रवि- श्रोताहरु, चीनको युनान प्रान्तमा अवस्थित प्राकृतिक सौन्दर्यले भरिपूर्ण साङ्गरिलाको भ्रमणको विषयमा हामीले केही हप्ताअगाडिदेखि कुराकानी गरिरहेका छौं । ध्रुवजी, अगिल्लो हप्ताको कार्यक्रमको अन्त्यतिर चीनको पहिलो राष्ट्रिय निकुञ्ज पुताछो राष्ट्रिय निकुञ्जभित्र रहेको पिथा तालको बारेमा चर्चा गर्दागर्दै कार्यक्रमको समय सकिएको थियो । आज त्यही तालको विषयलाई अगाडि बढाउनुहुन्छ कि ?
ध्रुव- हुन्छ रविजी, विश्वले अति नै सुन्दर मानेको चीनको युनान प्रान्तको साङ्गरिलास्थित चीनकै पहिलो पुताछो राष्ट्रिय निकुञ्जभित्र रहेको पिथा तालको विषयमा मैले अगिल्लो हप्ताको कार्यक्रममा धेरै जानकारी दिएको थिएँ । अझ त्योभन्दा अगिल्लो हप्ताको कार्यक्रममा सुतु तालको बारेमा चर्चा गरेको थिएँ । राष्ट्रिय निकुञ्जभित्रको जंगलको दश किलोमीटरको दुरीमा रहेका यी दुबै ताल पुताछो राष्ट्रिय निकुञ्जकै प्रमुख आकर्षणका केन्द्र हुन् । त्यसैले यी दुबै तालहरुलाई पठारभूमिको मोतीको नामले पनि चिनिन्छ ।
तिब्बती भाषामा पिथाको अर्थ सल्लाको घना जंगल र पिथाहाईको अर्थ शान्त ताल भन्ने हुनेरहेछ । त्यसैले पिथा ताललाई घनाजंगलभित्रको शान्त ताल भन्न सकिन्छ । वास्तवमा पिथा तालको बीचमा रहेको टापूमा स्थानीय बासिन्दाले शान्तिका अग्रदूत भगवान गौतम बुद्ध, महामञ्जुश्री बोधिसत्व र बौद्धधर्मगुरु पद्मसम्भवको पूजा गर्ने हुनाले उक्त तालको नाम शान्तताल भएको पनि हुनसक्छ, यो चाहिँ मेरो आफ्नो विचार मात्रै हो ।
पिथा तालको कुरा गर्दा यो ताल साङ्गरिलाको मुख्य सहरदेखि झन्डै तीस किलोमीटरको दुरीमा पर्छ । र, यो ताल समुद्र सतहबाट 3 हजार 5 सय 38 मीटरको उचाइमा रहेको छ । क्षेत्रफलको हिसाबले पिथा ताल त्यति धेरै ठूलो छैन । यसको लम्बाइ तीन किलोमीटर र चौडाइ तीन सय मीटर मात्रै छ । तालको सतहको क्षेत्रफल नाप्ने हो भने झन्डै 1 सय 60 हेक्टर हुन आउने रहेछ । मैले छुटाउन नहुने कुरा के हो भने पिथा तालको वरिपरि रहेको पहाडमा नेपालको राष्ट्रिय फूल लालीगुराँसको जंगल छ । त्यो जंगलमा रहेका सल्लाका र लालीगुराँसका रुखहरुको घनाजंगल धेरै वर्ष पुरानो हो भनेको पनि मैले त्यहाँ सुनेँ । यसरी पहाडी क्षेत्रमा घनाजंगलको बीचमा रहेको तालको वास्तवमा नै निकै मनमोहक र सुन्दर देखिन्छ ।
रवि- श्रोताहरु, आजको कार्यक्रममा पनि हामीले ध्रुवजीको साङ्गरिला भ्रमणका विषयमा कुराकानी गरिरहेका छौं । ध्रुवजी, भर्खरै बजाइएको गीतभन्दा अगाडि तपाईंले पिथा तालको विषयमा कुराकानी गरिरहनुभएको थियो । यसको बारेमा भन्नुपर्ने अरु कुरा केही बाँकी छन् कि?+
