रवि- श्रोताहरु हामीले पैचिङ्ग डायरीको अगिल्लो हप्ताको कार्यक्रमदेखि चीनको तिब्बतका स्थानीय बासिन्दाको दैनिक जीवनमा आएको परिवर्तनका बारेमा कुराकानी गरिरहेका छौं । ध्रुवजी, तपाईंलाई तिब्बतको सुरक्षा व्यवस्था कस्तो लाग्यो ?

ध्रुव- रविजी, मैले त्यति याद नगरेको तर महत्त्वपूर्ण विषय तपाईंले उठाइदिनुभयो । वास्तवमा मैले तिब्बतको सुरक्षा अवस्थाको विषयमा चाहिँ उल्लेख नगरीकन हुँदैन । किनभने मलाई प्रभाव परेका कुराहरुमध्ये तिब्बतको सुरक्षा ब्यवस्था पनि एक हो । म पहिलो पटक नेपाली पत्रकारहरुको टोलीमा सम्मिलित भएर ल्हासा सहर जाँदा हामी ल्हासाको रात्रीजीवन पनि हेर्न गयौं । हामी बसेको हिमालय होटलमा काम गर्ने दुई जना नेपालीहरुलाई राति 10 बजेपछि मात्रै फुर्सद हुने रहेछ । उहाँहरुलाई चिनियाँ र तिब्बती भाषासमेत राम्रोसँग आउने भएकोले हामीले उहाँहरुलाई रात्रीजीवन देखाउन लगिदिन अनुरोध गर्यौ । वास्तवमा झिलिमिलि बत्ति र मान्छेहरुको भीडले ल्हासा शहरमा राति हिडेको अनुभव हुँदैनथ्यो । दिउँसो होस वा साँझ अझ भनौं मध्यरातमा हिप्पीहाईको स्वतन्त्रतापूर्वक हिड्ने युवादस्ता तथा व्यापार, व्यवसाय, अध्ययन, नोकरी गर्नेहरुले पनि निर्धक्कसाथ हिडडुल र कामकाज गरिरहेका देखिन्छन् । नेपालको कुरा गर्ने हो भने साँझ परेपछि बाहिर हिड्न डर मान्नुपर्ने अवस्था हुन्छ । अझ साँझ परेपछि महिलाहरु एक्लै बाहिर निस्कने कुरा हामी सोच्न सक्तैनौ‌ । तर ल्हासामा मध्यरातमा पनि महिलाहरु एक्लाएक्लै समते सडकमा निर्धक्कसाथ हिडेको हामीले देख्यौं । सन् 2000मा पैचिङ्ग जाँदा पनि पैचिङ्गमा यसरी नै महिलाहरु राति राति एक्लै हिडेको देखेको थिएँ । तर पैचिङ्गमा जस्तै खुल्ला र सुरक्षित वातावरण नहोला भन्ने मैले सोचेको थिएँ । अझ मसँगै जानुभएका नेपाली पत्रकारहरुलाई त यो ज्यादै नौलो भयो ।

रविजी, रात्रीजीवन हेर्ने क्रममै हामी मध्यरतमा सेकुवालगायतका खाना खान पाइने होटलहरुमा गयौं । त्यहाँ मान्छेहरुको निकै भीड देखिन्थ्यो । तर सबै आफ्नै काममा व्यस्त देखिन्थे । कसैलाई कसैको मतलब थिएन । त्यसैले पनि हामीले सुरक्षित रहेको अनुभव गर्यौं । तिब्बत अझ विशेष गरेर ल्हासाको सुरक्षास्थितिको बारेमा हामीले हामीसँगै जानुभएका हिमालयन होटलमा कार्यरत नेपाली साथीहरुसँग पनि जिज्ञाशा राख्यौं । उहाँहरुले एकै स्वरमा स्वतन्त्रताको नाममा देश र जनता विरुद्ध खुलेआम धावा बोल्न र गुन्डगर्दी गर्न पाइदैँन, त्यस्ता देशद्रोही र जनताको विरुद्धमा लाग्ने अनि स्थानीय सुरक्षामा प्रतिकूल प्राभाव पार्न खोज्नेलाई त्यसैअनुसारको दण्ड दिने गरिन्छ । सार्वजनिक सुरक्षा व्यवस्था खलल पार्न त रविजी, चीन वा तिब्बतमा मात्रै होइन विश्वका कुनै ठाउँमा कुनै पनि सरकारले छुट दिदैँन । यति हुँदाहुँदै पनि अन्य ठाउँमा भन्दा तिब्बतमा सार्वजनिक सुरक्षा व्यवस्था चुस्त रहेको मैले पाएँ । र, तिब्बतमा काम गर्ने र जागिर खाने नेपाली साथीहरुले पनि तिब्बतको सुरुक्षा व्यवस्थाको बारेमा खुलेर प्रशंसा गर्नभएको थियो ।

