रवि- चीनको युनान प्रान्तमा अवस्थित प्राकृतिक सौन्दर्यले भरिपूर्ण साङ्गरिलाको भ्रमणको विषयमा हामीले केही हप्ताअगाडिदेखि कुराकानी गरिरहेका छौं । ध्रुवजी, तपाईंले प्राचीन सहर लिच्याङ्गबाट साङ्गरिला जाँदा बाटोमा देखेका कुराहरुको बारेमा चर्चा गर्ने क्रममा अगिल्लो हप्ताको कार्यक्रममा चीनको सबैभन्दा ठूलो र लामो नदी याङ्गसी नदीको बारेमा कुराकानी गर्दै हुनुहुन्थ्यो ।
ध्रुव- हजुर रविजी, चीन युनान प्रान्तमा रहेको प्राचीन लिच्याङ्ग सहरबाट पर्यटकीय, धार्मिक र सांस्कृतिक दृष्टिकोणले महत्वपूर्ण साङ्गरिलातर्फ मोटरबाटोहुँदै जाँदा मैले चीनको सबैभन्दा ठूलो र लामो नदी याङ्गसी नदीको बारेमा चर्चा गर्दागर्दै समय सकिएको थियो । आज त्यसपछिका कुराहरुलाई राख्ने विचार गरेको छु ।
रवि- हुन्छ ध्रुवजी । त्यसपछिका कुराहरुलाई क्रमशः राख्तै जानुहोला ।
ध्रुव- रविजी, वास्तवमा याङ्गसी नदीले नै लिच्याङ्ग र साङ्गरिलालाई छुट्याएको छ । याङ्गसी नदीमाथिको पक्की पुल पार गरेपछि साङ्गरिलाको यात्रा सुरु हुन्छ । समुद्रसतहबाट साङ्गरिलाको सबैभन्दा होचो भाग पनि त्यही हो । याङ्गसी नदी समुद्र सतहबाट 1 हजार 8 सय मीटरको उचाइमा बग्ने रहेछ त्यहाँ । पुल तरेर साङ्गरिलामा टेक्नेबित्तिकै साङ्गरिला अनि मुख्य तिछिङ्ग काउन्टीसम्म पुग्नुअगाडि बाटो वरिपरिको बस्तुस्थितिको बारेमा हाम्रा पथप्रदर्शकले जानकारी दिन थालिहाले ।
याङ्गसी नदीको पुल तरेपछि केहीबेर नदी किनारै किनार बस गुडेपछि उकालो लाग्न थाल्यो । भूधरातल फरक हुँदैजाँदा त्यसैअनुसार मौसम, वनस्पति, वन्यजन्तु, प्राकृतिकस्रोत, स्थानीय जनताको पेश र व्यवसायमा पनि परिवर्तन हुँदैजान्छ । त्यसैको आधारमा रहनसहन र भेषभूषामा पनि फरक पर्ने नै भयो । तर धरातलीय उचाइ बढ्दैजाँदा त्यहाँको कला र संस्कृतिमा पनि भिन्नता हुँदैगएको मैले पाएँ, जुन ज्यादै रमाइलो पक्ष लाग्यो मलाई । त्यसको बारेमा जानकारी दिदैँ हामीलाई पथप्रदर्शकले भने- अब हामी 1 हजार 8 सय मीटर उचाइको भूभागबाट 3 हजार 2 सय मीटरको उचाइमा पुग्दासम्म धेरै जातजातिका मानिसको बस्ति देखिन्छ ।
रवि- ध्रुवजी, साङ्गरिला क्षेत्रमा चीनका कति अल्पसंख्यत जातिको बसोबास रहेछ ?
