फन्ट डाउनलोड
सि.आर.आइको संक्षिप्त परिचयनेपाली सेवाको संक्षिप्त परिचयसम्पर्कका लागि

नेपालमा जैविक मल र विषादीको उत्पादन तथा प्रयोगमा आकर्षण

(GMT+08:00) 2014-01-06 16:48:06

         कृषि उत्पादन र खाद्य वस्तुमा रासायनिक मल तथा कीटनाशक विषादीको प्रयोगप्रति बढेको आमचिन्तालाई सरकारले सम्बोधन गर्न थालेपछि नेपालमा जैविक मल र विषादीको उत्पादन तथा प्रयोगमा आकर्षण बढ्न थालेको छ।

         बजारमा पाइने साग, काउली, बन्दा, सिमी र अन्य तरकारीमा अत्यधिक मात्रामा रासायनिक मल र कीटनाशक विषादीको प्रयोग हुने गरेको छ। कृषि विभाग, विषादी बन्दीकरण तथा व्यवस्थापन शाखाका अनुसार नेपालमा वार्षिक आयात हुने 345 मेट्रिक टन विषादिमध्ये 85 प्रतिशतभन्दा धेरै तरकारी बालीमा प्रयोग भइरहेको छ। यस्तो तरकारी खाँदा मानव स्वास्थ्यमा गम्भीर समस्या उत्पन्न हुने सम्बन्धित चिकित्सकहरू बताउँछन्।

         रसायनिक मल एवम् कीटनाशक औषधिको बढी प्रयोग गरी उत्पादित तरकारी खाँदा मानिसमा रिङ्गटा लाग्ने, टाउको र पेट दुख्ने, वान्ता आउने, हातखुट्टा र छाला पोल्ने, स्मरण शक्ति ह्रास हुने, पाचन प्रणालीमा गडबढी हुने गरेको डा. महेन्द्र विष्ट बताउनुहुन्छ।

         कीटनाशक औषधि प्रयोग गरेका तरकारी उपभोग गर्ने आमाको दूध दूषित हुनसक्ने, क्यान्सर, कलेजो र मुटु रोग लाग्ने र मिर्गौलाको कार्यक्षमता क्रमशः घट्दै जाने जस्ता अल्पकालीन र दीर्घकालीन समस्या देखिने गरेको पनि डा. विष्ट बताउनुहुन्छ।

         बाली विज्ञको अध्ययन अनुसार क्लारेपा, इफेक्स, मालाथिन, मिथाइल, पाराथायन सरकारले प्रतिबन्ध गरेका चौध विषादीमध्ये पर्छन् भने इन्डो सल्फनलाई सबैभन्दा खतरनाक मानिन्छ। क्यान्सर ट्युमर, स्वासप्रश्वासजन्य रोग तथा स्नायुजन्य रोग र नपुङ्सकता लगायतका झण्डै पच्चीस किसिमका बिरामीको प्रमुख कारण यो इन्डो–सल्फन रहेको सम्बन्धित विशेषज्ञहरू बताउँछन्। तर तरकारी हेर्दासाथ लोभलाग्दो बनाउन इन्डोसल्फन नै अत्यधिक प्रयोग हुन थालेपछि सरकारले कात्तिकदेखि यसको आयातमा प्रतिबन्ध लगाउने घोषणा गरेको छ।

         कृषि विभाग अन्तर्गतको विषादी बन्दीकरण तथा व्यवस्थापन शाखाका रजिस्टार अच्युतप्रसाद ढकालले मानव स्वास्थ्यमा असर पार्ने खालका विषादीबारे थाहा हुँदाहुँदै पनि इन्डो–सल्फन प्रयोग भइरहेकाले यसप्रति सरकारको गम्भीर ध्यानाकर्षण भई आगामी कात्तिकबाट यसको प्रयोग बन्द गर्ने निर्णय गरिसकेको जानकारी गराउनुभयो।

         तर कृषिविज्ञ डा. केदार बुढाथोकी प्रतिबन्धित विषादीको प्रयोग जानाजान भएको स्वीकार गर्नुहुन्न। कृषि उत्पादनमा सामान्य खालका रसायनिक विषादीको प्रयोग हुने गरेको बताउँदै उहाँ भन्नुहुन्छ – कुन बेला कसरी र कुन रोगको उपचारका लागि प्रयोग गर्ने भन्ने थाहै नभई किसान र व्यापारीले रसायनिक विषादीको प्रयोग जथाभावी गर्दा समस्या बढेको हो।

         गोरखापत्र अनलाईनका विश्वस्वास्थ्य संगठनको सहयोगमा नेपालका विभिन्न 15 जिल्लामा दुई वर्षअघि गरिएको एक अध्ययनले विषादीको सबैभन्दा बढी समस्या हरिया सागसब्जी र तरकारीमा देखाएको थियो।

         रजिस्टार ढकाल रासायनिक विषादीलाई विस्थापित गराउन पछिल्लो पटक जैविक विषादीको उत्पादनलाई प्रोत्साहन गर्नुका साथै किसानलाई यसको प्रयोग गर्न आकर्षित गर्दै आएको बताउनुहुन्छ।

         रसायनिक मल र विषादीको बढी प्रयोग हुने भक्तपुर, काभ्रे, चितवन, धादिङलगायतका जिल्लामा विषादीले मानव स्वास्थ्यमा पार्ने नकारात्मक असरका बारेमा आमनागरिकलाई सचेत गराउन होर्डिङबोर्ड राखिएको र असरकाबारेमा सचेत गराउन कृषक शिविर सञ्चालन गर्न थालिएको ढकालले जानकारी दिनुभयो।

         जैविक विषादीलाई प्रोत्साहन गर्नका लागि सरकारी नीति ल्याउन पहल भइरहेको जानकारी गराउँदै रजिस्टार ढकालले भन्नुभयो "जैविक विषादीलाई प्राथमिकता दिएका कारण पछिल्ला दुई-तीन वर्षयता 32 वटा जैविक विषादी उत्पादन गर्ने संस्था दर्ता भइसकेका छन्।"

          हालै अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोगले हरिया तरकारीमा अत्याधिक रूपमा कीटनाशक औषधि प्रयोग भएको भन्दै यसको अनुगमन गरी नियन्त्रण गर्न सम्बन्धित सरोकारवाला निकायलाई निर्देशन पनि दिइसकेको छ।

         आयोगले खाद्यवस्तु उत्पादन गर्ने संस्था र त्यस मातहतका संस्थालाई रसायनिक विषादी प्रयोगमा रोक लगाउन निर्देशन दिएको हो।

जानकारी तथा लेखहरु
सुझाउ
Webradio
सम्वाद संग्रह