सन् 1968मा "गाउँले डाक्टर"भन्ने विशेषता रहेको ग्रामीण क्षेत्रको चिकित्सा व्यवस्थाले चिनियाँ किसानहरुका लागि रोग निवारण र उपचार गर्ने आधारभूत सुनिश्चितता ल्याएको थियो। त्यति बेलाका किसानहरुले रोगको औषधोपचार गर्नका लागि थोरैमात्र पैसा दिए पुग्थ्यो । ग्रामीण क्षेत्रको त्यस्तो चिकित्सा व्यवस्थालाई सन् 1980मा विश्व बैंक तथा विश्व स्वास्थ्य संगठनले "विकासोन्मुख मुलुकका लागि सर्वसाधारणको स्वास्थ्य समस्याको समाधान गर्ने उदाहरण"मानेको थियो।
ग्रामीण क्षेत्रको चिकित्सा व्यवस्था र सहरका कामदारका लागि श्रमिक सुनिश्चित चिकित्सा व्यवस्थासँगै मिलेर गत शताव्दीको पचास/साट्ठीको दशकमा चीनको चिकित्सा व्यवस्थाको आधारभूत प्रारुप बनेको थियो। तर युगको परिवर्तन हुदैगएको सिलसिलामा त्यस व्यवस्थामा झन् झन् बढी नकारात्मक असर पर्दै आएको देखिन्छ।
सन् 1985मा चीनको चिकित्सा सुधार औपचारिक रुपमा सुरु भएको थियो। त्यस सुधारको निर्देशन विचार के थियो भने बजारमूलक व्यवस्थाको आधारमा सामाजिक र आर्थिक नाफाको ख्याल-विचार गर्नुपर्छ। साथै सरकारले चिकित्सातर्फको लगानीलाई कटौती गरी अस्पतालको आफ्नो अधिकारको विस्तार गर्नुपर्छ।
सन् 1998मा चीन सरकारले "तीन किसिमका सुधार" लागु गर्न थालेको थियो। ती तीन किसिमका सुधारमध्ये चिकित्सा बीमा व्यवस्थाको सुधार, चिकित्सा र स्वास्थ्य व्यवस्थाको सुधार र औषधि उत्पादन र प्रचलन व्यवस्थाको सुधार पनि समावेश छन्। त्यसको मुख्य उद्देश्य चीनको सहर तथा गाउँबस्तीका कामदारका लागि आधारभूत चिकित्सा बीमा व्यवस्थाको स्थापना गरेमार्फत व्यवसायको बोझलाई खुकुलो पार्नु हो। तर त्यस सुधारमा बजारमूलक निर्देशन-कार्यनीतिको अझ अपनाएकाले सर्वसाधारणका लागि "रोगको उपचार गर्न ज्यादै अप्ठ्यारो र महङ्गो" हुने समस्याको समाधान गर्न सकिएको थिएन।
पछिल्लो चरणको चिकित्सा नीतिको तर्जुमा कार्यमा सहभागी हुनुभएका चीनका भूतपूर्व स्वास्थ्य मन्त्री काउ छ्याङ्गले हाल सञ्चार-माध्यमलाई अन्तर्वार्ता दिंदै भन्नुभयो:
मेरो विचारमा चिकित्सा र स्वास्थ्य कार्य समाजको समानता प्रतिबिम्बित गरिने सामूहिक कल्यणसम्बन्धी एक किसिमको तरिका हुनुपर्छ।
चीनका उप स्वास्थ्य मन्त्री चाङ्ग माउले हिजो पैचिङ्गमा आयोजित एउटा पत्रकार सम्मेलनमा बोल्दै सामूहिक कल्याण र समानता नयाँ चिकित्सा सुधारको सुरुवात र अन्त्य हुने कुरा स्पष्टसँग औंल्याउनुभएको छ। उहाँ भन्नुहुन्छ:
आधारभूत चिकित्सा र स्वास्थ्य व्यवस्थालाई सामूहिक धारणा बनाएर सर्वसाधारणलाई प्रदान गर्नुपर्छ। अन्त्यमा प्रत्येक व्यक्तिले आधारभूत चिकित्सा र स्वास्थ्य सेवाको उपभोग गर्नसक्ने लक्ष्यलाई साकार तुल्याउन सक्छन्। साथै वैज्ञानिक र विकास धारणालाई व्यवहारमा उतारेर सर्वसाधारणका लागि सबैभन्दा प्रत्यक्ष र वास्तविक समस्याको समाधान गर्नुपर्छ।
|