थाङखा बनाउँदा हल विभिन्न खालका बुट्टाहरु भरिएका विभिन्न साइजमा रहेका थाङखाहरु र रंगीविरंगी कारचोपीहरु झुण्ड्याइएका हुन्छन। तिब्बती केटी याँग चोंग चोमाले मन लगाएर थाङखा कोरिइरहेकी छिन। उनले भनिन्- टारभूमिमा बसोबास गरिरहेका तिब्बती बौद्ध धर्म मान्ने तिब्बतीहरु प्रायजसो घुम्ती पशुपालक जातिका हुन। उनीहरुले मन लागेको वेलामा पूजा गर्न र मन्त्र जप्नका लागि गौतम बुद्धको चित्रकार खनिज पदार्थको रंगद्बारा कोरेर संगसंगै बोकेर हिंडदै मन लागेको वेलामा पूजा गर्ने गर्दछन।
यसरी नै थाङखाको उत्पति भएको हो भन्ने किम्वदन्ति पनि पाइन्छ। त्यसको विषयवस्तुहरुमा प्रायजसो तिब्बती बौद्ध धर्मका उपदेशहरु वा गौतम बुद्धको चित्रकार हुन। यांगचोंग चोमाले भनिन- श्याकै गाउँका बूढापाका कलाकारहरुमा निकै खपिस शीप कौशलता भएको हुँदा उहाँहरुले वरिपरिका क्षेत्रहरुमा निकै नाउँ कमाएका छन। उनी चाहिं उहाँहरुको ख्याति सुनेर टाढा सांग्रिला जिल्लाबाट यहाँ सिक्न आएकी हुन।
यात्रा गर्न आउने पर्यटकहरुको सत्कार सम्बन्धी जिम्मा लिएका श्या कै गाउँका बासिन्दा कसाँग च्याछोले जानकारी दिंदै भन्नुभयो- याँगचोंग चोमा जस्ता हाम्रो नाउँ सुनेर यहाँ सिक्न आएका शिक्षार्थीहरु धेरै छन। हाम्रो गाउँको गाढा सांस्कृतिक वातावरण र सुविधाजनक जीवनले गर्दा प्रशिक्षार्थीहरुमध्ये अधिकाँश त सिकिसकेर पनि फर्कन मान्दैनन। उनीहरु विभिन्न कला हलमा पर्यटकहरुको सेवा कार्यमा लागिरहेका छन।
कसाँग च्याछोले भनेका छन- पहिले श्या कै गाउँ करु बाली र तोरी साग लगाउने, चौंरी गाई पाल्ने र जंगली च्याउ छिप्ने जस्ता परम्परागत कृषि र पशुपालन व्यवसायमा मात्र भर पर्दथ्यो। त्यसवेला प्रकृतिमा मात्र भर परेर दिन काटिन्थ्यो। त्यसैले गाउंलेहरुको दिनचर्या निकै कठिन र दुखपूर्ण थियो। सुधार र खुलापनकै हाराहारीमा सांग्रिला क्षेत्रको पर्यटन कार्य दिन पर दिन ततातो हुँदै आउनुका साथसाथै श्या कै गाउँ पनि पर्यटन सेवामार्फत सम्पन्न जीवन बिताउने बाटोमा उत्रन थालेको छ।
सरकारको आड र समर्थन पाएर यस गाउँका बूढा पुस्ताका कलाकारहरु, कुँदाई कालिगडहरु र थाङखाका चित्रकारीहरुले आ-आफ्ना चेलालाई भित्र्याएर सिकाउने गर्दछन। यसका साथै आफ्नो गाउँका बासिन्दाहरुलाई तालिम दिन अरु ठाउँबाट इलमी व्यक्तिहरुलाई निम्त्याउने गरिन्छ।