रवि- श्रोताहरु,  आजको कार्यक्रममा हामीले तिब्बतको सार्वजनिक सुरक्षा व्यवस्थाका विषयमा छलफल गरिरहेका छौं । ध्रुवजी, तपाईंले भर्खरै बजाइएको गीतभन्दा अगाडि ल्हासा सहरको सुरक्षा व्यवस्थाको विषयमा कुराकानी गर्नुभएको थियो । गीतपछि ल्हासाबाट मोटरबाटो हुँदै काठमाडौंसम्म जाँदा अनुभव गर्नुभएको र देख्नुभएको सुरक्षा व्यवस्थाका बारेमा जानकारी दिन्छु भन्नुभएको थियो ।

ध्रुव- हजुर रविजी । म ल्हासाबाट मोटरबाटो हुँदै नेपाल जाने क्रममा ल्हासाबाट नेपालचीनबीचको कोदारीनाकासम्म दुई पटक पुगेको छु । ल्हासाबाट चाङ्गमुसम्म जानको लागि जीपहरु नेपाली महावाणिज्यदूतावासको गेटबाहिर नै पाइन्छ । त्यसैले सामान बोकेर यताउता गर्नुपर्ने कुनै पनि झन्झट मलाई भएन । तर मलाई सुरुमा जाने बेलामा त अलि डर पनि लागेको थियो । किनभने सन् 2007मा हामीलाई ल्हासाबाट चाङ्गमुसम्म जानका लागि जीपमा कम्तिमा 12 घन्टा लाग्थ्यो । जुलाई महिनामा भएकोले अलि अलि पानी पनि परेको थियो । अनि हाम्रो यात्रा अपरान्हको तीन बजे सुरु भएको थियो । त्यो हिसाबले हामीले जीपमा रातभरीको यात्रा तय गर्नुपर्ने थियो । झन्डै 8 सय किलोमीटर लामो बाटोमा मनवबस्ती एकदमै थोरै छ । र एउटा मानववस्तीबाट अर्को मानववस्ती पुग्न धेरै लामो दुरी तय गर्नुपर्छ । त्यसैले त्यो मानवरहित अनकन्टार पठारभूमिमा गर्नुपर्ने रातभरीको यात्रा सम्झेर मलाई सुरुमै डर लागेको हो । तर मलाई ल्हासामा भएका नेपालीहरुले र नेपाली वाणिज्यदूतावासका अधिकारी र कर्मचारीहरुले ठूलो आँट र ढाँडस दिनुभयो । उहाँहरु पनि प्रायः रातिको नै यात्रा गर्नुहुने रहेछ । नेपाल जाने क्रममा रात्रीयात्रा गर्नु ल्हासामा बसोवास गरिरहेका मानिसहरुका लागि सामान्य कुरा रहेछ । त्यसपछि भने म धेरै ढुक्क भएँ ।

रवि- ल्हासाबाट जीपमा यात्रा सुरु गरेपछि बाटोमा कस्तो अनुभव गर्नुभयो ?

ध्रुव- एउटा जीपमा चारदेखि पाँच जनासम्म यात्रु हुने रहेछन् । मेरा दुई कोरियन सहपाठीका साथ म र एक जना नेपाली र एक जना फ्रान्सेली नागरिक पनि एउटै जीपका यात्रु थियौं । व्यापारका शिलशिलामा उहाँहरु दुबै जना हरेक वर्ष ल्हासा पुग्नुहुने रहेछ र मोटरबाटो हुँदै नेपाल फर्किनुहुने रहेछ । उहाँहरुले पनि प्रायः रातिकै यात्रा गर्ने गरेको अहिलेसम्म कुनै अप्रिय घटना नघटेको बताउनुभयो । उहाँले पनि बाटो एकदमै सुरक्षित रहेको बताएपछि म ढुक्क भएको थिएँ । उहाँहरु जस्तै मैले पनि सुरक्षासँग सम्बन्धित कुनै पनि समस्या भोग्नुपरेन र देख्नुपरेन । त्यसैले दोस्रो पटक भने मैले रातिको यात्रा नै रोजेँ ।