आज तिब्बत यात्राको पाँचौं दिन हो । बिहान नास्ता गरी यहाँ शिगाचेको एक व्यवसायीलाई भेट्न गयौं । उहाँले यहाँ छापाखाना, खानी सञ्चालन,औषधी उत्पादन त्यसैगरी होटेल सञ्चालन गरिरहेको रहेछ । र एक समय घाटामा गइसकेको व्यवसायलाई सो व्यक्तिले आफ्नो व्यवस्थापनमा सञ्चालन गरि सफलता प्राप्त गरेको रहेछ । केही कुराकानी पछि उहाँको दुई कारखाना एउटा छापाखाना र सँगै खानी कारखाना हेर्यौं । खनिज पदार्थको कारखाना त पहिलो पल्ट हेर्ने मौका मिलेको हो । त्यस कच्चा पदार्थलाई कारखानामा विभिन्न तरिकाले प्रशोधित गरी बोराक्स नामक रसायन पदार्थ बनाउने रहेछ या बन्ने रहेछ । हेर्दा नून चिनी जस्तो देखिने त्यो अखाद्य पदार्थ हो । बुझे अनुसार त्यसको प्रयोग सिसा प्लास्टिक बनाउन तथा रङ्गरोगन र खाद्य पदार्थ सुरक्षित राख्नलाई पनि प्रयोग गर्ने रहेछ । त्यस कारखानाको अवलोकन पछि खाना खान गयौं । मैले यहाँ नेपालीलाई धेरै सम्मान तथा माया गर्ने गरेको व्यक्तिगत अनुभव गरें । हाम्रै एक चालक दाई त्यसैगरी वर्डो तिब्बती रेस्टुराँमा हिजोको तासी ल्हन्पो गुम्बाका लामाहरू त्यसैगरी यहाँ म नेपाली भन्ने थाहा पाए भने अलि आफ्नो सोचेको जस्तो अनुभव गरें साथै यहाँको सञ्चार विभाग प्रमुखलाई पनि नेपालको बारेमा धेरै चासो रहेछ । धेरै कुराहरू भयो दिउंसो खाना खाँदा । भाषाले समस्या गर्यो । तर जर्मन साथी जो चिनियाँ भाषामा पनि निपुण छ उसको सहायतामा कुरा भयो । जहाँसम्म लाग्छ मलाई जस्तै उहाँलाई पनि धेरै कुराबारे जान्ने ईच्छा छ । पछिल्लो समयको कुरा गर्दा पनि त कलाकार अरनिकोले तिब्बत तथा चीनको मुख्य भुमिमा पनि आफ्नो कौशलता देखाएको थियो र त्यसअघि तिब्बती राजा स्रङ्गचङ्ग गम्पोले नेपाली राजकुमारी भृकुटीलाई आफ्नो महारानी बनाएको थियो । यस्तै यस्तै धेरै कुरा होला जसले हामीलाई बाँध्न खोजेको होला ।
दिउंसो हामी च्याछो सुङ्ग गाउं गएका थियौ। हिजो धर्म र संस्कृति सम्बन्धको भ्रमण अवलोकन थियो भने आज आर्थिक रुपमा उत्थान् गरेको विषय बारे अवलोकन थियो । त्यही अनुसार बिहान हामी बहु व्यवसाय सञ्चालन गरेको व्यवसायीलाई भेटेका थियौं भने दिउंसो च्याछो सुङ्ग बस्तीको तीनाको भ्रमण गरेका थियौं । फाँटमा आलु तथा तोरी तथा अन्न बाली रोपेको पाइयो । यस्तै दृश्य हेर्दै हामी कुखुरा पालकको घरमा गयौं। निकै खुशी देखें उनलाई मैले । जुन कृषकहरूमा कम देख्न पाइन्छ । त्यो कृषक कान्सु प्रान्तको रहेछ र अन्तर्जातिय विवाह गरेको रहेछ । त्यसपछि त्यस बस्तीको अर्को घरमा गयौं । गजबको थियो । धेरै राम्रो । यही कुरालाई प्रश्न राखेको थिएं मैले । त्यस गाउंको त सरदर मासिक आम्दानी दश हजार आरएमबि रहेछ । सुनेर एकदम रमाइलो लाग्यो र साथै छिमेकी गाउंले पनि यही सिको गरेको र राम्रो हुँदै गएको सुन्न पाएं । जुन सुखद कुरा हो र तिब्बत स्वतन्त्र रुपमा मुक्त भएपछिको विकासको ज्वलन्त उदाहरण हो भन्ने मलाई लागेको छ । त्यस पछि हामी त्यस ठाउंबाट फर्क्यौं र होटेलमा यहाँको शिगाचे टेलिभिजन तथा शिगाचे दैनिकका पत्रकार साथी हाम्रो पर्खाइमा थियो। हामीसँग शिगाचेको बारेमा प्रश्न राख्न चाहेको रहेछ । अन्तर्वार्ता दिइयो सबैले। त्यसपछि रात्ती भोजको लागि गयौं। खुबै रमाइलो भयो । मैले सुनेको थिएं कि यसरी भोज गर्दा चिनियाँ संस्कृति अनुसार रक्सी लगायत जाँड खाँदा ग्याम्बे अर्थात् एकै पटकमा ग्लास रित्याउनु पर्ने सुनेको थिएं। यहाँ त्यो कुराको अनुभव गरें। हामी मातहतका ठुला व्यक्तित्वले यसरी ग्याम्बे भन्दै आउने रहेछ र पिउनु पर्ने रमाइलो लाग्यो । पिउन त धेरै नै पिएं तर ठीकै छु म यो दैनिकी लेखिरहेको छु । आज रात्ती भोजमा रमाइलो गरियो भयो । भोलि फेरि अर्कै ठाउं जाने अब सुत्न पर्ला कसो । शुभरात्ती ।