ध्रुव- रविजी, पिथा तालको कति सुन्दर छ भनेर वर्णन गर्नका लागि म एउटा दन्त्यकथाको साहारा लिन्छु, जुन त्यहाँका स्थानीय वासिन्दाले त्यहाँ पुग्ने स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटकहरुलाई सुनाउने गर्छन् । किँवदन्तीअनुसार स्वर्गमा सिङ्गापटार गर्ने क्रममा देवीको हातबाट उनको ऐना फुत्कियो । देवीको असावधानीका कारण फुत्किएको उक्त ऐना पृथ्वीमा झर्यो । यसरी पृथ्वीमा खसेपछि ऐना फुटेर टुक्राटुक्रा भयो । ती टुक्राहरुबाट नै साङ्गरिला पठारभूमिमा तालहरु बनेका हुन् । ती टुक्राहरुमध्येको हरियो पथ्थरसहितको सबैभन्दा राम्रो टुक्रा पछि आएर आजको अवस्थाको पिथा ताल बनेको हो भन्ने किँवदन्ती पाइन्छ ।
मैले अगाडि पनि भनेको थिएँ कि पिथा तालको बीचमा एउटा टापू छ । करिब 30 मीटर लम्बाइ भएको उक्त टापुमा झम्मपरेका रुख र बुट्यानहरु देखिन्छन् । त्यहाँका बनस्पति मात्रै होइन कि त्यस सानो टापूमा लोपोन्मुख प्रजातिका जङ्गली जनावरहरु पनि पाइन्छन् । लोपोन्मुख चराहरुको वासस्थान पनि हुनसक्छ त्यहाँ । हामीहरुको भाग्य नै भन्नुपर्छ हामी त्यहाँ पुगेको दिनमा हावा चलेको थिएन । त्यसैले पिथा तालमा गुलाबी रङ्गको वादलको छायाँ, अनि तालवरिपरि रहेको हरियो वन र हिमालको छायाँ ऐनामा हेरेकोजस्तै देखिन्थ्यो । त्यसैले अघि मैले उल्लेख गरेको किवदन्तीसँग त्यहाँको सौन्दर्यता मेल खान्छ भन्ने मलाई लाग्छ । हावा नचलेको हुनाले हामीहरुले त्यो पीथा तालको त्यो रमणीय दृश्य देख्न पायौं । नत्र भने उक्त दृश्य देख्न सक्ने सम्भावना कम हुन्छ भनेर हाम्रा पथप्रदर्शकले हामीलाई जानकारी दिएका थिए । यसको कारण के रहेछ भने समुद्र सतहबाट 35 हजारमीटरभन्दा बढी उचाइ भएको भूभागमा प्रायः हावा चलिरहन्छ । प्रायः हावा चलिरहने भएकोले धेरै पर्यटकले यो सुन्दर दृश्य देख्न पाउँदैनन रे ।
रवि- शुतु तालमा रङ्गीबिरङ्गी माछा भएको कुरा गर्नुभएको थियो । पिथा तालमा पनि रङ्गिन माछा देख्नुभयो कि?
ध्रुव- रविजी, तपाईंले पिथा तालको माछाको कुरा उठाएर मलाई एउटा कुरा सम्झाइदिनुभयो । वास्तवमा पिथा तालमा पनि रङ्गिबिरङ्गी माछा पाइन्छन् । पिथा तालको वरिपरि एजिलिया भन्ने वनस्पति पाइन्छ र चीनमा प्रचलित चिनियाँ चन्द्रपात्रोअनुसारको पाँचौं महिनामा एजिलियाका पात सबै तालमा झर्दा रहेछन् । एजिलियामा लठ्ठ पार्ने खालको मन्द बीष हुन्छ । तालको सतहमा झरेको त्यो एजिलाको पात खाएपछि त्यहाँका माछाहरु रक्सी खाएर लठ्ठिए झैँ गरी लठ्ठिने रहेछन् । यसरी लठ्ठिएपछि सबै माछाहरु उत्तानो पर्ने रहेछन् । लठ्ठ परेको माछा पानीको सतहमा पेट आकासतिर फर्काएको अवस्थामा देखिनेरहेछन् । यसलाई स्थानीय मानिसहरुले एजिलाले लठ्ठिएका माछा अर्थवा एजिला खाएर मात्तिएका माछा भनेर भन्दा रहेछन् । हामीले चाहिँ त्यो रमाइलो दृश्य हेर्न पाएनौं । तर पनि त्यहाँका माछालाई लाग्ने मातको कुरा सुनेर त्यो दृश्य हेर्नपाए कत्ति रमाइलो होला भनेर कलपना चाहिँ मैले गरेँ रविजी ।
