हिजोको दिन रमाइलो गरी बित्यो । र आज फर्किने भएर पनि होला तर साथै बिहान देखि नै एक प्रकारको रमाइलो वातावरण थियो । किन भने हिजो हाम्रो भ्रमणको अन्तिम दिन र साथै हिजो एउटा गोष्ठी पछि हामी स्वतन्त्र पनि हुनेछ भन्ने जानकारी पाएका थियौं । हुन त अफिसबाट अफिसको काममा घुम्न आएको अफिसको या नेताले भने अनुसार गर्नै पर्यो । तर एउटा कुरा यदि हामी सिआरआइबाट नभइ एक पर्यटकको रुपमा घुम्न आएको भए त्यति राम्रोसित हामीले घुमेका ठाउंको भ्रमण गर्दैन्थ्यौं ।
अहिले कोङ्का विमानस्थलमा पैचिङ्गको उडान ढिलो भएको कारण यही बस्दै हिजोको दैनिकी लेख्दै छु ।
हिजो बिहान तिब्बती सञ्चार माध्य्मको गोष्ठीमा गयौं । त्यहाँ हाम्रो भ्रमणको भिडियो क्लिप तथा हाम्रो भ्रमणको बारेमा तथा तिब्बती पदाधिकारीबाट भ्रमणसम्बन्धमा छलफल भयो । सबै जना धेरै खुशी भएको पायौं । त्यसैगरी हामी पनि धेरै नै खुशी थियौं । हामीलाई सम्मानका साथै तिब्बती अधिकारीबाट उपहार पनि दिइयो र मसँग नेपाल र चीन पुरानो र एकदम राम्रो मित्र भएको कुरा बताउनु भयो । यसक्रममा ललिताजीले अनुवाद गर्नु भएको थियो यात्राभरि उहाँले धेरै सहयोग गर्नुभयो । साथै मैले लेख्ने दैनिकीलाई विदेशीको आँखामा तिब्बत कस्तो छ भन्ने कुरा उहाँले ब्लगमा राख्नु पर्ने तथा हाम्रा सिआरआइका नेता तथा अरु सदस्यलाई देखाउनु पर्ने रहेछ । यसक्रममा पनि उहाँले मैले भन्दा धेरै मेहनत गर्नु भएको छ । धेरै धेरै धन्यवाद छ । ललिताजी शायद धन्यवाद शब्द कम छ ।
त्यस गोष्ठीमा देखाएको तीन समूहको भिडियो क्लिपमा हामीलाई मात्र होकि सबैलाई थाहा छैन तर हाम्रो भिडियो क्लिप उत्कृष्ट थियो भन्ने हामीलाई लागेको छ । ती दुई साथी भिडियो खिच्ने र फोटो खिच्नेलाई पनि धेरै धेरै धन्यवाद । धेरै लगनशील र मेहनती ।
त्यस गोष्ठी पछि दिवाभोजमा सरिक भइयो र त्यहाँ सबै पदाधिकारीसँग क्याम्बे गरियो । अनि त्यहाँबाट हामी बोखार सडक गयौं । अर्थात् जोखाङ्ग मन्दिर वरिपरिको सडक। जहाँ बहुमुल्य सामानदेखि तिब्बती विशेषताको बस्तुहरू पाइन्छ । त्यहँ केही तिब्बती विशेषता झल्किने बस्तुहरू किन्यौं । साथै मैले एउटा तिब्बती सर्ट पनि किने। जुन मैले हिजो राती र आज पनि त्यही लगाएर पैचिङ्ग आएको हो । सबैले हेर्ने तथा आफ्ना साथीभाइले एकदम मन परायो । लुगा मात्रलाई होकि मलाई पनि त्यो भने सोधिन् । साथै त्यस बजारमा धेरै नेपाली बस्तुहरू पनि पाएं र मैले पहिले पनि भनेको थिएं यहाँ नेपालीलाई धेरै माया गर्छ भनेर ।त्यहाँ निपोआर भनी सोध्ने र नेपालीमा पनि हल्का कुरा गरियो धेरै पसलेसँग। रमाइलो । देश भन्दा टाढा आएर पनि हावापानी देखि नेपाली बोली र नेपाली बस्तु देखेर । हामीलाई स्वतन्त्र घुम्न दिएको थियो त्यसकारण त्यसपछि हामी लुकास जर्मनी साथी जसले मलाई ललिताजीको अनुपस्थितीमा अनुवाद गरेर धेरै सहयोग गर्नु भएको थियो वहाँलाई चिनियाँ भाषा राम्रो आउने तथा त्यही भएकोले हाम्रो प्रतिनिधीत्व गरी गोष्ठीमा चिनियाँमा हाम्रो भ्रमण बारे बोलेको थियो । उहाँलाई पनि धेरै धेरै धन्यवाद । वहाँ लुकास लगायत केही साथी कफि सप गयौं । मिठो कफि खाइयो ।