ध्रुव- रविजी, साङ्गरिला क्षेत्रमा जम्मा 13 अल्पसंख्यक जातिको बसोबास छ। वास्तवमा साङ्गरिला सछुवान र तिब्बत स्वयत्त प्रदेशबाट नजिक पर्ने हुनाले पनि धेरै अल्पसंख्यक जातिको बसोबास भएको हुनसक्छ । यो चाहिँ मेरो आफ्नो मनको कुरा मात्रै हो । त्यति धेरै अल्पसंख्यक जातिका मानिसहरुको बस्ति भए तापनि सबै जातजातिबीच सामाजिक सद्भाव देखिन्छ । एकअर्काको सहयोग र सद्भावबाट सबैले सफलता हासिल गर्ने त्यहाँको विशेषता अझ साझा संकल्प रहेछ । सद्भावपूर्ण समाजले भएपछि हरेक खालको प्रगति र विकासका लागि पनि सहयोग पुग्छ नै ।
मैले अघि नै भन्छु भनेर भन्न विर्सेको कुरा के भने रविजी, भौगोलिक उचाइअनुसार फरकफरक अल्पसंख्यक जातिको बसोबास रहेछ । अघि मैले भौगोलिक उचाइ बढ्दै जाँदा संस्कृति पनि फरक हुन्छ भनेर प्रशङ्ग जोडेको थिए । त्यहाँ समुद्रसतहबाट 1 हजार 800 मीटरदेखि मुनि, 1 हजार 8 सय मीटरदेखि 2 हजार 2 सय मीटरको उचाइभित्र र त्योभन्दा माथि फरक जातिको बसोबास छ ।
रवि- श्रोताहरु, आजको कार्यक्रममा हामीले ध्रुवजीको साङ्गरिला भ्रमणका विषयमा कुराकानी गरिरहेका छौं । ध्रुवजी, भर्खरै बजाइएको यो सुमधुर गीतभन्दा अगाडि तपाईंले साङ्गरिला जाने क्रममा फरक भूधरातलमा भिन्न जातजातिका मानिसहरुको बसोबास भएको कुरा गर्दै हुनुहुन्थ्यो ।
ध्रुव- हजुर रविजी, साङ्गरिला प्रवेश गरेपछि मोटरबाटोले क्रमशः भौगोलिक उचाइ लिदैँजान्छ । यसैक्रममा फरक भौगोलिक धरातलमा बस्ने मानिस पनि फरक फरक पाइन्छ । साङ्गरिलामा समुद्रसतहबाट 1 हजार 800 मीटरभन्दा मुनिको क्षेत्रमा हान, नासी, लीस्यू, म्याओ, हुई, फु, पाईलगायतका जातिको बस्ती छ । त्यसैगरी, समुद्रसतहबाट 1 हजार 8 सय मीटरदेखि 2 हजार 2 सय मीटरको उचाइभित्र यि अल्पसंख्यक जातिको बसोबास पाइन्छ भने 2 हजार 2 सय मीटरभन्दा माथि लगभग शतप्रतिशत नै तिब्बती जातिको बसोबास छ ।
यसरी फरक जातजातिका मानिसहरुको बसोबास, पृथक भौगोलिक अवस्था, संस्कृतिक र प्राकृतिक विविधताको प्रत्यक्षदर्शी बन्दै करिब चार घन्टाको बसयात्रापछि हामी हाम्रो गन्तब्यस्थल पुग्नै लागेको बेलामा हामी सवार गाडीहरु एउटा गुम्बानजिकै रोकिए । हाम्रो स्वागतको लागि स्थानीय अधिकारीहरु गुम्बा परिसरमा कुरेर बसेका रहेछन् । तिब्बती बौद्धधर्ममा पवित्र मानिने खादा बसबाट ओर्लनै बित्तिकै हामीलाई पहिर्याइयो । अनि सगुनको रुपमा हामीहरुलाई स्थानीय रक्सी पनि चखाइयो । स्थानीय पोशाकमा लहरै बसेका करिब एकसय जना कलाकारहरु मुख्य गरी गायक र नृत्यङ्गनाहरुले गीत र नृत्यद्वारा हामीलाई भब्य स्वागत गरे । तिब्बती रहनसहन र संस्कृति मेरा लागि नौलौ नभए तापनि अन्य विदेशी तथा चिनियाँ अतिथि र पत्रकारहरुलाई भने नौलो लाग्यो । स्थानीय आतिथ्यबाट सबैको मन पुलङ्कित भएको मैले सहजै अनुभव गरेको थिएँ । त्यसैक्रममा धेरैले फोटो पनि खिचे । औपचारिक स्वागतपछि कुराकानीका क्रममा टाइम्स आफ इन्डियाका पैचिङ्गस्थित प्रतिनिधि साइबालदास गुप्ताले पत्रकारको रुपमा आफू चार वर्षसम्म पैचिङ्ग बसेर रिपोर्टिङका क्रममा धेरै ठाउँमा गएपनि त्यस्तो खालको स्वागत नपाएको बताउनुभएको थियो । वास्तवमा साङ्गरिलाको नामले विश्वमा नै परिचित उक्त ठाउँका अधिकारी र स्थानीय जनताले गरेको हार्दिक स्वागत साँच्चै नै प्रशंसनीय र अविस्मरणीय रह्यो ।
