्रै महिना हिउँ पर्ने ठाउँ पनि छन छिङ्गहाई-तिब्बत रेलमार्गमा । त्यस्तो अवस्थालाई विचार गरेर त्यो रेलमार्गको सञ्चालनलाई विश्वले नै आश्चर्य मानिरहेको छ । यस्तो आश्चर्यको कुरा विश्वसामु देखाउनका लागि चिनियाँ सरकार, जनता र श्रमिकले ठूलो परिश्रम खर्च गरेका छन् । त्यसैले छिङ्गहाई तिब्बत रेलमार्ग बनाउनुअघि र पछि कुनकुन कुरामा कत्तिको ध्यान पुर्याइयो भन्ने विषय एउटा अनुसन्धानकै विषय हुनसक्छ । त्यसैले रविजी मैले रेलमा यात्रा गर्दा आफ्नै आँखाले देखेको कुराहरु मात्रै यहाँ राख्छु ।
रवि- हुन्छ ध्रुवजी । तपाईंले आफ्नै आँखाले कस्तो देख्नुभयो त्यही बारेमा बताइदिनुहोस्।
ध्रुव- रविजी, ल्हासाको लागि पैचिङ्गबाट साँझको साढे नौ बजे मात्र रेल छुट्छ । त्यसैले पहिलो दिन बाहिरको दृश्य खासै केही देखिदैन । भोलिपल्टबाट मात्रै बाहिरको रमणीय दृश्यको मजा लिन सकिने हो । ल्हासाबाट पैचिङ्गको लागि भने बिहानको दश बजे रेल छुट्छ । ल्हासाबाट गुड्न सुरु भएदेखि नै रेल घरि दायाँ र घरि बायाँ गर्दै अगाडि बढ्छ । पैचिङ्गबाट ल्हासासम्म आउँदाखेरी रेलमार्ग नजिकैबाट पक्की सडकको राजमार्ग नै देखिन्छ । त्यसमा ठूल्ठूला ट्रक, यात्रुवहाक बसदेखि निजी सवारीसाधनहरु बडो रफ्तारले गुडेका देखिन्छन् । तिब्बतमा रेलमार्ग सञ्चालन हुनुअघि तिब्बतलाई यिनै राजमार्गहरुले चीनको मूख्यभूमिका अन्य प्रान्त र सहरहरुसँग जोडेको हुनुपर्छ । ती सडक र रेलमार्गलाई ठूला हिमाल र पहाडको जोखिमबाट बचाउनका लागि नदी किनार र घाँसे मैदान हुँदै लगिएको छ । बाटोमा कुनै अप्ठ्यारो चट्टान वा ठूलो पहाड आएमा रेल सुरुर्र सुरुङ्गबाट भित्र पस्छ र बाहिर निस्कन्छ । त्यस्तै सिमसार क्षेत्रमा पुल बनाइएको छ । पैचिङ्गबाट ल्हासासम्म पुग्नका लागि तय गर्नुपर्ने चार हजारभन्दा बढी किलोमीटरमा यस्ता सुरुङ्ग र पुल कति छन् भनेर गन्न पनि सकिँदैन ।
अनि रेलको सुरक्षाको लागि धेरै पहिरो जाने भिरालो पाखो आएमा रेलमार्गको माथि धेरै भिरालो पारेर छानो बनाइएको छ, जसले गर्दा भिरालो पहाडको माथिबाट आएको बाढी, पहिरो, ढुङ्गा, माटो त्यही छानोबाट रेलमार्गबाट बाहिर जान्छ ।
रवि- ध्रुवजी, रेलमार्ग वरिपरि घाँसे मैदानमा चौरीगाई तथा भेडाच्याङ्ग्रा चराइन्छ । रेलमार्गको निर्माणले चरनक्षेत्रलाई कत्तिको असर पारेको छ?
ध्रुव- रविजी, एकतिर ठूला घाँसेमैदानमा चौरी र भेडाच्याङ्ग्रा चर्न र आवतजावत गर्न क्रसिङ्ग राखी बाधा नपुगोस् भन्ने उद्देश्यले मैदान पुरेर जमिनको सतहभन्दा लगभग 10 फिट जति माथिबाट रेलमार्ग लगिएको छ भने अर्कोतिर चौंरी, भेडालगायतका घरपालुवा जनावर र तिनका गोठालाहरुले रेलमार्गमा बाधा नपुर्याउन भनेर दुबैतिर फलामको जालिले बार लगाइएको छ । तर यस्तो भएपनि पशुपंक्षी र मानिसहरुलाई रेलमार्गको एकापट्टीबाट अर्कोपट्टीसम्म वारपार गर्नका ठाउँठाउँमा रेलमार्गको लिकमुनी खुल्ला बाटो राखिएको छ । रेल गुडिरहेको अवस्थामा पनि त्यही लिकमुनिकै बाटोबाट चौँरी र भेडाच्याङ्ग्राहरु ओहोरदोहोर गरिरहेको देखिन्छन । सायद तिनीहरु रेलको आवाजबाट अब चाहिँ अभ्यस्त भएको हुनुपर्छ ।
|