त्यहाँबाट होटेल फर्कि रात्री भोज खायौं । र भोलि सबेरै उठ्न पर्ने भएकोले हिजो डायरी पनि नलेखी सुतेको थिएं । यो खानाको कुरा गर्दा हाम्रो समूहको अर्को विदेशी साथी चेक रिप्बलिकको होन्जलाई भने तिब्बती खानाले पिरोलेको थियो साथै म पनि अछूतो भने थिएन । जसो तसो खाएं मैले त । उहाँको सहयोगी साथी र लुकासको सहयोगी साथी पनि मिलनसार थियो । साञ्चै भन्नुपर्दा यो समूहका सबैजना भलाद्मी थियो । म खानाको कुरा गर्दै थिएं यसक्रममा वाङ्ग दिदी तथा मा लाउस् वहाँ दुबैजनाले पनि यात्रा भरी हामी सबैको विशेष ख्याल राख्नु भएको थियो । यहाँहरूलाई पनि धेरै धेरै धन्यवाद । र विशेष त म लुवियाङ्गलाई धेरै धेरै धन्यवाद दिन चाहान्छु ।हँसिली त्यसैगरी फुर्तिली पनि थियो र मलाई लाग्छ उहाँ भोलि गएर एक सक्षम नेता बन्नु हुने छ । मेरो भित्री मनदेखिको कामना । अनि हाम्रो समूहको मुख्य नेता चाङ्ग लावस् । म जस्तै धेरै नबोल्ने । चाहिएको ठाउंमा मात्र बोल्ने । शायद हामी बीच पछिसम्म पनि सम्बन्ध रहने छ । कोही बिर्से कि भनेको हो एक जना बिर्से छु । उहाँसँग धेरै कुरा त भएन तर वहाँ पनि धेरै मेहनती हुनुहुन्छ । यात्रामा साथी भयौं । साथै विदेशी साथीसँग त प्राय जसो भेट हुने गरेकै छ तर यहाँ भेटेका देखेका चिनियाँ साथीलाई मैले सिआरआइमा कहिले देखेको भेटेको थिएन । मेरै विभाग र मसँगैको अरु विभाग बाहेक । अब यो यात्रा त सक्यो तर भोलि यस समूहका साथीसंग के कस्तो सम्बन्ध हुने हो थाहा छैन । कसैको मनमा गाडा रहला कसैले भोलि नै बिर्सेला यात्रा नबिर्सेपनि मलाई। के को सङ्कोच मान्नु अरुले जेसुकै गरोस् । मेरो मनमा तिब्बतको यस यात्रा सँधै रहनेछ र सबै सदस्य पनि। यसमा भने शङ्का छैन । र अरु दुई समूहका साथीहरुलाई पनि धन्यवाद । ल्हासामा केही समयसँगै बिताएका थियौं ।
साथै बिशेषत तिब्बती पर्यटन क्षेत्रका पदाधिकारी तथा शिगाचे तथा तिब्बतको सञ्चार विभागका पदाधिकारीलाई पनि धन्यवाद दिनै पर्छ ।उहाँहरुले पथप्रदर्शक तथा हामी अतिथीको भव्य स्वागत गर्नु भयो । र अन्तमा सिआरआइलाई धन्यवाद दिनै पर्छ । यस किसिमको रोमाञ्चक यात्रा गर्न दिएकोमा । धन्यवाद। स्येसे ।
हुन त यो तिब्बत यात्रा तिब्बत मुक्त भएको साठी वर्षमा भएको बिकासका गतिविधी हेर्नु हो । मेरो त यो पहिलो यात्रा हो कसरी मैले भन्न सक्छु । हा हा । होइन यस अवधिमा धेरै धेरै नै प्रगति गरिसकेको छ । यो कुरा हामीले यात्राको दौरानमा यहाँका आम तिब्बती नागरिकबाट जानकारी लियौं । उनीहरूको अनुहार पढेर थाहा पायौं र आम्दानी राम्रो भएको खुशी तथा हँसिला कृषकका बारेमा लगायतका कुराहरू अघिको दैनिकीमा लेखिसकेको छु । त्यसैगरी सामन्ती पालाहरूको कुरा पनि लेखिसकेको छु ।
यहाँ धेरै ठाउंमा बाटो बनिसकेको छ र कतिपय निर्माणधीन पनि छ । बिकास हुनलाई सर्वप्रथम बाटो चाहिन्छ । यहाँ दुर्गमसम्म बाटो बनेको छ । यो नै बिकास हो । बिकासको शुरुवात हो । आम जनता तथा कृषकहरूको पनि राम्रो आयस्रोत छ । त्यो अर्को साठी वर्षको उपलब्धी हो । बाँकी रह्यो शिक्षा । यो पनि त राम्रै बिकास भएको होला । यस क्षेत्रसम्बन्धमा भने हाम्रो भ्रमणको विषय थिएन । तर अरु दुई समूहले यस बारे अध्ययन गरेको होला भन्ने मलाई लागेको छ ।
अन्तमा फेरि एकपटक स्मरणीय यात्राको लागि धन्यवाद।
